Gdzie te kobiety czyli wpis poniekąd feministyczny

Hej

       Zwierz miał dziś was zadręczać swo­ją wiz­ją tego dlaczego nie doczekamy się w przyszłym sezonie żad­nych dobrych seri­ali, kiedy nagle ( było późno to zwierz zaz­nacza) przyszło mu do głowy, że powinien się odnieść do czegoś zupełnie innego. Otóż jak może wiecie rozpoczął się fes­ti­w­al w Cannes. Otworzył go, nowy film ukochanego reży­sera zwierza Wesa Ander­sona ( świet­na recen­z­ja Michała Oleszczy­ka Tutaj) i właś­ci­wie moż­na by uznać pokaz blichtru i dobrego kina za otwarty bez zakłóceń gdy­by nie jeden drob­ny incy­dent. Oto część kobi­et się wściekła. Spośród 22 dwóch reży­serów którzy star­tu­ją po nagrodę nie ma ani jed­nej kobi­ety. Co więcej, nikt nie uznał tego za dzi­wne. Prze­cież reży­se­ria zawsze była rzeczą męską, więc czemu ktokol­wiek miał­by wyz­naczać kobiecy pary­tet. Zwierz musi powiedzieć, że ma wobec sprawy mieszane uczu­cia, bo wyda­je się, że za taki rozkład płci wśród reży­serów nie są odpowiedzialne jedynie fes­ti­wale czy nawet ludzie fil­mu.  Zwierz jakoś nie jest w stanie uwierzyć, że wszyscy sto­ją na przeszkodzie kobi­etom w zosta­niu reży­serem fil­mowym. Nie mniej prawdą jest że dużo mniej kobi­et zaj­mu­je się reży­ser­ią.  Oba te zagad­nienia zlały się w głowie zwierza  w jed­no i uświadomiły mu kwest­ię, która od dłuższego cza­su nie daje mu spoko­ju. Dlaczego bohater seri­alu musi być mężczyzną?

              Sekund­kę powiecie, nie musi! Jest wiele seri­ali,  w których bohat­era­mi są kobi­ety. Chirur­dzy gdzie wszys­tko toczy się wokół Mered­ith Grey, albo Pry­wat­na Prak­ty­ka tej samej sce­narzys­t­ki. A Sex w Wielkim Mieś­cie czy jego odpowied­nik dla młodocianych i zamożnych czyli Plotkara? Czy zwier­zowi wyle­ci­ała z głowy Bet­ty która robiła kari­erę w cza­sopiśmie poświę­conym modzie? Czyż­by zwierz zapom­ni­ał o nadawanym na ABC Body of Proof gdzie dziel­na pani patolog na pod­staw­ie wyglą­du wątro­by poszkodowanego wskazu­je zabójcę? No i chy­ba zwier­zowi nie umknęło pięć kobi­et z Wis­te­ria Lane, które były przez ostat­nie osiem sezonów Gotowe na Wszys­tko.  Nie zwierz ma te wszys­tkie bohater­ki w pamię­ci. Ale właś­ci­wie wszys­tkie łączy jed­no. Pojaw­ia­ją się w seri­alach, które są kierowane przede wszys­tkim do kobiet.

 Bohater­ki Grey’s Anato­my chcą zostać świet­ny­mi Chirurga­mi, ale najpierw muszą się upo­rać z kwest­ią posi­ada­nia dzieci, męża i wszys­t­kich perypetii z tym związanych

           Nie ma się co krzy­wić i zaprzeczać — stac­ja ABC spec­jal­izu­je się w pro­dukc­jach przez­nac­zonych przede wszys­tkim dla “kur domowych” — pro­dukc­je tej stacji zawsze są tak wyważone, że choć przy­chy­la­ją się pra­wom mniejs­zoś­ci sek­su­al­nych jed­nocześnie zawsze wykazu­ją duże przy­wiązanie do wartoś­ci patri­o­ty­cznych i poświęce­nia amerykańs­kich żołnierzy. Nie jest to do koń­ca przy­padek bo dzię­ki temu seri­ale zgar­ni­a­ją cały przekrój poli­ty­czno społeczny amerykańs­kich kobi­et, nie tracąc nawet tych bardziej kon­ser­waty­wnych. We wszys­t­kich wymienionych przez zwierza seri­alach bohater­ki co praw­da zaj­mu­ją cen­tralne miejsce w opowieś­ci ale tak  naprawdę są zre­dukowane do bard­zo kobiecych ról ( zwierz ma nadzieję ze mu się za bard­zo nie ober­wie) — Mered­itch czy Cristi­na są co praw­da świet­ny­mi chirurga­mi ale prag­nie­nie posi­ada­nia męża czy dziec­ka ( lub też brak takiego prag­nienia) stanow­ią w sum­ie ważniejszy ele­ment dra­maturgii niż osią­ganie przez nie kole­jnych stop­ni na drodze do lekarskiej samodziel­noś­ci. Z kolei w “Brzy­duli Bet­ty” cały kon­cept opier­ał się na przemi­an­ie jaką brzy­d­ka dziew­czy­na prze­chodzi pod wpły­wem mag­a­zynu o modzie. Co do “Plotkary” to ponown­ie — bohater­ki nie zaj­mu­ją się niczym tylko gonie­niem lub uciekaniem przed miłoś­cią swo­jego życia. Nawet teo­re­ty­cznie wyz­wolone bohater­ki “Sek­su w Wielkim Mieś­cie” w ostate­cznym rozra­chunku okaza­ły się poszuki­wać męża i dzieci. Zwierz nie ma zarzutów do tych seri­ali. Dobrze się je oglą­da, trafi­a­ją w określone gus­ta i określone zapotrze­bowa­nia.  Prob­lem pojaw­ia się tam gdzie nie ma praw­ie żad­nej alter­naty­wy dla takiego przed­staw­ia­nia kobiet.

           Oczy­wiś­cie bywa­ją seri­ale gdzie kobi­ety są inne — przez lata takim seri­alem było “Bones” gdzie dok­tor Bren­nan gdzieś miała społeczne kon­we­nanse, i role kobiece. Świet­nie sama zara­bia, nie boi się trupów koś­ci i paskudztw i pięknie ope­ru­je poza wszelkim sche­matem czy stereo­typem. Siłą jej postaci zawsze było to, że to jej part­ner w tropi­e­niu zbrod­ni Booth zaj­mował się duchową stroną ich śledztw. Zwierz przes­tał kil­ka tygod­ni temu oglą­dać ten ser­i­al. Zro­bił to dokład­nie w momen­cie kiedy bohater­ka rozpłakała się przy stwierdze­niu, że nie chce zostaw­iać córecz­ki w żłobku i iść do pra­cy ale musi. Zwierz stwierdz­ił, że nie jest to już ta sama postać. Obok Bren­nan w oglą­danych przez zwierza seri­alach wyróż­nia się też Liz Lemon, może jest nieco nieu­dacznicą ale jest też bard­zo dobrym sze­fem ( właśnie sze­fem) zespołu przy­go­towu­jącego pro­gram kome­diowy na żywo.  Jest oczy­wiś­cie jeszcze bohater­ka “Układów” i dziel­na prawnicz­ka z “Good Wife”, choć ten ostat­ni przy­padek jest dla zwierza o tyle sporny, że w seri­alu trochę za bard­zo eksploatu­je się ten ele­ment bycia żoną, matką, kochanką czy potenc­jal­ną kochanką  ( tzn. wyda­je się zwier­zowi że zde­cy­dowanie bardziej niż gdy­by bohater­ka była mężczyzną). To właś­ci­wie wszys­tkie żeńskie posta­cie, które pojaw­ia­ją się na pier­wszym planie jako główne bohater­ki seri­ali kierowanego do sze­rok­iej pub­licznoś­ci, który oglą­da zwierz.

 W Bones kobi­ety są silne, do cza­su kiedy urodzą dzieci

           Na drugim planie rzeczy­wiś­cie jest ciekawej — mamy prze­cież ( a właś­ci­wie mieliśmy) Cud­dy w “Dok­torze House”, agen­tkę Lis­bon w “Met­al­iś­cie”, dziel­ną polic­jan­tkę Kate Back­ett w “Cas­tle”, czy także pracu­jącą w policji siostrę głównego bohat­era w Dex­terze. Ale jeśli rzu­ci­cie okiem na to zestaw­ie­nie to jed­no powin­no wam się od razu rzu­cić w oczy — tytuły seri­ali to “House”, “Men­tal­ista”, “Cas­tle” czy “Dex­ter” — jed­noz­nacznie sugeru­jące, na jakiej postaci mamy się sku­pi­ać i jaka jest najważniejsza i pier­ws­zo­planowa. Bo sil­na kobi­eta — nawet z ciekawą kari­erą i dys­tansem do uczuć i roman­su stała się jed­ną z ulu­bionych stan­dar­d­owych postaci w seri­alach o męskim bohaterze. Speł­nia ona z jed­nej strony zadanie mat­ki — pil­nu­jąc by nasz bohater za bard­zo nie narozra­bi­ał i nie zro­bił sobie krzy­wdy, z drugiej nieskon­sumowane napię­cie sek­su­alne pomiędzy tą dwójką przy­cią­ga ludzi przed ekrany telewiz­orów.  Teo­re­ty­cznie są w seri­alu równi, ale prak­ty­cznie wszys­tko wychodzi na jaw wtedy kiedy kam­era musi zde­cy­dować za kim podąży, a podąży właś­ci­wie praw­ie zawsze za mężczyzną. A jeśli nawet nie — to on i jego umiejęt­noś­ci ( bo we wszys­t­kich przy­pad­kach chodzi o pewnego rodza­ju “innych” mężczyzn) będą kołem napę­dowym akcji. To fakt, że Cas­tle jest poszuku­ją­cym inspiracji pis­arzem, Dex­ter zdol­nym zabójcą, Men­tal­ista niesamow­itym manip­u­la­torem a House najlep­szym na świecie diag­nos­tą spraw­ia, że snu­je­my opowieść. Co ciekawe zwierz zro­bił ostat­nio ekspery­ment men­tal­ny zas­tanaw­ia­jąc się, czy ist­nieje jakakol­wiek przesłan­ka by wszyscy ci bohaterowie byli mężczyz­na­mi. Co ciekawe znalazł bard­zo niewiele ele­men­tów fabuły, które wskazu­ją na konieczność takiej decyzji. Więk­szość z nich mogła­by być mężczyz­na­mi.  Ale nie są.

 Cud­dy w Housie to chy­ba najbardziej typowy przykład sil­nej kobi­ety, która jest na wyższym stanowisku niż bohater ale jej rola sprowadza się głównie do opie­ki nad nies­fornym acz genial­nym głównym bohaterem serialu

           Co ciekawe zwier­zowi wyda­je się, że najczęś­ciej silne kobi­ety mają szan­sę na ciekawe wąt­ki wtedy kiedy akc­ja roz­drab­nia się na tyle, że właś­ci­wie ilość bohaterów utrud­nia abso­lut­nie jed­noz­naczne wskazanie, kto jest głów­na postacią. Co praw­da “Mad Men” nie jest ide­al­nym przykła­dem bo po pier­wsze ma Men w tytule a po drugie wszyscy wiedzą, że głównym bohaterem jest Don Drap­er ale pośród wszys­t­kich innych postaci, którym poświę­ca się czas na ekranie sto­sunkowo dużo dosta­je go Peg­gy dziew­czy­na zde­cy­dowanie nastaw­iona na zro­bi­e­nie kari­ery, a do tego dobrze wyważona — zdaniem zwierza jest to jed­na z tych postaci, w której dobrze zaz­nac­zono kwest­ie kłopotów jakie ma robią­ca kari­erę kobi­eta, ale nie czyniąc z tego głównej cechy postaci. Podob­nie w “How I Met Your Moth­er”, które ponown­ie kon­cen­tru­je się na Tedzie ale z każdym sezonem co raz więcej cza­su dosta­ją inni bohaterowie — zwier­zowi nie chodzi nawet o Robin, która nie jest szczegól­na zwolen­niczką posi­ada­nia dzieci i zaw­iera­nia małżeństw, ale o Lily — jed­ną z ciekawej zarysowanych bohaterek, która co praw­da ma i męża i dziecko ( co praw­da dopiero od jed­nego odcin­ka) ale abso­lut­nie nie zas­tała wepch­nię­ta w kobiece schematy zachowań — wręcz prze­ci­wnie — taki­mi cecha­mi obdar­zono bardziej jej męża Mar­shal­la ( tu zwierz musi zamieś­cić uwagę dla wszys­t­kich którzy uważa­ją że nie ma cech męs­kich i żeńs­kich że mówimy o pop­kul­turze, która opiera się na stereo­typ­ie).  Zwier­zowi wyda­je się, że mimo swo­jego his­to­rycznego tła takim seri­alem jest też, “Down­ton Abbey” gdzie mimo wszys­tko nie da się  nie dostrzec, że motorem napę­dowym akcji ale także co raz częś­ciej tymi które decy­du­ją o tym jakie decyz­je zostaną pod­jęte są kobi­ety, i co ciekawe — ze wszys­t­kich pokoleń i klas społecznych.  Z kolei w Grze o Tron twarde kobi­ety wys­tępu­ją masowo choć jedynie na dwie do pię­ciu min­ut posza­tkowanego i podzielonego na wielu bohaterów odcinka.

  Zwierz lubi postać Peg­gy bo od samego początku wyda­je się być odrobinę bardziej bezwzględ­na niż wielu jej kolegów z pracy

           Jed­nak tym co  właś­ci­wie zwierza zas­tanaw­ia to fakt, że mimo wszys­tko ktoś kto sia­da przy kom­put­erze by napisać sce­nar­iusz spośród wszys­t­kich decyzji jakie musi pod­jąć odnośnie postaci jakie zasiedlą jego wyimag­i­nowany świat jed­ną pode­j­mu­je dużo szy­b­ciej i proś­ciej niż pozostałe. Decy­du­je się, że główny bohater będzie mężczyzną. Zwierz nie jest szczegól­nym fanem fem­i­nisty­cznego pode­jś­cia do anal­i­zowa­nia pop­kul­tu­ry ( podob­nie jak nie jest fanem anal­i­zowa­nia jej przez jakąkol­wiek inną ide­ologię) ale jest to zjawisko abso­lut­nie fas­cynu­jące. Bohater musi być mężczyzną. Kto pisze o bohaterkach kobi­etach? Zaskaku­ją­co częs­to same kobi­ety — zwróć­cie uwagę, że sce­nar­iusz do “Bones” pow­stał w opar­ciu o książ­ki znanej antropoloż­ki, “Grey’s Anato­my” pisze kobi­eta, podob­nie jak Tina Fey pisze “30 Rock” ( a nawet jeśli nie piszą poszczegól­nych odcinków, to wymyśliły ser­i­al). Czyż­by więc chodz­iło tylko i wyłącznie o to, że męs­cy sce­narzyś­ci po pros­tu nie umieją sobie wyobraz­ić kobi­et w głównej roli?  Że wolą pisać o mężczyz­nach bo dobrze ich zna­ją?  Źle by to świad­czyło o wyobraźni naszych sce­narzys­tów. Ale może nie należy się den­er­wować tylko zdać kole­jne obok postaw­ionego na samym początku pytanie — dlaczego jest o tyle więcej sce­narzys­tów niż sce­narzys­tek. Kiedy mężczyźni ukradli kino kobi­etom? A może tak było od 1895 kiedy bra­cia Lumiere zro­bili swój pier­wszy pokaz a my po pros­tu jeszcze nie zdążyłyśmy kina pod­bić? Zastanawiające.

PS: Zwierz rzecz jas­na nie opiera swoich uwag na wszys­t­kich ist­nieją­cych seri­alach telewiz­yjnych, lecz jedynie na tych które oglą­da lub oglą­da jed­nym okiem.

PS2: Wszys­tko przez to, że w sieci pojaw­ił się zwias­tun Ele­men­tary — seri­alu CBS o uwspółcześnionym Sher­locku Holme­sie, w którym Wat­son jest kobi­etą co spraw­iło, że nie jeden fan zaczął zadawać sobie pytanie dlaczego Holmes nie może być kobi­etą sko­ro baw­imy się zmi­aną płci??