Większość z was pewnie wie o ich istnieniu ale nie wszyscy znają ich nazwę. Często to najlepsze i najbardziej zapadające w pamięć serialowe odcinki. Czasem- popisy inwencji twórców. Niekiedy dowód że mniej znaczy więcej. Bottle episodes. Najłatwiejszy sposób by oszczędzić i zafundować widzom doskonały odcinek.
Community nie tylko miało swój bottle episode ale miało też bohaterów którzy cudownie do tego nawiązywali . Obrazek w nagłówku stąd
Koncepcja Bottle episode jest prosta – cały odcinek rozgrywa się w jednych dekoracjach (choć nie jest to zawsze restrykcyjny wymóg) i tylko z podstawową obsadą (lub jej częścią) serialu. Odcinki takie wprowadza się głównie dla oszczędności – innymi słowy – budżet całego sezonu serialu powinien się zgadzać, w związku z tym jeśli jeden odcinek ma być droższy to w innym przycina się koszty. Teoretycznie Bottle episode powinien wypaść dużo taniej – nie trzeba budować nowych dekoracji, zatrudniać aktorów do ról drugo czy trzeci planowych i można np. oszczędzić na efektach specjalnych które wkłada się w kreowanie świata zewnętrznego w przypadku kiedy serial całkowicie jest kręcony w dekoracjach. Jednak co ciekawe – jeśli weźmie się pod uwagę koszt części odcinków realizowanych w ten sposób czasem okazuje się, że nie koniecznie były tańsze – tak było np. w przypadku odcinka o chińskiej restauracji w serialu Seinfelda (bohaterowie cały czas trwania odcinka czekają na swój stolik w poczekalni chińskiej restauracji) – okazało się że zbudowanie dekoracji do tego pojedynczego odcinka kosztowało tyle co produkcja bardziej zróżnicowanych epizodów.
W odcinku Friends te dwie minuty trwają całe dwadzieścia parę minut trwania odcinka
Bottle episodes budzą w widzach mieszane uczucia. Część widzów (w tym zwierz) bardzo je lubi ponieważ – z konieczności – koncentrują się przede wszystkim na postaciach odkładając na bok wiele rozpraszających widza elementów. Scenariusze takich odcinków muszą być lepsze, bardziej precyzyjne, by zatrzymać uwagę widza na bohaterach. Często przypominają nieco sztuki teatralne gdzie cały nacisk twórców położony jest na jakość dialogu a nie koniecznie na samą akcję. Oczywiście nie każdy odcinek dziejący się w jednym miejscu jest doskonały ale całkiem sporo wybija się ponad inne – nie tylko w opinii widzów ale także samych twórców. Odcinek w którym nikt nie jest gotowy – został wielokrotnie uznany przez twórców jak i wielbicieli Przyjaciół za jeden z najlepszych w sezonie jeśli nie w ogóle w całym serialu. Dla tych którzy ostatnie dwie dekady spędzili pod kamieniem nie oglądali Przyjaciół – w odcinku bohaterowie zbierają się żeby wyjść na elegancką galę ale nikt nie jest w stanie się zebrać (ku rozpaczy Rossa). Dla tych co oglądają ale nie pamiętają – to ten odcinek w którym Joey zakłada na raz wszystkie ubrania Chandlera (serio jak się streszcza sitcomy wszystko brzmi idiotycznie).
Cały odcinek o czeakniu na miejsce w restauracji? To się da zrobić ale musi być naprawdę dobry scenariusz.
Nie oznacza to jednak że wszyscy są fanami takich rozwiązań – zwierz pamięta jak jakiś czas temu w trzecim sezonie brytyjskiego sitcomu Miranda pojawił się odcinek który cały rozgrywa się w mieszkaniu tytułowej bohaterki. Odcinek nie był ani mniej ani bardziej zabawny od reszty sezonu ale zwierz przeczytał całkiem sporo niezadowolonych głosów widzów których zdaniem na bottle episode można sobie pozwolić jak ma się kilkanaście albo dwadzieścia parę odcinków w sezonie a nie tylko kilka. No właśnie to jest pewien problem z bottle episodes. Niekiedy służą one nie tyle nawet oszczędności ale spowolnieniu akcji. Innymi słowy – jeśli scenarzyści mają jakiś pomysł na rozwój fabuły ale chcą go rozciągnąć na nieco dłużej pojawia się odcinek w którym sporo dzieje się w warstwie rozwoju bohaterów ale nie koniecznie posuwa on akcję do przodu. Zwierz miał takie podejrzenie w przypadku Daredevila – w tym doskonałym serialu aż dwa odcinki balansowały na granicy Bottle episode – w tym jeden który niemalże spełniał wszystkie założenia – ten w którym nasz bohater ukrywa się wraz z ciężko rannym gangsterem w opuszczonym budynku. Z jednej strony odcinek nie spełnia do końca założenia bottle episode ale bierze z niego to co wielu scenarzystów uznaje za użyteczne – spowolnienie akcji i jednoczesny rozwój postaci. Zwierz to lubi, ale może zrozumieć tych widzów których zdaniem takie odcinki świadczą o tym, że zaplanowana ilość odcinków jest za duża (tzn. nie starcza na wszystkie fabuły).
Choć szósty odcinek Daredevila nie jest klasycznym bottle episodes to ma wiele podobych elementów – i rzeczywiście w większości dzieje się w jednym miejscu i ogranicza ilość bohaterów
Nie zmienia to jednak faktu, że zdaniem zwierza bottle episodes są cudowne. Co więcej – sprawdzają się w najróżniejszych produkcjach. Jak wiecie zwierz uważa Siutcase za najlepszy odcinek Mad Men i być może najlepszy odcinek telewizyjnego serialu jaki widział w życiu. Jest to nieco nietypowy (bohaterowie nie są aż tak przywiązani do jednego miejsca) bottle epiosde gdzie w czasie jednej nocy (kiedy rozgrywa się słynny pojedynek bokserski) Don Draper i Peggy Olson starają się wymyślić reklamę walizek Samsonite. Geniusz tego odcinka polega na tym, że dzięki ograniczeniu postaci i miejsc możemy przyjrzeć się bohaterom i ich wzajemnym relacjom. Jednocześnie ten krótki moment (fabuła obejmuje w sumie kilkanaście godzin) pozwala scenarzyście na zabieg dość prosty ale oddziaływujący na widza – bohaterowie są co raz bardziej zmęczeni ich ubrania co raz bardziej wymięte – niemal tak samo jak ich poturbowana psychika. Jednak kiedy odcinek się kończy Don, który przez te kilkanaście godzin co raz bardziej oddalał się od wizerunku idealnego mężczyzny swoich czasów, pojawia się w idealnie białej wyprasowanej koszuli i wygląda jakby nic się przez noc nie wydarzyło. Ten jeden odcinek idealnie pokazywał o czym jest serial – o utrzymywaniu fasady podczas kiedy pod spodem wszystko się sypie. Warto tu dodać że na niesłychanie podobnym fabularnie pomyśle opiera się jeden z najlepszych odcinków Master of Sex – bohaterowie znajdują się w pokoju hotelowym gdzie kontynuują swoje „badania” nad ludzką seksualnością. W telewizji zaś rozgrywa się mecz bokserski. Przy czym to jest typowy bottle episode rozgrywający się w całości w jednej przestrzeni. Doskonale napisany, przypomina bardziej małą obyczajową sztukę niż kolejny odcinek serialu. I podobnie jak w przypadku Mad Men pozwalał na lepsze przyjrzenie się relacjom między bohaterami i zrozumienie ich motywacji.
Gdzieś w połowie swojego telewizyjnego żywota Mad Men zafndował widzom odcinek ktróy pozostał najlepszym odcinkiem Mad Men aż do końca
Ale nie chodzi jedynie o takie dramatyczne zabiegi. Jednym ze zwierza ukochanych odcinków jakiegokolwiek serialu jest „My Coffe with Niles” – ostatni odcinek pierwszego sezonu Frasiera. W przypadku seriali komediowych zawsze nieco trudniej wskazać jednoznacznie bottle epiosde (np. cały pierwszy sezon słynnego Cheers dzieje się w jednym miejscu więc jakby każdy odcinek jest Bottle episode) ale w tym przypadku jest to dość jasne nawiązanie do formuły. Zwłaszcza że odcinek dzieje się w czasie rzeczywistym i opowiada od początku do końca o tym jak tytułowy Frasier idzie na kawę z bratem. Szukają stolika, odsyłają źle przyrządzoną kawę i rozmawiają. Między innymi pada niesłychanie ważne pytanie – czy nasz tytułowy bohater jest szczęśliwy. Pytanie ważne bo przecież jego przeprowadzka do rodzinnego miasta i przejęcie opieki nad ojcem wywróciło jego życie do góry nogami. To dowcipny, przemiły odcinek który ogląda się z przyjemnością i który – całkiem sprawnie podsumowuje uczucia bohaterów po pierwszym sezonie serialu. Przede wszystkim jest jednak doskonale napisany. Co wydaje się w przypadku tych pojedynczych odcinków kluczowe.
Niekiedy fabuła bottle episodes jest tak prosta że aż trudno uwierzyć – w My Coffe with Niles całość to po prostu – picie kawy w kawiarni
Czasem ograniczenie okazuje się prawdziwym bodźcem do kreatywnego działania. Zwierz zawsze podje tu przykład Midnight, jednego z najlepszych odcinków New Who. Midnight nie było odcinkiem tanim (konieczność wybudowania dekoracji) ale pomysł i uczucie klaustrofobicznego zamknięcia okazało się naprawdę przerażające. Jednak nad wszystkim góruje – rzeczywiście oszczędny – pomysł by potwora odcinka nie było widać. A właściwie jeszcze gorzej – by wcielił się w zupełnie normalną osobę co sprawia, że widz spędza pół odcinka drżąc bo aktorka w średnim wieku powiedziała coś o pół sekundy szybciej niż David Tennant. Jednocześnie całość jest doskonałym – i zaskakująco poważnym jak na teoretycznie docelową widownię serialu – studium zachowań społecznych. Na pokładzie niewielkiego transportowca na którym poza pasażerami jest owa tajemnicza siła zaczynają działać najróżniejsze mechanizmy społeczne. Odcinek jest genialny – mądry i przerażający a jednocześnie – pozostawia wielkie niedopowiedzenie bo ku swojemu zaskoczeniu widz nie dostanie jednoznacznej odpowiedzi na pytanie co tak właściwie się stało. Nie mniej właśnie to, że odcinek jest ograniczony przestrzenią i czasem trwania sprawia, że ten prosty pomysł działa na widza.
W Midnight teoretycznie nie ma potwora. Co sprawia że potwór jest dużo straszniejszy
Ostatni powód dla którego zwierz uwielbia bottle episodes to fakt, że dobrze rozpisane mogą pokazać bohaterów zupełnie inaczej. Zwierz uwielbia Secrets and Lies – odcinek Ostrego Dyżuru w czasie którego bohaterowie czekają na obowiązkowe zajęcia o molestowaniu seksualnym (po tym jak część z nich zrobiła swojej szefowej głupi dowcip). Mimo, że ER to serial medyczny tu nie ma żadnej medycyny – bohaterowie siedzą w sali wykładowej w czasie śnieżycy i czekają aż pojawi się wykładowca. No i rozmawiają, pojedynkują się na szpady i recytują Hamleta w tym część po chorwacku. Innymi słowy – robią rzeczy których prawdopodobnie nigdy by nie zrobili w normalnym wypełnionym medycznymi przypadkami odcinku Ostrego Dyżuru. Co więcej – jest to odcinek który bardzo pcha do przodu akcję – przynajmniej w warstwie uczuć pomiędzy bohaterami i ich wzajemnych relacji. Zwierz pamięta jak duże wrażenie zrobił na nim odcinek gdy oglądał go po raz pierwszy – właśnie dlatego, że był to odcinek zupełnie inny niż większość. Pewnie dlatego, zwierz doskonale go pamięta mimo, że minęło trochę czasu od kiedy ostatnim razem oglądał Ostry dyżur.
Czasem Bottle episodes zapadają w pamięć bo są zupełnie inne niż cała reszta serialu – wyrywają bohaterów z codzienności by mogli przez chwilę zastanowić się nad sobą
Tym co w Bottle episodes pociąga zwierza najbardziej to fakt, że doskonale pokazują one jak ograniczenie staje się punktem wyjścia do kreatywnych rozwiązań. Co każe się zastanowić nad naturą snucia opowieści. Bo przecież tym co sprawia, że historie są najciekawsze jest opowiedzenie nam czegoś w wyznaczonych przez świat czy twórców granicach. Co to oznacza? Że zdecydowanie ciekawiej jest kiedy twórcę ogranicza miejsce, czas czy przestrzeń – oczywiście zwierz nie jest tu jakiś szalony i wie, że czasem ograniczenia naprawdę utrudniają snucie opowieści ale często fakt że wszystko można sprawia, że wcale nie jest ciekawie. Podobnie bywa zresztą w ogóle z ramami świata przedstawionego. Zwierz nie przepada za książkami (zwłaszcza sf czy fantasy) gdzie twórcy gdy napotykają jakieś ograniczenie dodają kolejną zasadę rządzącą ich światem by nie musieć się nad nią zastanawiać. I nagle okazuje się, że wszyscy mówią w tym samym języku albo mogą się teleportować, mają nieskończenie wiele pieniędzy itd. Zwierza zdecydowanie bardziej cieszy gdy okazuje się, że twórca mimo ograniczeń potrafi opowiedzieć coś naprawdę fajnego.
To fascynujące jak ograniczenie może czasem stać się najlepszą rzczą która serialowi może się przydarzyć
Kiedy raz dostrzeże się jak często w serialach pojawiają się bottle episodes natychmiast zaczyna się też dostrzegać podstawowe zasady związane z tym jak się taki odcinek pisze. Często korzysta się z motywu kwarantanny (zwłaszcza w przypadku seriali medycznych) albo zamknięcia. Popularne jest czekanie na coś – jest taki odcinek Mad about you – sitcomu z Helen Hunt gdzie rodzice dziecka przez cały odcinek siedzą pod drzwiami sypialni czekając aż dziecko samo zaśnie. To cały odcinek. Zresztą w ogóle motyw zrobienia czegoś przez całą noc – jak w przypadku The Limo – odcinka How I Met Your Mother czy wspominanego Siutcase staje się podstawą takiego odcinka. Do tego można dorzucić jeszcze czyjąś chorobę czy przygotowania do jakiegoś wydarzenia. Ogólnie im dłużej się patrzy tym bardziej widzi się, że tych pomysłów naprawdę jest kilka. Co z kolei jeszcze bardziej każe się skoncentrować na pomysłowości twórców którzy te znane schematy potrafią ciekawie wykorzystać. Zwierz zawsze ma frajdę gdy okazuje się, że taki ograniczony czasem, przestrzenią i schematem twórca mimo wszystko dorzuci coś od siebie. Wtedy zwykle oczom widza objawia się naprawdę dobra telewizja.
Ps: Zwierz jest ciekawy jakie są wasze ulubione bottle episodes. Biorąc pod uwagę, że zwierz je „kolekcjonuje” to czasem ogląda je bez oglądania całego serialu w którym są. To ciekawe jak dobrze się sprawdzają jako odcinki pojedyncze
Ps2: A jutro zwierz bez spoilerowo postara się wam opowiedzieć o pierwszych odcinkach trzeciego sezonu Hannibala. Miejmy nadzieję, że będzie soczyście.