Gra nie warta Stawki czyli po co nam to było Brunner

Hej

Zwierz powinien zacząć od stwierdzenia najważniejszego — nigdy nie był fanem Hansa Klos­sa — ani tego seri­alowego, ani komik­sowego. Brak ciepłych uczuć do Klos­sa nie wyni­ka jed­nak w przy­pad­ku zwierza z jakichś poli­ty­cznych przekon­ań, braku sym­pa­tii dla aktorów czy zain­tere­sowa­nia fabułą. Po pros­tu Kloss nigdy nie stanow­ił dla zwierza ciekawego punk­tu odniesienia, ominął go w dziecińst­wie, nie pojaw­iał się w telewiz­yjnych wspom­nieni­ach rodz­iców i ogól­nie zawsze był czymś równie odręb­nym od zwierza,  co Kap­i­tan Żbik i Pan Samo­chodzik — ele­men­ty pol­skiej kul­tu­ry pop­u­larnej, które wszyscy zdawali się świet­nie znać poza zwierzem. Zwierz kładzie to na kar­by fak­tu, że po pier­wsze urodz­ił się już na to wszys­tko za późno, a po drugie rodz­ice zwierza wychowali go w zachod­niej kul­turze pop­u­larnej, i to chy­ba nie z pre­m­e­dy­tacji ale z włas­nych sym­pa­tii do zagranicznych pro­dukcji. Tak więc pier­wszym komik­sem zwierza był Thor­gal, a pier­wszym szpiegiem Bond. Wstęp ten jest konieczny o tyle, że zwierz nawet w przy­pad­ku fil­mu bard­zo złego, nie będzie nigdy recen­zował go z punk­tu widzenia fana seri­alu — a sami wiecie drodzy czytel­ni­cy, że to spo­ra różnica.

Panowie nie wyglą­da­ją na zach­wyconych słysząc, że zwierz nie jest ich fanem

A jaki jest film? Cóż powiedzmy, że słowo nierówny,  dobrze odd­a­je to co zwierz czuł pod koniec sean­su.  Najwięk­sza grani­ca prze­b­ie­ga między sce­na­mi dzieją­cy­mi się w cza­sie wojny,  a tymi dzieją­cy­mi się w lat­ach 70.  Zaczni­jmy od samej wojny — bo tu chy­ba poszła zde­cy­dowana więk­szość budże­tu. Najwięk­szym prob­le­mem jaki zwierz ma z tą częś­cią fil­mu jest fakt, iż jest ona bard­zo ale to bard­zo śmiesz­na,  a chy­ba nie jest to do koń­ca zamier­zony efekt.  Tak więc kiedy do Klos­sa przy­chodzi odziana w skąpą sukienkę i czer­woną szminkę uwodzi­ciel­s­ka Ingrid   i pad­nie mu paść w ramiona,.  chi­choczemy z sztucznoś­ci tej sce­ny, w sposób nieza­mier­zony przez twór­cę, potem kiedy mija się z dobrą i skrom­ną Elsą, która także prag­nie się odd­ać Klos­sowi  ( jak wiado­mo wszys­tkie jego) to chi­choczemy  już w sposób zaplanowany ( o ile chi­choczemy), kiedy Kloss roz­maw­ia z radiotelegrafistą ukry­wa­ją­cym się w ruinach, mamy uśmiechać się z dow­cipów, kiedy Kloss roz­maw­ia z tym samym telegrafistą nie zważa­jąc na fakt, że facet ma nawet nie oban­dażowane kiku­ty nóg — wtedy śmieje­my się z niedorzecznoś­ci sce­ny.  Prob­lem pole­ga na tym, że właś­ci­wie non stop byśmy się śmi­ali nawet w sce­nach,  co do których nie ma wąt­pli­woś­ci, że miały być heroiczno/dramatyczne.  Szczytem jest tu  sce­na, w której Hans właś­ci­wie sam dokonu­je wys­trze­la­nia niemalże wszys­t­kich żołnierzy,  na tere­nie por­tu wojskowego,  przy pomo­cy jed­nego dzi­ał­ka ( do którego musi cią­gle bie­gać po amu­nicję, ale kule się go nie ima­ją), która  jest strasznie i z całą pewnoś­cią nieza­mierze­nie kome­diowa. Podoba­nia jak ta, kiedy jego ukochana dość obo­jęt­nie przeszuku­je roz­er­wane ciała niemiec­kich żołnierzy,  w poszuki­wa­niu klucz­ka do kaj­danek — Żmu­da ‑Trze­bi­a­tows­ka robi to tak bez­namięt­nie, że dosta­je­my raczej komedię niż dra­mat. Co więcej wyda­je się, że mimo zapowiedzi zami­ast iść w stronę współczes­nego kina szpiegowskiego ( choć właś­ci­wie szpiegowa­nia tu żad­nego więcej kina przy­godowego), reżyser wykazał się sporym brakiem zrozu­mienia,  star­tu­jąc się odt­worzyć nas­trój znany z seri­alu telewiz­yjnego. Dlaczego wykazał się nie zrozu­mie­niem? Ponieważ nikt nie krę­cił “Staw­ki więk­szej niż życie” jako fil­mu szty­wnego,  wol­nego czy nad­miernie miejs­ca­mi pate­ty­cznego — krę­cono ją jako film nowoczes­ny, zgod­ny ze sposobem fil­mowa­nia z tam­tych lat. Nie ma więc sen­su baw­ić się w dość twarde dialo­gi, czy staty­czne sce­ny,  tylko trze­ba język fil­mu uczynić równie nowoczes­nym, co język seri­alu w chwili, w której po raz pier­wszy trafił na małe ekrany.?

One wszys­tkie miały na imię Ingrid praw­da? Te blondwłose niemieck­ie pię­knoś­ci,  brudzące końcówkę papierosa czer­woną szminką?

Co do aktorów w nowych rolach, to Tomasz Kot gra­ją­cy Klos­sa,  z góry stał na prze­granej pozy­cji. Po pier­wsze — film nie daje mu żad­nej sce­ny na zbu­dowanie postaci, więc w sum­ie od razu wiado­mo, że  musimy sami nadać mu wszys­tkie cechy, posługu­jąc się tym co o Klossie wiemy z seri­alu. Prob­lem pojaw­ia się wtedy kiedy się seri­alu nie oglą­dało ( zwierz usnął w połowie drugiego oglą­danego odcin­ka i mu wystar­czy) wtedy bohater cech po pros­tu nie ma. Dru­ga sprawa, z niez­nanych zwier­zowi przy­czyn,  postanowiono na nim zademon­strować, jak nie far­bować włosów — jak słusznie zauważył brat zwierza — o tym, że Kloss jest agen­tem mogli się nie zori­en­tować po papier­ach, ale zori­en­towali by się po odrostach. Poza tym trud­no nie ulec wraże­niu, że wiek może co praw­da zmienić rysy twarzy, ale niko­go nie skur­czy z praw­ie 2 metrowego fac­eta do człowieka śred­niego wzros­tu . Tak więc ogól­nie Kot gania po ekranie, wyglą­da jak­by cały czas czuł się niezbyt kom­for­towo i nie budzi żad­nych uczuć. Inaczej Piotr ” Nie jestem Papieżem” Adam­czyk, który wyraźnie bawi się rolą Brunera. Błys­ka złym okiem, spoglą­da złowro­go, dekla­mu­je nieco mniej niż inni a przede wszys­tkim spraw­ia, że naty­ch­mi­ast pałamy do jego bohat­era sym­pa­tią. Ponown­ie — czy o to sce­narzyś­cie chodz­iło? Kto wie, dziś modne jest lubić złego, ale czy modne jest lubić go o tyle bardziej niż bohatera?

 Dwóch Panów w Mal­borku nie licząc bom­bar­dowa­nia — czyli krótkie streszcze­nie jakichś dwudzi­es­tu min­ut filmu

Jed­nak obaj panowie w niczym nie są w stanie prze­bić Żmudy- Trze­bi­a­towskiej. Zwierz nie przy­pom­i­na sobie by widzi­ał tą aktorkę w zbyt wielu fil­mach ( o ile w jakichkol­wiek) ale tym jed­nym wys­tępem na pewno zapad­nie mu w pamięć. Zwierz musi powiedzieć, że dawno nie widzi­ał niko­go tak sztucznego na ekranie. Co więcej z niez­nanych przy­czyn twór­cy fil­mu uznali, że obsadze­nie 27 let­niej kobi­ety w roli 17 lat­ki jest ide­al­nym pomysłem, a za całe odmłodze­nie wystar­czą loki i oku­lary. Zwierz,  które­mu cza­sem zdarza się wyglą­dać jak uczen­ni­ca gim­nazjum ( zwierz w cza­sie prak­tyk w liceum był boleśnie świadomy, że więk­szość jego uczniów wyglą­da na starszych od niego), nie mniej Żmu­da- Trze­bi­a­tows­ka wyglą­da na swo­je 27 lat  i świę­ty boże nie pomoże. Nieste­ty aktor­ka stara się niepo­rad­nie grać nas­to­latkę, przez co dosta­je­my na ekranie połącznie,  braku tal­en­tu, dzi­wnych min, gestów i . cóż,  zwierz ma podłe przeko­nanie, że każdy zagrał by to lep­iej. Co do pozostałych aktorów w tej częś­ci,  to cała ich rola sprowadza się do wygłasza­nia kwestii,  w których koniecznie musi pojaw­ić się niemiec­ki stopień wojskowy — serio to jak­iś total­ny fetysz- zwierz nigdy nie wysłuchał takiej litanii nazis­tows­kich stop­ni wojskowych co w cza­sie tego seansu.

 Ta pani ma grać siedem­nas­to­let­nie dziew­czę na co wskazu­je biały kołnierzyk, loki i okulary.

Do samej wojenne akcji,  udało się sce­narzys­tom stworzyć frag­men­cik wybit­nie nie ciekawy — teo­re­ty­cznie mamy sytu­ację dra­maty­czną, bo prze­cież Armia Czer­wona właś­ci­wie puka do drzwi, ale poza tym, że w sce­nach zbiorowych wszyscy bie­ga­ją, trud­no zrozu­mieć grozę oblężonej twierdzy. Co więcej w chwili, w której okazu­je się, że owym wielkim skarbem, który wszyscy chcą wywieść jest bursz­tynowa kom­na­ta, zwierz przewró­cił ocza­mi. Serio? Bursz­tynowa kom­na­ta? Ze wszys­t­kich możli­wych pomysłów, sce­narzys­ta zde­cy­dował się na ten najprost­szy, kil­ka razy już wyko­rzys­tany, prak­ty­cznie nie budzą­cy już emocji? Dobra zwierz powinien się cieszyć, że to nie Arka Przymierza bo w sum­ie trochę się na to zapowiadało. Zwierz musi też powiedzieć, że jest to chy­ba najbardziej kuri­ozal­nie okrut­ny film jaki widzi­ał — rados­ny lot częś­ci ciała ran­ionych, olbrzymie rany, oder­wane kończyny, krew strze­la­ją­ca jas­ny­mi stru­mieni­a­mi — zwierz nie wie jaki był na to budżet ale trze­ba było tą kasę zain­west­ować w far­bowanie włosów Kota.

 Kloss nieco lep­iej prezen­tu­je się gdy założy czap­kę, tu w wer­sji zakr­waw­ionej bo aku­rat na krew kasa była

Dobra ale zwierz powiedzi­ał, że film dzieli się na dwie częś­ci dość drasty­cznie. To praw­da. Mamy jeszcze część drugą dziejącą się w 1972 roku. Skaczemy w niej z Hisz­panii do Pol­s­ki, z Pol­s­ki do Berli­na Zachod­niego, z Berli­na  Zachod­niego do Wschod­nich Niemiec. Szpiegowa­nia  znów nie ma, ale za to jest zagad­ka i posta­cie, które mają jak­by jak­iś charak­ter oraz  fabułę,  która choć może nie jest pory­wa­ją­ca, to jed­nak ujdzie.  Oczy­wiś­cie chodzi o odzyskanie tej nieszczęs­nej kom­naty, której prag­ną zarówno dawni hitlerow­cy jak i Pola­cy zaś j‑23 znów musi ruszyć do akcji. Co praw­da tutaj sce­narzys­ta miał jeden prob­lem, bo bied­ny bohater musi być nieco sam prze­ciw wszys­tkim — Hitlerow­ców więc nien­aw­idzi, władzy ludowej nie kocha,  ludziom z NRD nie ufa.  Tak więc, nawet jeśli na naszych oczach pod­pisu­je deklarację o współpra­cy,  to wcześniej wszyscy stara­ją się nas za wszelką cenę przekon­ać, że robi to niechęt­nie,  no bo prze­cież nasz J‑23 i ta podła SB nigdy nie mogli by się dogadać. Co praw­da posta­cie dwóch pol­s­kich funkcjonar­iuszy są bard­zo sym­pa­ty­czne,  ale ponown­ie — sce­narzys­ta lawiru­je jak może,  bo z jed­nej strony to nasze swo­jskie zaradne chłopa­ki,  co to tak naprawdę nie szuka­ją skar­bu tylko hitlerows­kich zbrod­niarzy. Z drugiej nie może­my ich pol­u­bić do koń­ca bo prze­cież złej Polsce służyli.  Nie mniej jed­nak tą część ratu­ją aktorzy — zwierz pode­jrze­wa, że Stanisław Mikul­s­ki potrafił­by dziś Klos­sa grać nawet we śnie. Plus jest taki, że nikt go tu nie odmładza, więc może być taki jak mniej więcej zwierz sobie wyobraża, niby przy­gar­biony i nieco zmęc­zony, ale prze­cież wciąż dziel­ny, kulood­porny ( i  budynkood­porny — nawet jak jak­iś się na niego zawali to tylko się otrzepie) i błyskotli­wy. Nie mniej tą część fil­mu krad­nie bezczel­nie Emil Karewicz. Jego Brun­ner to postać ( może jedy­na w całej pro­dukcji) z krwi i koś­ci. Kiedy pojaw­ia się na ekranie, od razu wnosi jakąś energię, dow­cip no i to co w sum­ie próbował odd­ać w swo­jej częś­ci Adam­czyk — ową podłość, której kibicu­je­my.  Nieste­ty sce­narzyś­ci nie zde­cy­dowali się pozostać wyłącznie przy lat­ach 70, co mogło­by dać nam nową ciekawą kon­tynu­ację seri­alu — bo nawet te lata siedemdziesiąte ład­nie udało się na ekranie odd­ać, choć zwier­zowi ten Berlin coś za bard­zo cen­trum Warsza­wy przy­pom­i­na, no ale nie ma się co wyzłośli­wiać — kasa poszła na wybuchy i hek­tolit­ry krwi w częś­ci wojennej .

 Po lat­ach Kloss okopał się na wyz­nac­zonych z góry pozy­c­jach gotowy wal­czyć ide­o­log­icznie ze wszystkimi.

Zwierz musi powiedzieć, że oglą­da­jąc ten film jed­nym pytaniem,  które wciąż wyświ­et­lało mu się w głowie, było pytanie abso­lut­nie fun­da­men­talne ” Po co?”. Jeśli chciano nakrę­cić film, który przed­staw­ił­by bohat­era nowym pokole­niom, trze­ba było zacząć od początku — sce­nar­iusz właś­ci­wie gotowy,  bo prze­cież pod­wójny pol­s­ki agent w niemieckim mundurze,  brz­mi jak marze­nie fil­mow­ca.  Jeśli chciano spo­jrzeć, na to co mogło się stać z bohat­era­mi wojny po lat­ach, w zupełnie nowym świecie gdzie J‑23 zapewne niewiele by znaczył, a Bruner grzał koś­ci w Hisz­panii ( lub upraw­iał ogródek gdzieś w zachod­nich Niem­czech), trze­ba było sobie darować całą bursz­tynową kom­natę. A tak pow­stał film, który na pewno nie zad­owoli fanów ( nau­ka raz na zawsze — nic nie zad­owoli prawdzi­wych fanów, nigdy), a nowe pokole­nia pozostawi w pewnej kon­ster­nacji, bo prze­cież oni naprawdę nie rozpoz­na­ją kto jest kto, i his­to­ria opowiedziana właś­ci­wie kom­plet­nie od  środ­ka zapewne niewiele serc poruszy. I tak pow­stał film dla niko­go, słabo bronią­cy się jako samodzielne dzieło, trochę przy­pom­i­na­ją­cy podra­sowany film telewiz­yjny z zachod­niej grani­cy. Nie mniej ponieważ jest lep­szy od Kac Wawa to gaze­ty zalały dobre recen­z­je. Cóż nie brz­mi to szczegól­nie pozytywnie.

 Ale po co? pyta zwierz, czy­ta­jąc hasło reklam­owe filmu

Na sam koniec zwierz musi powró­cić do sce­ny przy,  której on i jego brat o mało nie spadli z krze­seł w lokalnym mul­ti­plek­sie. Oto nasz Hans, który już się postarzał, zmienił twarz i zmalał o dwadzieś­cia cen­tymetrów sta­je przed drzwia­mi gagu skąd ma wyjść jego luba. Ta, którą grała Żmu­da Trze­bi­a­tows­ka. Zwierz myśli, że pewnie jego oczom ukaże się kobi­eta w moc­no śred­nim wieku, zupełnie inna od tej, którą widzi­ał w wojen­nych cza­sach w dodatku pod­niszc­zona przez ciężkie warun­ki życia. Ale nie — z gułagu wychodzi nieco przy­brud­zona, fatal­nie ufar­bowana na siwo, troszkę jak­by spuch­nię­ta ale wciąż zupełnie mło­da Żmu­da — Trze­bi­a­tows­ka. Gdy bohaterowie sta­ją naprze­ci­wko siebie, sce­na z roman­ty­cznej, czy wzrusza­jącej sta­je się kuri­ozal­na, bo ona nie postarza­ła się ani o dzień on zaś o kil­ka dekad. Zwierz się zas­tanaw­ia, co myśleli twór­cy? Że zwierz nie zauważy złej charak­teryza­cji? Że da się ponieść nas­tro­jowi sce­ny? A może jak zwyk­le w Pol­skim kinie zro­bili coś na pół gwiz­d­ka by potem twierdz­ić, że ich osiąg­nię­cia mogą się rów­nać z kinem zachod­nim. Otóż, nie rów­nać się nie mogą. I jeśli negaty­wne recen­z­je mają prowadz­ić do pro­cesów to zwierz aku­rat jest pewien, że z tym zdaniem pro­ces by wygrał.

Ps: Zwierz przeczy­tał swo­ją recen­zję i musi dla porząd­ku dodać, że w sum­ie świet­nie się w kinie baw­ił choć może dlat­ego, że brat po zakońc­zonym sean­sie szep­nął zwier­zowi ” Najlep­sza pol­s­ka kome­dia roku”.??