Kwestia smaku czyli zwierz estetycznie i bardzo obrazkowo

 

Hej

 

Zwierz oglą­dał wczo­raj pier­wszy odcinek piątego sezonu Mad Men — jed­nego ze swoich ulu­bionych seri­ali — głównie dlat­ego, że nic się w nim nie dzieje ( serio zwierz nie jest w stanie pojąć jak to możli­we, że bohaterom tyle się przy­darzyło przez te pięć lat, sko­ro tak naprawdę nie przy­darzyło im się nic). Mad Men to ser­i­al, który bard­zo szy­bko stał się pewnego rodza­ju insty­tucją — głównie za sprawą  bard­zo prze­myślanego  pode­jś­cia do este­ty­ki seri­alu.  Twór­cy seri­alu stworzyli ide­al­ny związek pomiędzy este­tyką pomieszczeń, wyglą­dem aktorów ( to jest obsa­da która wyglą­da bard­zo nie dzisiejsza) a fabułą która eksponu­je te ele­men­ty przeszłoś­ci o których lubimy zapom­i­nać, albo zapom­i­namy najłatwiej, czyli przede wszys­tkim oby­cza­je, sposób pode­jś­cia do kobi­et, oraz całe spek­trum zachowań niepoprawnych poli­ty­cznie. Jed­nak zwierz nie ma po raz kole­jny zami­aru anal­i­zować pop­u­larnoś­ci show ( co już z resztą robił) tylko skupić się właśnie na estetyce.

Zwierz nie jest bowiem sam w sobie estetą ( rozglą­da­jąc się po swoim mieszka­niu zwierz może powiedzieć, że gust nie jest jego szczegól­nie moc­ną stroną) ale chy­ba na skutek nad­miernej ekspozy­cji na pro­duk­ty telewiz­yjne wyro­bił sobie pewien smak. Smak ów stał się dla zwierza prze­wod­nikiem tyle trafnym co myl­nym — zwierz lubi bowiem ładne sym­e­tryczne kadry, dobrze urząd­zone wnętrza, dobrze skro­jone kostiumy.  Kiedy te ele­men­ty spo­tyka­ją się w seri­alu zwierz łapie się na tym, że jest go w stanie oglą­dać nawet wtedy kiedy nie do koń­ca podo­ba mu się fabuła. Este­ty­ka  potrafi bowiem zwierza uwieść i przy­wiązać do pro­dukcji nie sła­biej niż dobra his­to­ria. Najwyraźniej zwierz jest niewol­nikiem niedoboru pięk­na w swoim życiu ( na 20 metra­ch mieszka­nia w którym jest za dużo książek i przed­miotów pię­kno reprezen­tu­ją tylko zwier­zowe szczury), bo częs­to przy­wiązu­je się do seri­ali marnych a ład­nych.  A ponieważ zwierz uwiel­bia kat­e­go­ry­zować i wymieni­ać to wymieni. Przy czym zwierz musi przyz­nać, że nie będzie to lista ory­gi­nal­na. Ma nato­mi­ast nadzieję, że nieco ory­gi­nal­niejsze będzie spojrzenie.

 

UWAGA OBRAZKÓW BĘDZIE TRZY RAZY WIĘCEJ NIŻ ZWYKLE BO TO JEDNA Z TYCH RZECZY CO TO JĄ TRZEBA POKAZAĆ

 

Mad Men — ser­i­al który toczy się od koń­ca lat 50 do połowy lat 60 daje ide­al­ną możli­wość pokaza­nia jak teo­re­ty­cznie niewielkie zmi­any w sty­lu  kom­plet­nie zmieniły świat zbliża­jąc go krok po kroku do nieuchron­nej rewolucji ’68. Mad men zaczy­na się w świecie dobrze usy­tułowanym — gar­ni­tu­ry mają sze­rok­ie ramiona, biu­ra drew­ni­ane drzwi, kolory na przed­mieś­ci­ach są jasne, sukien­ki są proste, spód­nice sze­rok­ie. Wszys­tko ma swój styl od szk­lan­ki po nos­zony przez wszys­t­kich mężczyzn obow­iązkowy kapelusz.  To świat stanow­ią­cy jed­ną prze­myślaną całość, w którym wszys­tko ma swo­je miejsce. Ale potem przy­chodzi zmi­ana, biu­ra z cięż­ki ciem­nych pomieszczeń zamieni­a­ją się w jasne pomieszczenia, w których nie pasu­ją już dawne meble, obrazy które coś przed­staw­iały zaj­mu­ją grafi­ki, kolory sta­ją się mniej przy­jazne, coś dzieje się z modą co spraw­ia, że w jed­nym pomieszcze­niu może stać kobi­eta ubrana tak, ze mogła­by wyjść na dzisiejszą ulicę, i taka której sukien­ka w kwiat­ki wzbudz­iła­by dziś zdzi­wie­nie. Obok ciepłej kuch­ni domu na przed­mieś­ci­ach, pojaw­ia się prze­chod­nia — koniecznie z wyspą po środ­ku, kuch­nia w dużym aparta­men­cie z olbrzymi­mi okna­mi.  Mad Men to świet­ny ser­i­al, który zmieni­a­jąc deko­rac­je, pokazu­je jak bard­zo ludzie nie nadąża­ją za tym co się wokół nich dzieje, a jed­nocześnie jak bard­zo niekiedy nieuch­wyt­na jest ta zmi­ana — bohaterowie poza zmi­aną biu­ra nie wyda­ją się uświadami­ać sobie jak bard­zo zmienia się wszys­tko wokół nich — i jak bard­zo nieod­zowne to zmi­any. Zwierz myśli, że bez tego pode­jś­cia do este­ty­ki i wyko­rzys­ta­nia jej w sposo­bie nar­racji Mad Men był­by tylko jeszcze jed­nym seri­alem o nie tak dalekiej historii.

 

 

 

 

 

Dow­ton Abbey — o ile wspom­i­nany Mad Men dekon­stru­u­je świat bohaterów zmieni­a­jąc ich deko­rac­je, o tyle w Dow­ton wyda­je się, ze zmi­anę pod­kreśla niezmi­en­ność przestrzeni. Wszys­tkie te wspani­ałe pomieszczenia, stare obrazy, książ­ki, suknie w których moż­na tylko siedzieć i prowadz­ić przy­jem­ną kon­wer­sację, stro­je w których człowiek wyglą­da najlepiej nic nie robiąc, pod­kreśla­ją jedynie to jak bard­zo otocze­nie i este­ty­ka życia naszych bohaterów nie pasu­je do cza­sów. W seri­alu tworzy się jakaś sprzeczność pomiędzy stałoś­cią i pięknem otacza­ją­cych bohaterów przestrzeni a kosz­marem wojny, która ten otacza­ją­cy ich świat dekon­stru­u­je. Gdy w drugim sezonie posi­adłość służy jako sana­to­ri­um zestaw­ie­nie chorych żołnierzy z urodą przestrzeni w której się zna­j­du­ją ma w sobie jakąś straszną sprzeczność  a jed­nocześnie wyda­je się być dobrą ilus­tracją zjawisk jakie zachodzą w świecie — tym dzi­wniejszy jest moment kiedy po zamknię­ciu sana­to­ri­um przestrzeń wraca do poprzed­niego stanu — choć prze­cież powin­na się zmienić. Ale się nie zmienia — bo na tym właśnie pole­ga dra­mat żyją­cych w tej przestrzeni ludzi — zmieni­a­ją się cza­sy, zmieni­a­ją się nawet oni, ale rama este­ty­ki w jakiej funkcjonu­ją pozosta­je niezmi­en­na. Jej zwierz nawet nie wierzy że napisał takie zdanie.

 

 

 

 

 

Upstairs Down­stairs —  jest to podob­ny do Down­ton przy­padek kiedy zestaw­ia się wyostr­zony obraz min­ionego świa­ta z momentem w którym ów świat przes­ta­je ist­nieć — ser­i­al toczą­cy się pod koniec lat trzy­dzi­estych stara się uch­wycić to co w tym okre­sie jest najład­niejsze, najży­wsze, najbardziej lśniące i pocią­ga­jące. Te wszys­tkie kobi­ety z usta­mi umalowany­mi czer­woną szminką, w ład­nych jed­wab­nych sukienkach i z pięknie ułożony­mi włosa­mi , te posił­ki podawane na krysz­tałach, czy wnętrza pry­wat­nych domów dopra­cow­ane w każdym szczególe. Ser­i­al budzi przede wszys­tkim straszne wraże­nie straty — prze­cież już w chwili kiedy to widz­imy, wiemy, że dotykamy czegoś co minęło, co jest martwe i nie wró­ci. Tym bardziej boli im jaśniej lśni, zwłaszcza kiedy widz dość his­to­rycznie skrzy­wiony jak zwierz naty­ch­mi­ast przy­pom­i­na sobie, ze prze­cież tej urody nie brakowało także w kra­ju rodzin­nym gdzie nieste­ty została ona zmieciona jeszcze bardziej i bru­tal­niej niż w Anglii. Nie mniej zwierz patrzy na ten ser­i­al ( zawsze bijąc się w pierś z powodu niskiego poziomu jego fabuły czego nie zapowiadała pier­wsza seria którą zwierz tak bard­zo pole­cał) jako zach­wyt pod­szy­ty goryczą. Choć może to zupełnie nie uprawniona inter­pre­tac­ja. Wszak nie każdy oglą­da­jąc rzeczy dziejące się u schyłku lat 30 myśli wyłącznie o tym jak bard­zo tego świa­ta, być może przede wszys­tkim este­ty­cznego ( w przy­pad­ku Anglii) zaraz nie będzie.

 

 

 

 

 

 

 Pusching Daisies — aby ode­jść nieco od seri­ali his­to­rycznych, jeden z ulu­bionych — rzecz jas­na ska­sowanych — seri­ali zwierza. Idą­cy w Polsce pod tytułem Gdzie Pach­ną Stokrot­ki ser­i­al opier­ał się na odważnym pomyśle his­torii bohat­era który umie oży­wić dotykiem każdego ale po pier­wsze nie wol­no mu go potem dotknąć dru­gi raz ( to oznacza ostate­czną śmierć) oraz jeśli nie dot­nie dru­gi raz oso­by po min­u­cie umiera ktoś inny. No i nasz bohater doty­ka swo­ją zmarłą ukochaną z dziecińst­wa. Pomysł karkołom­ny, ser­i­al świet­ny ( bard­zo wzrusza­ją­cy i zabawny) ale nic by z tego nie wyszło gdy­by nie sza­lona este­ty­ka seri­alu. No właśnie — jeśli mamy oglą­dać ser­i­al opar­ty na takich założe­ni­ach po co pod­dawać się real­iz­mowi? Wszys­tko jest w tym seri­alu wyostr­zone — kolory jaśniejsze i jaskrawsze, budyn­ki — o dzi­wnych ksz­tał­tach i kolorach, ubra­nia bohaterów bar­wne niekiedy styl­i­zowane lekko na sty retro. Wszys­tko to razem stwarza obraz bajkowego świa­ta, gdzie nic nie dzieje się tak do koń­ca naprawdę — i właśnie dzię­ki temu moż­na snuć w nim opowieść która nie koniecznie ma sens w naszym zupełnie real­nym świecie. Zwierz bard­zo tęskni za tym seri­alem i jego wspani­ałym pomysłem na to jak deko­racją uza­sad­nić dlaczego fabuła nijak się ma do rzeczywistości.

 

 

 

 

 

Gos­sip Girl — w świecie w którym tak naprawdę nikt nie jest sam z siebie szczegól­nie intere­su­ją­cy a bohaterów dobra­no ze wzglę­du na zasob­ność port­fela pokazanie luk­susu jest wszys­tkim. Zdaniem zwierza ser­i­al bardziej niż na intry­gach, bohat­er­ach i związkach opiera się właśnie na tym kluczu do świa­ta, do którego nikt tak właś­ci­wie nie ma wstępu. Z resz­ta na tym pole­ga też słabość seri­alu — w każdym kole­jnym sezonie luk­sus jaki się nam pokazu­je — czy to na przyję­ci­ach, czy to ukazu­jąc wnętrza domowe, hotelowe, czy najważniejszych restau­racji w mieś­cie — sta­ją się co raz mniej intrygu­jące. Chcąc pod­nieść poprzeczkę trze­ba bohaterów zag­mat­wać w wydarzenia które poz­wolą na jeszcze wyższy poziom — stąd wąt­ki w Los Ange­les czy ślub z księ­ciem.  Z resztą to samo doty­czy stro­ju bohaterów — w pier­wszych sezonach wystar­czyło jedynie wyposażyć w to co dawało wyraz ich sta­tusu ale z każdym kole­jnym sezonem konieczność pokaza­nia się w czymś co jest sym­bol­em luk­susu doprowadz­iła bohaterów do zmi­any ubrań trzy razy na odcinek. Nie mniej to kole­jny ser­i­al, który bez swo­jej specy­ficznej este­ty­ki, oraz manip­u­lowa­nia poję­ciem luk­susu nie miał­by swoim wid­zom wiele do zaofer­owa­nia ( zwierz chy­ba nie musi mówić, że namięt­nie go oglą­da). Tak więc jest to ser­i­al, który jest w pełni glam­our — błyszczy się, lśni niekiedy iskrzy ale właśnie od urody tego kosz­marnie ocieka­jącego pieniędz­mi świata.

 

 

 

 

 

 

 

Smash — zwierz wybrał ten nowy ser­i­al bo strasznie podo­ba mu się pra­ca kamery w tej pro­dukcji oraz odwa­ga z jaką fil­mu­je się tu mias­to. Wyda­je się, że twór­com bard­zo zależało by nie było najm­niejszej wąt­pli­woś­ci, że ser­i­al toczy się naprawdę w Nowym Jorku. To dobry wybór zwłaszcza w przy­pad­ku seri­alu o musi­calu który opowia­da o środowisku Broad­wayu. Ale jed­nocześnie pokazu­jąc mias­to sce­narzyś­ci zde­cy­dowanie nie pos­zli w stronę bru­tal­nego real­iz­mu. Wręcz prze­ci­wnie — to coś pomiędzy Nowym Jorkiem z pocztówek a  dobrze nakrę­coną reklamą mias­ta dla hip­sterów.  Przyję­cie takiej este­ty­ki spraw­ia, że ser­i­al spraw­ia wraże­nie dużo bardziej real­nego, nawet jeśli nie jest prawdzi­wy od A do Z. z resztą taka wiz­ja mias­ta bard­zo dobrze kon­trastu­je  z jas­ny­mi, pusty­mi przestrzeni­a­mi sali ćwiczeń czy zupełnie odreal­niony­mi sce­na­mi dzieją­cy­mi się w wyobraźni śpiewa­ją­cych aktorek. Mając te trzy płaszczyzny widz­imy w jak­iś sposób prze­jś­cie — od real­nego mias­ta, do real­nej Sali porób gdzie dopiero dosta­je się klucze do tego wspani­ałego świa­ta jaki daje pra­ca przy musi­calu. A także jak daleko jest od tych sal do scen, na które wracją kolory i uro­da świa­ta porzu­cana przed salą ćwiczeń. A może zwierz za dużo myśli.

 

 

 

 

 

Sher­lock — ponown­ie ten sam ser­i­al ale zwierz pol­u­bił jego este­tykę zan­im jeszcze tak naprawdę pol­u­bił fabułę. Zwier­zowi zawsze przy­chodzi do głowy, że jest w sposo­bie przed­staw­ienia świa­ta przed­staw­ionego w tym seri­alu pew­na prze­sa­da — skala jaką się przyj­mu­je, kadrowanie ( zmi­enne i ciekawe),  częs­to bard­zo prze­myślane kadry, czy uję­cia pod niety­powym kon­tem — wszys­tko to wyda­je się być dzi­ała­ni­a­mi wyję­ty­mi ze  świa­ta fil­mu i nie przy­należny­mi do świa­ta seri­ali, które wolą mniej ekspery­men­tów z pracą kamery a więcej jas­noś­ci w prowadze­niu nar­racji. Ale wyda­je się że ta prze­sa­da — łącznie z zamiłowaniem twór­ców do pięknych choć niekoniecznie coś znaczą­cych z punk­tu widzenia fabuły kadrów ( zawsze lekko sym­e­trycznych) to właśnie sposób na tworze­nie świa­ta w którym wszys­tko jest więk­sze, ważniejsze i ład­niejsze niż w rzeczy­wis­toś­ci. Jeśli odrzu­ci się XIX wieczną styl­istykę trze­ba ją czymś zastąpić bo bohater błąka­ją­cy się po dzisiejszym nie podra­sowanym Lon­dynie nie jest już tak ciekawy. Stąd właśnie ten nacisk na for­mę, na kadr, na budowanie świa­ta poprzez bard­zo prze­myślane deko­rac­je ( jak ktoś stwierdz­ił jest to ser­i­al o tapetach)- wszys­tko to spraw­ia, że otocze­nie bohaterów nie stoi w sprzecznoś­ci z ich charak­terem i dzi­ała­ni­a­mi — a prze­cież by mogło, biorąc pod uwagę jak bard­zo wyję­tym z prze­cięt­noś­ci jest sam Sher­lock. Pod tym wzglę­dem este­ty­ka pozwala może nie ukryć, ale na pewno uza­sad­nić sposób prowadzenia fabuły, zaś świat przed­staw­iony wyda­je się być jedynym w którym ist­nie­nie bohaterów ma sens.

 

 

 

 

 

 

 

Dok­tor Who — a co tam zwierz napisze też o tym — otóż zdaniem zwierza od piątego sezonu ( wcześniej niekoniecznie) ser­i­al ten stał się miejs­ca­mi jed­nym z piękniejszych jakie widzi­ał — kwes­t­ia urody seri­alu zawsze budz­iła kon­trow­er­sje — tak bywa kiedy Cardiff gra cały wszechświat — ale tym razem ów wszechświat widać niekoniecznie poprzez wygląd kole­jnych plan­et. Otóż este­ty­ka Dok­to­ra Who zawsze bard­zo retro rzad­ko miała okazję pokazy­wać prawdzi­we pię­kno — ser­i­al na niskim budże­cie, w którym dużo się dzieje nie ma takich fan­aberii — ale w ostat­nich sezonach zwierz zobaczył kil­ka pięknych odcinków i scen — jak ta z Amy w przestrzeni kos­micznej z rozwiany­mi włosa­mi, odcinek z Van Goghiem, czy dwuczęś­ciowa his­to­ria lądowa­nia na księży­cu — to drob­ne ele­men­ty świa­ta, który uza­sad­nia tą ciągłą pogoń za nowym — przemierzanie kos­mo­su jest nie tylko zabawne, ekscy­tu­jące czy straszne ale pozwala także zetknąć się z czymś pięknym nawet wtedy kiedy jest to kosz­marem — cud­owny este­ty­cznie odcinek ” Girl who Wait­ed” pokazu­je jak straszne może być białe pomieszcze­nie czy piękny ogród. Oczy­wiś­cie moż­na się tu ze zwierzem nie zgodz­ić bo ser­i­al nie trzy­ma jed­nego poziomu este­ty­cznego cały czas. Ale tam gdzie uda­je się złożyć pozornie banalne ele­men­ty ( ogródek pełen słoneczników i ruda dziew­czy­na na ław­ce a wszys­tko za domem Van Gogha) dosta­je­my coś naprawdę urodziwego.

 

 

 

 

 

 

Dobra tu zwierz kończy bo uświadomił sobie, że ciągnął­by listę do 10 tylko dla równego numeru. Tym­cza­sem jest to wpis po częś­ci oso­bisty bo daje wgląd w pewien bard­zo ważny dla zwierza obszar gus­tu, którego to zwierz nie ma może mnóst­wo ale przed­staw­ia się on tak a nie inaczej. Zwierz chci­ał co praw­da napisać wpis nieco inny bardziej kon­cen­tru­ją­cy się na tym co jest ładne a co nie ale jak się okazu­je mózg zwierza nie lubi kiedy zwierz robi sobie wolne od inter­pre­tacji. Nie dobry mózg. Zwierz musi też przyz­nać, że jest świadom, iż wiele innych seri­ali postrze­ga się jako piękne czy ładne ale zwierza uwiodły właśnie te. I być może zwierz właśnie zrozu­mi­ał czemu go tak ciąg­nie do telewiz­ji bry­tyjskiej  — może chodzi właśnie o kwest­ię gus­tu ale nie fil­mowego czy seri­alowego ale este­ty­cznego. Bard­zo możli­we, że o tym zapom­i­namy, kiedy wybier­amy ser­i­al. Że opowieść tak naprawdę może  być dru­gorzęd­na wobec naszego przy­wiąza­nia do sposobu kręce­nia, do otacza­ją­cych bohaterów przestrzeni i przed­miotów. Więcej zwierz uważa, że nie ma się czego wsty­dz­ić, film jest sztu­ka wiz­ual­ną — musi odd­zi­ały­wać na nasz gust este­ty­czny inaczej — cóż chy­ba będziemy się nieco męczyć, no chy­ba, że nie zależy wam tak jak zwier­zowi na urodzie kadru czy deko­racji.  Być może nie macie potrze­by uciekać w świat seri­ali przed banal­noś­cią ( este­ty­czną!) otacza­jącego was świa­ta. Zwierz jed­na taką potrze­bę prze­jaw­ia ( mimo, że kocha swo­je mias­to, mieszkanie i  meble) i bard­zo lubi ją realizować.

 

Ps: Zwierz nie wie czy trafi jed­nak na pokaz gry o Tron — zaczy­na się on bard­zo wcześnie a zwierz ma pra­cy więcej niż przys­toi zwier­zom. Zwierz pamię­ta też o Igrzyskach Śmier­ci i wybierze się po nich zaraz po tym jak wró­ci z Wojny i Poko­ju.  Wybacz­cie zdanie nie pop­kul­tur­alne ale Prokofiew przed Kantiss.??