Zawsze udane wakacje czyli dlaczego “Holiday” się nie starzeje

Jako spraw­na obser­wa­tor­ka życia filmów świątecznych dostrzegłam w ostat­nich lat­ach ciekawy trend. Po tym jak przez niemal dekadę niepodziel­nie w ser­cach widzów rządz­iło „To właśnie miłość”, emoc­je się zmieniły. Film Richar­da Cur­tisa coraz częś­ciej spo­ty­ka się z kry­tyką (niekiedy zasłużoną, niekiedy wysiloną – to zależy który to artykuł na Buz­zfeed) nato­mi­ast wcześniej nieco dru­go­planowe „Hol­i­day” wyras­ta powoli na nowy, obow­iązkowy, świąteczny klasyk roman­ty­czny. Co takiego jest w filmie Nan­cy Mey­ers, że zami­ast się starzeć zysku­je coraz to nowych widzów.

Dla was, którzy uchowal­iś­cie się z dala od amerykańs­kich komedii roman­ty­cznych krótkie streszcze­nie. Mamy dwie bohater­ki – ang­ielkę Iris i amerykankę Amandę. Iris jest bez­nadziejnie zakochana w koledze z pra­cy, który właśnie się zaręczył.  Na domi­ar złego, kiedyś łączyło ją z tym kolegą coś więcej i choć powin­na dawno o nim zapom­nieć, to on wciąż dzwoni, zabiera ją co pewien czas na dłu­gi lunch i sugeru­je, że kto wie, może jeszcze będą razem. Aman­da właśnie po lat­ach rozs­tała się z facetem, który chy­ba nigdy jej nie kochał (ona go zresztą chy­ba też nie). Obie mają abso­lut­nie dość swo­jej codzi­en­noś­ci. Do tego zbliża­ją się świę­ta – które obie pewnie spędzą zupełnie same. Choć się nie zna­ją, łączy je los – decy­du­ją się sko­rzys­tać ze strony do wymi­any domów – Iris zamiesz­ka w domu Amandy w Los Ange­les, a Amana­da w uroczej chatce gdzieś w hrab­st­wie Surrey.

Szy­bko się okazu­je, że wymi­ana domów nie jest ide­al­nym sposobem by uciec przed uczu­ciem. Zan­im obie kobi­ety dobrze zado­mow­ią się w nowych miejs­cach (gdzie mają zostać tylko kil­ka dni) na ich drodze los postawi ciekawych mężczyzn. Do chat­ki Amandy wpad­nie brat Iris (w tej roli piękny Jude Law) a do kali­forni­jskiej posi­adłoś­ci, gdzie roz­goś­ciła się Iris zapu­ka kom­pozy­tor muzy­ki fil­mowej (nie mniej piękny Jack Black). I tak obie panie na dwóch kon­ty­nen­tach będą się musi­ały zmierzyć z roman­ty­czny­mi kom­p­likac­ja­mi, które muszą się rozwiązać aku­rat do chwili, kiedy przyjdzie spakować wal­iz­ki i wró­cić do domu. Choć kto wie, może nie ma takich uczuć które da się spakować w kil­ka dni wolnego.

Kiedy oglą­dałam po raz kole­jny „Hol­i­day” zas­tanaw­ia­jąc się w czym kry­je się tajem­ni­ca ros­nącej pop­u­larnoś­ci fil­mu, doszłam do wniosku, że to pro­dukc­ja, która z każdym rok­iem chy­ba coraz bardziej osadza się w naszych dyskus­jach o tym – co chce­my jako kobi­ety widzieć na ekranie. Nan­cy May­ers wybiera nam bohater­ki nieco starsze niż zazwyczaj – mające za sobą już związ­ki i zła­mane ser­ca. Mają swo­ją pracę (w której są dobre), mają swo­je życie i tylko face­ci, którzy ich otacza­ją abso­lut­nie się nie nada­ją. Prob­le­mem nie jest bowiem to by się zakochać, ale by się zakochać właś­ci­wie. Właś­ci­wy­mi fac­eta­mi okazu­ją się ostate­cznie – nie ci najbo­gat­si, nie książę­ta na Białym koniu, nawet nie najprzys­to­jniejsi (OK z wyłączaniem Jude’a Lawa) ale przede wszys­tkim porządni.

Owo poszuki­wanie porząd­nego mężczyzny ostate­cznie sprowadza się do szuka­nia oso­by, która nie będzie łgała, nie wyko­rzys­ta cię do włas­nych celów i nie będzie samol­ub­nym draniem. Pozostałe rzeczy jakoś się da ułożyć – byle facet był miły, empaty­czny i nie zawsze myślał wyłącznie o sobie. O ile wiele filmów świątecznych staw­ia na motyw prze­ci­wieństw, które się przy­cią­ga­ją, czy różnic kla­sowych to tutaj właś­ci­wie nie ma takich wiel­kich prob­lemów. Wręcz prze­ci­wnie – to pro­dukc­ja z jed­nej strony zaskaku­ją­co mało dra­maty­cz­na z drugiej – jako jed­na z niewielu zostaw­ia­ją­ca bohaterom właś­ci­wie otwarte zakończe­nie (bo też nie ma jed­nego prostego pomysłu jak ludzie, których życie roz­gry­wa się na dwóch różnych kon­ty­nen­tach mają się dogadać).

Jed­nocześnie co zabawne – „Hol­i­day” jest w swo­jej kali­forni­jskiej częś­ci, także filmem o tym co Nan­cy May­ers zna doskonale, czyli o Hol­ly­wood. Dru­go­planowy wątek znanego sce­narzysty ze starego Hol­ly­wood, które­mu Iris poma­ga przy­go­tować się do swo­jego jubileuszu, sta­je się dla sce­narzys­t­ki okazją do powspom­i­na­nia swoich ulu­bionych filmów i podrzuce­nia kilku reflek­sji o fab­ryce snów. Tym samym jest to film, który niekiedy wyry­wa się z objęć schematu komedii roman­ty­cznej i bliżej mu po pros­tu oby­cza­jowej his­torii o zaczy­na­niu życia od nowa i przełamy­wa­niu doty­chcza­sowych schematów zachowań. To także mądra przy­powieść o tym, że życie cza­sem zaczy­na się nie wtedy, kiedy się w kimś zakochamy ale kiedy się w nim w końcu odkochamy.

Jasne – to his­to­ria zanur­zona w pewnych schemat­ach – zawsze mnie nieco bawi, że najlep­szym sposobem by zasyg­nal­i­zować, że bohater to porząd­ny facet jest uczynić z niego wdow­ca. Nie jestem też do koń­ca pew­na, dlaczego tylko Aman­da przeży­wa radosne sek­su­alne przy­gody pod­czas kiedy Iris (grana przez Kate Winslet) zasłużyła sobie tylko na jed­nego cmo­ka. Mam wraże­nie, że ta nierówność wątków najbardziej mnie den­er­wowała na początku kiedy wyszłam z kina. Miałam wraże­nie, że znów wysoką blon­dynkę (Amandę gra Cameron Diaz) potrak­towano zupełnie inaczej. Niekiedy film bywa też trochę za bard­zo czułostkowy (ponown­ie – wątek małych dzieci, to wątek małych dzieci) ale nigdy nie przekracza pewnej grani­cy, poza którą leżą tylko filmy Hall­marku i pro­dukc­je świąteczne od Netflixa.

Tu zresztą należy zaz­naczyć, że choć film roz­gry­wa się w okre­sie świąt to mało gra tymi moty­wa­mi. A przy­na­jm­niej – ani razu nie korzys­ta z argu­men­tu, że coś musi się wydarzyć, bo są świę­ta. Tak świątecz­na atmos­fera jest obec­na – mamy muzykę, deko­rac­je, także dead­line obu wyjazdów (jakim jest Nowy Rok), ale nie jest to jed­na z tych pro­dukcji, gdzie w każdym kadrze jest choin­ka, roz­mowa o bliskoś­ci na świę­ta itp. Może­my sobie wyobraz­ić, że ten film dzieje się w zupełnie innych miesią­cach i myślę, że też by zadzi­ałał. Co czyni go przy­jem­ną świąteczną pro­dukc­ja, która nie narzu­ca się bard­zo z atmos­ferą ale jeśli chce­my – może­my się w niej zanurzyć.

Tym co mnie zaskoczyło, choć może nie powin­no, jest to jak mało zes­tarzał się ten film. Moż­na wręcz powiedzieć – robi się coraz bardziej aktu­al­ny. Ot np. cały wątek tego, że Aman­da wyszła na mias­to strasznie się upiła i rano nie może sobie przy­pom­nieć, jak skończył się wieczór. Wtedy Gra­ham (total­nie zapom­ni­ałam, że brat Iris w filmie się tak się nazy­wa) mówi jej że co jak co ale nie syp­ia z nieprzy­tom­ny­mi dziew­czy­na­mi. To taka sce­na, która zawsze wydawała mi się spoko ale dopiero po lat­ach dostrzegłam jak mało filmów bezpośred­nio dają taki przekaz (nasze Pol­skie Listy do M4 rok temu miały wątek, w którym bohater Karo­la­ka szan­tażu­je dziew­czynę tym że ona nie pamię­ta ich wspól­nej nocy. Dopiero potem łaskaw­ie wyz­na­je, że do niczego nie doszło). Podob­nie jak uwiel­bi­am cały wątek kosz­marnego byłego Iris, Jaspera, który nie daje się spław­ić. Niby nic spec­jal­nego, ale ile dziew­czyn w toksy­cznych związkach z mężczyz­na­mi, którzy po lat­ach wciąż dzwonią mogło się w nim odnaleźć.

Tu zaczęłam się zas­tanaw­iać. Co, jeśli za dłu­gowiecznoś­cią Hol­i­day stoi fakt, że to film napisany i wyreży­serowany przez kobi­etę? Moja teo­ria brz­mi tak. Filmy pisane i reży­serowane przez facetów zawsze plus minus odd­a­ją to jak w danym momen­cie ksz­tał­tu­ją się sto­sun­ki damsko męskie i rysowane przez pop­kul­turę ideały. W związku z tym – wcześniej czy później, się zes­tarze­ją dość drasty­cznie, bo te relac­je się dynam­icznie zmieni­a­ją – zwłaszcza coraz częś­ciej kobi­ety mówią czego chcą. Kiedy jed­nak kobi­ety opowiada­ją o relac­jach roman­ty­cznych zwyk­le i tak są trochę, poza tym prostym sche­matem – zwyk­le nieco w kon­trze (bo pewne ele­men­ty Hol­i­day są w kon­trze do typowej nar­racji, jak cho­ci­aż­by zma­ganie się z roman­ty­cznym uczu­ciem jako takim które jest toksy­czne) i ostate­cznie – starze­ją się dużo wol­niej, bo są dużo bardziej osad­zone w zni­uan­sowanych doświad­czeni­ach a mniej w kul­tur­owych schemat­ach. Mam wraże­nie, że o ile sce­narzys­ta może napisać smut­ny wątek o dziew­czynie, która nie może się związać z kolegą z pra­cy bo ma zobow­iąza­nia wobec rodziny, o tyle sce­narzys­t­ka napisze krót­ki dia­log o tym, że bohater­ka czeka z przyz­naniem się że ma włas­ną fir­mę aż lep­iej poz­na rozmów­cę. Jed­no to melo­dra­maty­czny schemat, drugie — samo życie.  Zaz­naczam – to jest tylko teo­ria (muszę ją jeszcze przetestować i prze­myśleć) ale przyszła mi do głowy, kiedy uświadomiłam sobie, że oba filmy dzielą tylko trzy lata a jed­nocześnie – jeden już współczes­nym wid­zom niekoniecznie pasu­je (oczy­wiś­cie nie wszys­tkim, nadal ma swoich wiel­bi­cieli), a dru­gi jak najbardziej mogą oglą­dać i oglą­dać.  Co więcej trud­no było­by tą pro­dukcję skry­tykować wychodząc z tych samych pozy­cji co przy „To właśnie miłość” gdzie ma się bard­zo poczu­cie, że niek­tóre wąt­ki są właśnie oby­cza­jowo i świato­poglą­dowo przestarzałe.

Oczy­wiś­cie mogę się mylić. Może chodzi tylko o marze­nie by uciec od swo­jego życia do miejs­ca, gdzie na ganku mag­icznie zjaw­ia się przys­to­jny anglik o niebies­kich oczach, który po tygod­niu zna­jo­moś­ci wyz­na, że się w na zakochał. Choć mam przeczu­cie, że nawet taka fan­taz­ja może się od siebie bard­zo różnić w zależnoś­ci od tego czy opowiadamy tą his­torię z per­spek­ty­wy dziew­czyny która otwiera drzwi, czy tego angli­ka marznącego na stopniach.