Nie ptak, nie samolot, nie Superman czyli kim jesteś Człowieku z Żelaza

Hej

Zwierz kocha Super­mana. Bez Super­mana nie było­by zwierza bo jak zwierz lubi to częs­to opowiadać, kiedy był jeszcze dzieck­iem mat­ka jego rekom­pen­su­jąc mu stra­cone przez świnkę wakac­je obdarowała go kilko­ma rocznika­mi Super­mana. To uksz­tał­towało zwierza miłość do komik­sów i do super bohat­era. Zwierz nie twierdzi, że Super­man jest fajniejszy od Bat­mana (nikt nie jest fajniejszy od Bat­mana) ale to jeden z tych bohaterów, których komik­sowe losy zwierz śledz­ił swego cza­su z najwięk­szym zaan­gażowaniem. Co do fil­mu o Super­manie, to zwierz na niego czekał. Czekał od cza­su kiedy stało się jasne że pro­dukc­ja z lat siedemdziesią­tych zes­tarza­ła się tak, że nie da się jej oglą­dać, czekał kiedy Singer nie podołał powro­towi Super­mana. Zwierz czekał bo wydawało się, że ter­az jest najlep­szy czas by nowego Super­mana nakrę­cić. Zwierz mógł się nawet zgodz­ić, że kurs na poważne uję­cie tem­atu może okazać się dobrym pomysłem. Zwierz zaak­cep­tował wybór aktorów, reży­sera i pro­du­cen­ta. Zwierz chci­ał wejść do sali kinowej tańcząc i wyjść pod­skaku­jąc. Ale tak się nie stało. Nowy Super­man jest w opinii zwierza nie tylko złą ekraniza­cją komik­su, ale raczej (czy może przede wszys­tkim) złym filmem. Taka jest opinia zwierza, wasza może być oczy­wiś­cie inna (film zbiera doskon­ałe recen­z­je częś­ci widzów), ale zwierz czu­je, że to był zły film.  I dlat­ego, by poradz­ić sobie z tym kosz­marnym bólem fana jaki rodzi się kiedy na coś czekamy a dosta­je­my coś bard­zo niedo­brego, zwierz napisze złośli­wą recen­zję w punktach.

Recen­z­ja zaw­iera spoilery

Nie czas ratować świat gdy rodzą się dzieci — pier­wsze kilka­naś­cie min­ut fil­mu roz­gry­wa się na kryp­tonie, który ja może obiło się wam o uszy gnie. I to dzieje się jed­nego super ważnego dnia, kiedy jed­nocześnie a.) rodzi się Kal-El b.) Gen­er­ał Zod dokonu­je zamachu c.)Jor El krad­nie coś super ważnego czego total­nie nie wyko­rzys­ta się potem w fab­ule d.) Jor El wysyła syna w kos­mos. Prawdę powiedzi­awszy brz­mi to jak streszcze­nie fil­mu krótkome­trażowego “Naj­gorszy dzień życia Jor Ela”. Tą część ratu­je Rus­sel Crowe jako tata Super­mana (chy­ba najlep­sza rola fil­mu), nato­mi­ast gen­er­ał Zod (zły fan eugeni­ki) jest tak źle zagrany, jak­by nikt nie przekazał Michaelowi Shan­nonowi, że już się tak nie gra złych bohaterów. Wytrzeszcz i zgrzy­tanie zęba­mi stało się niemodne. To chy­ba naj­gorzej zagrany zły jakiego zwierz widzi­ał od lat. A mieliśmy taką dobrą passę. Przy czym trze­ba powiedzieć, że cały plan by Super­man nie był jedynie dziecię­ciem odesłanym z braku możli­woś­ci ale właś­ci­wie gene­ty­cznym ekspery­mentem swo­jego ojca (który ewident­nie optował za trady­cyjną prokreacją) budzi pewne wąt­pli­woś­ci zwierza.

Czym jest śmierć wielu wobec dobra niewielu — Jak wiado­mo od chwili kiedy Clark jest na zie­mi nie ma nic ważniejszego by ukry­wać jego tożsamość. Tak uważa Jonathan Kent, który na pytanie syna czy w związku z tym miał poz­wolić utopić się swoim szkol­nym kole­gom (których auto­bus odra­tował) ojciec stwierdza że w sum­ie tak bo czymże jest życie tych dzieci­aków wobec prz­er­aża­jącego fak­tu, że nie jesteśmy sami we wszechświecie. Zwierz rozu­mie, że ma być poważnie ale po pier­wsze — to już nie jest poważnie tylko głęboko niemoral­nie a po drugie takie zdanie zmienia Jonathana Ken­ta z jed­nego z naj­porząd­niejszych ludzi na świecie (gdy­by nie jego wpływ Clark nie wyrósł­by na tak niesamowitego człowieka) na lekkiego nie liczącego się z życiem innych psy­chopatę. Ale trze­ba przyz­nać, że bohater naprawdę obsta­je przy swoim zda­niu bo woli sam zginąć niż żeby Clark go ura­tował (w jed­nej z naj­gorszych scen fil­mu, która jest tak zła że wid­ow­n­ia się śmieje). Poza tym fil­mowy Jonathan Kent ma upi­orną skłon­ność do wygłasza­nia mów i zwierz nie dzi­wi się, że Super­man się wkurza. Każdy by miał dość.

Rus­sel Crowe jest naprawdę dużo ciekawszy jako Jor-El od mdlego Super­mana/Kal-Ela  co praw­da w pewnym momen­cie jest czymś w rodza­ju automaty­cznej sekre­tar­ki z ład­nym intyer­face ale rzeczy­wiś­cie oglą­da się go na ekranie przyjemnie.

Dobre dziecińst­wo czyni człowiekiem, smutne dziecińst­wo czyni herosem — Bat­man nie miał rodz­iców więc był smut­ny, Super­man też nie miał rodz­iców i wszyscy się z niego śmi­ali więc też jest smut­ny. Wyda­je się, że wiz­ja pog­a­rdzanego, lęk­li­wego czy nielu­bionego bohat­era stała się tak obow­iązu­ją­ca, że bez niej ani rusz. Nie lubią więc dzi­wa­ka Clar­ka, nie chcą się z nim baw­ić, przezy­wa­ją, popy­cha­ją. No biedaczy­na taki, wszak trud­no być kos­mitą wśród ludz­kich rówieśników. Tym­cza­sem komik­sowy Clark Kent dziecińst­wo miał super, w szkole grał w drużynie foot­bal­lowej i był z tego powodu lubiany, miał zna­jomych i dziew­czynę. Prob­lem w tym, że gdy­by Ken­ta lubili to cały pomysł na “jestem bied­nym odrzu­conym kos­mitą” trafił­by szlag i nie było­by już tak poważnie i mrocznie. Bo to są cechy najbardziej potrzeb­ne w fil­mach o lata­ją­cych kos­mi­tach z laserem z oczu.

Prze­byłem świat wzdłuż i wsz­erz niekiedy w koszuli - jest w filmie sce­na gdzie Clark, który pracu­je na łodzi ryback­iej widzi płonącą plat­for­mę wiert­niczą, na której są uwięzieni ludzie. W sce­nie na kutrze ma oczy­wiś­cie kurtkę i sweter, ale kiedy dopły­wa do plat­formy nie ma już na sobie koszuli i jest taki ślicznie pół­na­gi. Może­cie powiedzieć — to jasne, prze­cież każdy wie, że namoc­zone ubranie ciąg­nie w dół. Tak o ile nie jest się super bohaterem, który może latać, skakać i pły­wać bez zas­tanaw­ia­nia się czy utonie czy nie. Ta zmi­ana garder­o­by służy tylko jed­ne­mu. Aby Hen­ry Cav­ill pokazał w pełnej krasie swo­ją super musku­laturę, którą stu­dio kaza­ło mu wyrzeźbić. Moż­na powiedzieć — e zwierzu co w tym złego. Zwierz wam powie co w tym złego. Otóż co zro­biono? Poświę­cono logikę fil­mu by pokazać super ciało (jed­no uję­cie nawet spec­jal­nie prześl­izgu­je się po sze­rok­iej klac­ie bohat­era i jego płaskim brzuchu) . Zdaniem zwierza nie jest to sce­na dale­ka od Alice Eve w bliźnie w Star Treku. Może tylko nieco bardziej wkurza­ją­ca bo tam było jakieś wytłu­macze­nie dlaczego ktoś się roze­brał tu żad­nego. Niby mały szczegół ale zwierz nie lubi kiedy się z nim tak pogry­wa. Jeśli reżyser myśli, że to dobry sposób by zabaw­ić znud­zoną kobiecą wid­own­ię, to zwierz nie życzy sobie być tak traktowanym.

Wiel­ka siła, to wielkie zapotrze­bowanie na obci­a­chowe cichy — a przy okazji ubrań. Odnowiony strój super­mana jest taki raczej żaden, co praw­da zwierz cały czas pamię­tał okrzyk „No capes” ale pomysł by obci­a­chowe but­ki i pel­eryn­ki były nar­o­dowym stro­jem Kryp­tończyków może jeszcze ujść.  Choć ogól­nie z desingnem to oni byli do tył (przez kilka­naś­cie tysię­cy lat nic się w ich myśli artysty­cznej i tech­nicznej nie zmieniło). Ale prob­lem stanowi sama sek­wenc­ja stawa­nia się przez Clar­ka Super­manem. Pomi­ja­jąc fakt, że na ekranie streszcza się nam to co już widzieliśmy (na ekranie nigdy nie powin­no się streszczać tego co widz już wie), to jed­nym z głównych przesłań pom­paty­cznej mowy zza kadru (rzecz stosowana w filmie więcej niż raz) jest wiz­ja Super­mana jako przy­wód­cy ludzkoś­ci, prowadzącego ją ku lep­sze­mu. Co byś­cie zro­bili po takiej mowie? Cóż zwierz nie wie, ale moż­na pojechać czy raczej pole­cieć w rejon kon­flik­tu, poroz­maw­iać z ONZ, przech­wycić spada­ją­cy samolot. Ale nie sko­ro Clark już wie jaki jest jego życiowy cel, wraca do Kansas gdzie siedzi w kuch­ni swej mat­ki oglą­da­jąc foot­ball amerykańs­ki i nie intere­su­jąc się niczym. Super. Przy czym co zabawne Clark został zrod­zony a nie stwor­zony by mógł wybrać co chce w życiu robić. Oczy­wiś­cie tak dłu­go jak będzie to cel wyz­nac­zony mu przez ojca

Pier­wsza zasa­da dzi­en­nikarst­wa, nie dzieli się zdoby­ty­mi infor­ma­c­ja­mi — jed­ną z wad fil­mu jest to, że znacz­na część wątków jest piekiel­nie wręcz nie log­icz­na. Oto w tej wer­sji his­torii Lois Lane śledząc dzi­en­nikarsko losy Clar­ka Ken­ta w końcu do niego dociera. Dosta­je potwierdze­nie, że oto Clark jest istot­nie kos­mitą. PO czym otrzy­mawszy tą infor­ma­cję grzecznie potwierdza że jej nie wyjawi. I tyle. Po co Lois Lane wie o tyle wcześniej w filmie o tożsamoś­ci Super­mana? Chy­ba tylko po to by sce­narzyś­ci mieli powód utrzymy­wać ją w his­torii. Czy takie rozwiązanie ma sens? Nie bo tracimy kawałek fil­mu na oglą­danie wątku który nic nie wnosi do fabuły i który w sum­ie dało­by się rozwiązać dużo lep­iej. No i jeszcze motyw Super­mana przy­pala­jącego swoim super wzrok­iem mogą­cym rozwalać budyn­ki ranę Lois co by nie umarła. Czy my znów jesteśmy w XIX wieku gdzie przy­palanie ran  było najlep­szą metodą na podryw?

Serio, to cały czas zwierz miał w głowie

Fizy­ka jest dla słabych — zwierz wie, że od filmów super bohater­s­kich nie wol­no spodziewać się niczego zgod­nego z pod­sta­wowy­mi prawa­mi fizy­ki. Ale w Super­manie chy­ba już prze­sadzili — stat­ki kos­miczne sprzed 14 tys. lat są w pełni kom­paty­bilne z tymi pow­stały­mi nie dawno, czarne dzi­ury moż­na otwier­ać w ziem­skiej atmos­ferze na chwileczkę, zmi­any w graw­itacji nie przeszkadza­ją latać osłabione­mu Super­manowi (tylko jeśli bard­zo tego chce), atmos­fera odpowia­da za posi­adanie mocy, ale moce dzi­ała­ją poza atmos­ferą. Wymieni­ać moż­na dłu­go, ale sce­narzyś­ci zde­cy­dowanie postanow­ili, że real­izm to nie ta baj­ka. I zwierz mógł­by to przeżyć gdy­by nie fakt, że korzys­ta­ją z tej zasady przede wszys­tkim po to by móc jakoś poskle­jać nie trzy­ma­ją­cy się kupy scenariusz.

Inte­galak­ty­czny pomoc­ny spinacz — serio jest w tym filmie sce­na w której Rus­sel Crowe speł­nia zadanie uprze­jmego spinacza pomo­cy który kiedyś wyświ­et­lał się w Word Office. Przez dobre parę scen jedyną rolą tego znakomitego nagrod­zonego akto­ra jest wskazy­wanie kierunk­ów i udzielanie pod­powiedzi bohaterom. Tak jak­by ktoś w grze kom­put­erowej nagle włączy tryb pod­powiedzi i gra sama wskazy­wała gdzie trze­ba strzelić i co nacis­nąć żeby zdobyć punk­ty. Serio to jed­no z najbardziej niepo­rad­nych rozwiązań sce­nar­ius­zowych jakie zwierz widział.

Ważny ele­ment fabuły, pow­tarzam ważny ele­ment fabuły — film skon­struowany jest na prostej zasadzie, że jeśli coś ma się przy­dać w dal­szej częś­ci akcji to na pewno się o tym dowiemy wcześniej. Będzie nam to tak pod­sunięte, że na pewno będziemy pamię­tać, że oto pojaw­ił się taki a taki motyw i że trze­ba o nim pamię­tać i że jeszcze powró­ci. Niemal na tacy prezen­tu­je się nam  te ele­men­ty, które potem zostaną wyko­rzys­tane do budowa­nia fabuły. Zdaniem zwierza  to jeden z pod­sta­wowych błędów przy pisa­niu sce­nar­iusza. Zwierz wie, że wszyscy korzys­ta­ją z tego sposobu ale jeśli nie ma najm­niejszych prob­lemów by dostrzec, że coś pokazu­je się nam tylko przez wzgląd na późniejszy rozwój fabuły to sce­narzys­ta skrewił.

Hip­ster­skie przebit­ki na cokol­wiek nie spraw­ia­ją że film jest poważny - to że film ma uję­cie kawał­ka drew­na,  czy motyl­ka, nie znaczy, ze już nakrę­cil­iś­cie głębo­ki film. To znaczy, że macie przebitkę na motyl­ka i tylko tyle.

Jeśli nie lubisz kos­mitów nie zacią­gaj się do armii  USA — serio zwierz rozu­mie, że Super­man broni “Amer­i­can Way of Life” ale czy przed­staw­iciela­mi ludzkoś­ci zawsze musi być armia stanów zjed­noc­zonych. I czy w pod­sta­wowym szkole­niu nie powin­no się zacząć już uwzględ­ni­ać kur­su “postępowanie w przy­pad­ku inwazji obcych” Lekc­ja pier­wsza, min­u­ta pier­wsza, zasa­da pier­wsza “Bom­bar­dowanie i strze­lanie do obcych nie poma­ga. Spróbuj czego innego”. Sek­wenc­je akcji z wojskiem USA są nudne niesamowicie pow­tarzalne i zde­cy­dowanie za długie.

Ludzie ja tu wal­czę, budynku ja tu lecę — kiedyś wystar­czyło, że coś wybuchło, potem że się zapal­iło, dziś modne są pada­jące budyn­ki w cen­trum miast. Zniszczenia jakie poniósł Nowy Jork w Avenger­sach to Pikuś w porów­na­niu z tym jakie zniszczenia przyniosła wal­ka Super­mana z Zodem i inny­mi kryp­tończyka­mi. Film pokazu­je nam Super­mana zupełnie nie prze­j­mu­jącego się tym, że ktoś może być w budynku do którego wlatu­je, stacji ben­zynowej, która z jego powodu wybucha, barze który niszczy. Zresztą zwierz oglą­da­jąc spus­tosze­nie jakie wywołu­ją kos­mi­ci w tym filmie nie jest w stanie się uśmiechać. Mimo, że nie pokazu­je się nam oczy­wiś­cie żad­nych ciał nie ma wąt­pli­woś­ci, ze licz­ba ofi­ar musi wynosić tysiące jeśli nie mil­iony. Kiedy więc Super­man radośnie cału­je Lois (która prawdę powiedzi­awszy zna go tak słabo, że cała wiel­ka miłość total­nie nie ma w tym momen­cie sen­su) na pobo­jowisku człowiek czu­je jak­iś kom­plet­ny brak deco­rum. Serio, jeden upada­ją­cy budynek wystar­czy, jak pokaza­ło życie wystar­czy zniszczyć dwa budyn­ki by nic nie było takie samo.

No właśnie, zwierz wie, że nie ma się co doma­gać real­iz­mu ale ilość zniszczenia w Super­manie spraw­ia, że trud­no mówić o jakimkol­wiek zwycięst­wie.  Serio ktoś powinien nauczyć Super­mana że nie wal­czy się wśrod­ku mias­ta rozwala­jąc wszys­tko po drodze.

Tele­por­tac­ja, czyli najszyb­szy sposób na rozwiązanie fabuły  — Super­man to film gdzie ludzie muszą być w określonych miejs­cach nawet jeśli nie ma log­icznego powodu by się tam znaleźli — w związku z tym bohaterowie niemal tele­por­tu­ją się między różny­mi punk­ta­mi tylko dlat­ego, że reżyser potrze­bu­je ich w danej sce­nie. To wyjątkowo den­er­wu­jące i ponown­ie pokazu­jące, że ktoś piszą­cy sce­nar­iusz zapom­ni­ał, że film to nie zbiór scen prz­ery­wanych liryczny­mi ret­ro­spekc­ja­mi ale log­icz­na his­to­ria, która musi się kleić.

Zasady są po to żeby je łamać — chce­cie fajny fakt. Super­man nie zabi­ja. Jedynie kil­ka razy pozbaw­ił kogoś życia w komik­sie a i to albo w alter­naty­wnym uni­w­er­sum (zresztą zabi­cie Zoda zlo­tym kryp­tonem w innym iniver­sum było dla niego sporą traumą), albo doprowad­zony do ostate­cznoś­ci po wyko­rzys­ta­niu innych metod, albo sam tracą życie. Jed­nak naczel­ną zasadą Super­mana jest — Super­man nie zabi­ja, to właśnie między inny­mi z tego fak­tu czer­pie moral­ną wyżs­zość i jest wzorem do naślad­owa­nia. Jak więc moż­na wziąć na poważnie film, gdzie pier­wsza akcją bohat­era jako Super­mana jest zabi­cie poprzez skręce­nie karku?  Bo sce­narzyś­ci chcią by bohater kogoś zabił a tak się skła­da, że Zod jest na niezwyk­le krótkiej liś­cie. Fakt, że sce­narzyś­ci postanow­ili od takiego sto­jącego w kom­plet­nej sprzecznoś­ci z charak­terem bohat­era, czynu zacząć swo­ją nową serie świad­czy zdaniem zwierza o jed­nym. Że tak naprawdę Super­man ich zupełnie nie intere­su­je. Że mają gdzieś super bohat­era i korzys­ta­ją z jego sym­boli i mar­ki by krę­cić film o kimś zupełnie innym .  Wiecie dlaczego. Bo Super­man nie zabi­ja. Nie tak. Jeśli zabi­ja to nie jest Super­manem. Zwłaszcza, że (zwierz ku swo­je­mu zaskocze­niu zgadza się z opinią pewnego pas­to­ra)  zabi­ja­jąc Zoda w taki a nie inny sposób w isto­cie przy­chy­la się do jego świato­poglą­du, że we wszechświecie jest miejsce jedynie dla jed­nej z dwóch ras. I Super­man wybiera nas, ale to tylko nasz zysk. Fakt, że aktor sobie trochę łka jest dla zwierza zde­cy­dowanie za małą rekom­pen­satą za takie ode­jś­cie od głównej cechy postaci. Bo Super­man nie zabija.

Pod­sumowu­jąc. Nowy Super­man, to wyma­ga­ją­cy koniecznego nowego mon­tażu, miejs­ca­mi stras­zli­wie nużą­cy (Zwłaszcza w sce­nach wal­ki) pom­paty­czny (każdy ma co najm­niej jed­ną mowę) niel­og­iczny, źle nakrę­cony film. Do tego właś­ci­wie główny bohater jest najm­niej ciekawy a gra­ją­cy go Hen­ry Cav­ill w połowie fil­mu przes­ta­je grać (Zresztą jego Super­man praw­ie nic nie mówi i jest dużo ciekaw­iej kiedy zni­ka z ekranu. Co nie jest dobrym objawem w filmie o super bohaterze), Amy Adams nato­mi­ast nie gra od początku co jest zde­cy­dowanie bardziej kon­sek­went­ną decyzją artysty­czną. Gra Rus­sel Crowe ale tak jak­by nie wierzył, że naprawdę został sprowad­zony do roli inter­ak­ty­wnego znaku “wyjś­cie ewakua­cyjne”. Właś­ci­wie zwier­zowi podobała się najbardziej Diane Lane, która jako Martha Kent jest znakomita.

Nowy Super­man zbiera znakomite recen­z­je wśród częś­ci widzów. Zwierz musi powiedzieć, że nie do koń­ca rozu­mie dlaczego. Bo nawet jeśli przyjmiemy, że zarzu­ty zwierza są zarzu­ta­mi fana komik­su, który nie koniecznie jest tar­getem twór­ców, to nowy Man of Steel jest po pros­tu złym filmem. Nud­nym, nie wcią­ga­ją­cym, za długim. I to jest chy­ba najwięk­szy zarzut zwierza. Nie było w tym filmie ani jed­nego momen­tu kiedy zwier­zowy kry­tyk usnął by zastą­pi­ony przez rados­nego widza, który ma gdzieś dzi­ury w fab­ule bo doskonale się bawi. Ów widz czekał cały seans ale nieste­ty się nie doczekał. Zdaniem zwierza kląt­wa Super­mana trwa. I będzie trwać póki sce­narzyś­ci nie zrozu­mieją, że his­torię super sil­nego kos­mi­ty z kos­mo­su należy opowiadać inaczej niż szuka­jącego zem­sty chłop­ca sieroty. Bo zwierz uważa że paradok­sal­nie dziś Super­mana moż­na opanować śmiechem. Przy nad­mi­arze powa­gi i pato­su nagle rozu­miemy dlaczego odwiedza­l­iśmy Nowy Jork częś­ciej niż Metropolis.

PS: Zdaniem zwierza efek­ty spec­jalne tak powszech­nie chwalone były żadne, a wręcz niekiedy widząc lata­jącego super­mana zwierz miał wraże­nie, że tą scenę z Matrixa to już widział.

Ps: Super­man nie zabija.*

*Super­man nie zabija.