Kino na rynek niedźwiedzia czyli jak się kręci w czasach kryzysu

Zwierz informuje was że jest kryzys. Jakbyście nie zauważyli. Kryzys jest tak duży jak duże jest nim zainteresowanie a ponieważ ostatnio wiadomości gospodarcze zawędrowały na pierwsze strony gazet to trudno się nie bać że i nas niedługo pożrą wszystkie te straszne ekonomiczne pojęcia którymi przerzucają się eksperci a których nikt kto czyta gazetę od pierwszych stron a nie od ostatnich nie rozumie. 
Kiedy ludzie boja się rzeczywistości to od niej uciekają. A gdzie lepiej uciec niż do kina. Tam wśród fikcji najlepiej zapomnieć o rosnącym kursie franka szwajcarskiego, spadającym indeksie WIG20, obniżeniu reitngu USA i zahamowanym wzroście gospodarczym nie mówiąc już o problemach z obligacjami w strefie euro. Być może właśnie dlatego kino na czas kryzysu z natury nie przypomina widzom o tym, że coś złego się wokół nich dzieje. Jeśli przyjrzeć się wielkim premierom ostatnich dwóch lat można dojść do wniosku, że kino na czas kryzysu to po prostu kino które ucieka od jakiejkolwiek rzeczywistości – superbohaterowie, piraci, barbarzyńcy z dalekich krain, dwumetrowe ufoludki, brytyjscy czarodzieje – radosny zestaw postaci które pozwalają zapomnieć że bohater filmowy musi mieć zawód i pieniądze. A nawet wtedy kiedy kino dotyka rzeczywistości to trzyma się z dala od tych którym się nie udało – żeby przypomnieć sukces Social Network który w czasach kryzysu radośnie przypomina, że jeszcze wciąż istnieje możliwość zarobienia wielkich pieniędzy i to na czymś co sie lubi.

No ale z drugiej strony Hollywood nie było by sobą by nam raz na jakiś czas o tym, że jest kryzys nie przypomniało. Zaskakujące jednak jest to że o ile na odciągnięcie naszych myśli od problemów ekonomicznych jest jeden sposób o tyle na opowiedzenie nam o kryzysie i co z tego dla nas a właściwie dla naszych filmowych bohaterów wynika jest zdecydowanie więcej. Pierwszy to sposób typowo amerykański czyli zrobić o tym film dokumentalny który tak naprawdę nie będzie filmem dokumentalnym. Od czasów kiedy Michel Moore szalał ze swoimi dokumentami krytykującymi administrację Busha robienie tego typu dokumentów ( nawet jeśli są zdecydowanie lepiej udokumentowane niz filmy Moora) stało się modne. Nagrodzony Oscarem Inside Job mimo, że od demagogii jest daleki ma jednak znaczną wadę to znaczy próbuje winnych kryzysu wskazać. I to już czyni z niego film który co prawda nagrody zebrał, rządzę wskazania winnych zaspokoił ( przynajmniej na razie) ale czy dotknął przyczyny kryzysu? Tu zwierz śmie wątpić. Z resztą akurat dokumenty na czas kryzysu są popularne bo z niewiadomych przyczyn wszyscy lubią pokazywać jak ludziom którym się dobrze powodziło powodzi się gorzej. Może to jakaś grupowa terapia – pokazujemy drastyczne przypadki i tym z którymi problemy gospodarcze obeszły się nieco łagodniej.

Drugi sposób opowiadania o kryzysie to już kręcenie filmów poważnych – zazwyczaj dążących do pewnej ciekawej koncepcji, że utrata wszystkiego przyczynia się do rozwoju duchowego w związku z  tym oderwani od dóbr których nie potrzebujemy, kupionych za pieniądze których nie mamy ( tak zwierz wie że to cytat) stajemy się nareszcie sobą.

 Najbardziej nadętym w ostatnich czasach filmem tego typu ( choć nie do końca) było oczywiście drugie Wall Street które prawdę powiedziawszy było filmem niezwykle demagogicznym zapewniającym widzów że za kredyt odpowiedzialni są ci straszni bankierzy i burżuje podczas gdy porządni amerykanie wykonujący odpowiednie prace ( bycie pielęgniarką jest OK zdaniem reżysera a bycie pośrednikiem nieruchomości jest BE) cierpią nie za swoje grzechy. Z resztą trzeba przyznać że taki filmowy topos osoby która tracąc wszystko czuje się naprawdę szczęśliwa jakoś wyjątkowo dobrze sprawdza się zarówno w filmach na czas kryzysu jak i w tych które powstają w latach nadmiernej konsumpcji.

O dziwo najciekawiej o kryzysie w ostatnich latach opowiadały komedie i to nawet nie te pierwszego sortu. Nakręcony w 2005 ( co symptomatyczne remake filmu z 1977) ” Niezły ubaw z Dickiem i Jane” opowiadający o małżeństwie które po tym jak straciło wszystko zajmuje się rabowaniem banków ( z sukcesami) idealnie trafia we współczesne nastroje. Scena w której bohater nie jest w stanie znieść że zabrano mu trawnik i składa go z powrotem z kawałków trawy wyciętych z trawników sąsiadów dobrze oddaje codzienne rozczarowanie biedniejącej klasy średniej. Co więcej chwila w której zdaje on sobie sprawę, że taka kradzież uszła mu na sucho jakoś dziwnie pasuje do tego co stało się niedawno w Londynie. 

Do podobnych błahych komedyjek które jednak zawierają zaskakująco dużo trafnych obserwacji społecznych należał film ” Absolwentka” o dziewczynie która ukończyła studia i z radością w sercu poszukuje pracy. Szybko jednak okazuje się że pracy nie ma i trzeba się przeprowadzić do rodziców ukorzyć się i zamiast wymarzonej kariery zająć się czymkolwiek przynoszącym zarobki. Zwierz który oglądał ten film nie długo po własnej obronie nie mógł się nadziwić że tak szybko nakręcono film  o jego najgorszym koszmarze. 

W podobnym nieco komediowym wymiarze kryzys dotknął też bohaterki serialu Gotowe na Wszystko gdzie Susan spotyka największe upokorzenie znane mieszkańcom przedmieść czyli utrata domu. Co ciekawe wydaje się, że rzeczywiście zmiana miejsca zamieszkania wyrzuca ją poza nawias społeczności i sprawia, że jej pozycja społeczna spada na łeb na szyję. Oczywiście w tych wszystkich przypadkach cała sprawa dobrze się kończy – rabowanie banków nigdy nie prowadzi do więzienia, wymarzona praca znajduje się w odpowiednim momencie, a i pieniądze na dom się znajdą. 

Ale to właśnie to spodziewane dobre zakończenie pozwala filmom poruszać kwestie które w realnym życiu wcale nie kończą się tak dobrze. Bo w czasach kryzysu nikt nie chce złych zakończeń. No może tylko Skandynawowie ale sami wiecie, że oni uwielbiają złe zakończenia.

ps: Zwierz jeszcze wam nic nie mówi ale sugeruje, że już niedługo może się na zwierzu zmienić. Zdaniem zwierza zdecydowanie in plus. Ale na razie sza! i trzymamy kciuki.