Jeśli nie ma chleba lud pragnie Igrzysk czyli zwierz kontra najnowszy bestseller

Hej

Co się obiecało to się obiecało, nie ma co wykrę­cać się lek­turą tylko jed­nego tomu, kon­fer­encją naukową czy zbyt dużą kon­sumpcją alko­holu, trze­ba spełnić życze­nie czytel­ników. Zwierz obiecał więc napisze recen­zję  Igrzysk Śmier­ci, ale od razu musi poczynić kil­ka zas­trzeżeń. Pier­wsze to tech­niczne — zwierz przeczy­tał jak na razie tylko tom pier­wszy. Dlaczego? Z bard­zo prostej przy­czyny — zakup wszys­t­kich trzech tomów wyniósł­by zwierza 90 zł ( 29,90 każdy) zaś zwierz już ter­az widzi, że w jego przy­pad­ku była­by to lek­tu­ra jed­no­ra­zowa. O ile pier­wszy to w swej łapczy­woś­ci przeczy­tał w formie anal­o­gowej — pozostałe dwa przeczy­ta na ebooku, jak tylko ktoś z miłych krewnych posi­ada­ją­cych tą książkę na dysku, zwier­zowi swo­jego ebooka udostęp­ni. Tak więc zwierz będzie się z koniecznoś­ci odnosił jedynie do tomu pier­wszego. Zwierz chci­ał poczekać aż przeczy­ta wszys­tko ale widzi, że czytel­ni­cy się den­er­wu­ją więc nie chce prze­cią­gać oczeki­wa­nia. Drugie zas­trzeże­nie — zwierz zain­tere­sował się powieś­cią w odniesie­niu do jej ekraniza­cji więc nie zdzi­w­cie się, jeśli część uwag będzie się do tego fak­tu odnosić. Po trze­cie zaś, zwierz nie umi­ał, nie umie i chy­ba nigdy się nie nau­mie pisać dobrych recen­zji książek więc musi­cie mu wybaczyć. A i jeszcze jed­no — zdaniem zwierza nic co poniżej napisał nie jest istot­nym dla fabuły spoil­erem, no ale jakoś się tam do niej odwołu­je bo musi. Dobra to tyle tytułem wstępu.

Zwierz musi przyz­nać, że jed­no się autorce ( ale też wydaw­cy udało) — seria ma bard­zo ładne bard­zo fajne opra­cow­anie graficzne i wyraźny graficzny znak — coś co z punk­tu widzenia fanów jest bez­cenne ( wiedzą o tym fani wszys­tkiego czego nie da się wsadz­ić w jeden symbol)

Po pier­wsze ‑nie moż­na książce zarzu­cić, że nie wcią­ga. Wręcz prze­ci­wnie wcią­ga szy­bko i moc­no- jest to jed­na z tych powieś­ci, gdzie człowiek właś­ci­wie cały czas chce wiedzieć co będzie dalej, nawet wtedy kiedy teo­re­ty­cznie może się tego domyślić, a nawet jeśli już dobrze wie ( zwierz musi ze swo­jej strony dodać, że zakończe­nie raczej przewidzi­ał).  Przekładanie kole­jnych stron jest z resztą łatwe i bezbolesne, bo autor­ka przyjęła zasadę, że właś­ci­wie zawsze musi się coś dzi­ać. Kole­jne wydarzenia następu­ją bard­zo szy­bko — nie jest to jed­na z tych powieś­ci, w których przez trzy strony nic się nie dzieje, czy które poświę­ca­ją więcej cza­su na opis drob­nych niewiele znaczą­cych zjawisk, jedynie po to by stworzyć  bardziej rozbu­dowany świat przed­staw­iony, czy po pros­tu poz­wolić nam odetch­nąć i prze­by­wać po pros­tu z bohat­era­mi. Z resztą taki szy­b­ki prze­bieg akcji jest nieco wymus­zony przez sposób nar­racji — bohater­ka opisu­ją­ca świat w pier­wszej oso­bie licz­by poje­dynczej ( inaczej niż zwierz), w cza­sie ter­aźniejszym  ułatwia szy­b­ki prze­bieg akcji. Zwierz musi z resztą przyz­nać, że nie przepa­da za tym sposobem nar­racji bo po pier­wsze — źle on zwier­zowi brz­mi w języku pol­skim ( choć zwierz jest świadom, że zde­cy­dowanie lep­iej brz­mi po ang­iel­sku), poza tym zawsze wyda­je się zwier­zowi pójś­ciem na lekką łatwiz­nę. Ustaw­ie­nie sce­ny kiedy bohater opisu­je co robi jest dużo prost­sze niż opisanie wszys­tkiego z boku.  No ale zwierz rozu­mie, że autorce zależało byśmy postrze­gali otacza­ją­cy  świat w bard­zo subiek­ty­wny sposób. Z drugiej strony prowadzi to do wielu dość kic­zowatych momen­tów autore­flek­sji koniecznej by wyjaśnić zasady rozu­mowa­nia bohaterki.

 Powyższy gif ( zwierz się nie ugnie uwiel­bia gify) dobrze ilus­tru­je mniej więcej jak szy­bko czy­ta się książkę choć może strony powin­ny lecieć w drugą stronę

Dru­ga sprawa — autor­ka książ­ki dobrze odro­biła jed­ną pod­sta­wową lekcję, doty­czącą kon­struowa­nia his­torii dla nas­to­latków sto­su­jąc metodę, którą zwierz nazy­wa ” casusem Małej Księżnicz­ki”. Ktokol­wiek czy­tał Małą Księżniczkę wie, że najwięk­szą fra­jdę spraw­ia obser­wowanie jak bohater­ka traci wszys­tkie przy­wile­je, jak dzieje się jej co raz gorzej i jak mimo tego nie traci har­tu ducha. Po częś­ci tą zasadę wyko­rzys­tu­je Har­ry Pot­ter, i wiele innych his­torii, które zaczy­na­ją się od tego, że bohaterowie są w trud­nej mate­ri­al­nie sytu­acji, a potem ich sytu­ac­ja jeszcze się pog­a­rsza ( by się polep­szyć po cza­sie lub nigdy). W Igrzyskach Śmier­ci bohaterowie od początku są w trud­nej sytu­acji — śmierć głodowa  zaglą­da w oczy mieszkań­com postapokalip­ty­cznego państ­wa utwor­zonego na gruzach USA. Bohater­ka mimo, że ma zaled­wie 16 lat jest jedynym żywicielem rodziny, i choć radzi sobie dziel­nie to prze­cież już od samego początku wiemy, że zaraz spad­nie na nią kole­jne nieszczęś­cie, konieczność udzi­ału w zabójczych Igrzyskach na śmierć i życie. Także same Igrzys­ka skon­struowane są na tej zawsze dobrze sprawdza­jącej się zasadzie. Co więcej wyda­je się, że autor­ka powieś­ci jest przeko­nana, że właśnie fakt, iż bohater­ka wywodzi się z nizin społecznych, jest ubo­ga i musi sobie radz­ić sama, ma nam zag­waran­tować automaty­czną do niej sym­pa­tię ( zwierz może powinien tu dodać, że nie pol­u­bił bohater­ki ale zwierz rzad­ko kiedy lubi bohaterów pier­ws­zo­planowych). Z jed­nej strony ma rację, z drugiej — nieco za bard­zo wyol­brzymiony jest w pier­wszym tomie podzi­ał na dobrych i szla­chet­nych ubogich i paskud­nych okrut­nych bogatych. Zwłaszcza kiedy spo­jrzy się na sytu­ację z boku taki podzi­ał wyda­je się nie tylko nie log­iczny ale przede wszys­tkim strasznie uproszcza­ją­cy sprawę .  Zwierz nie chce się wdawać w szczegóły ale jego zdaniem autor­ka wpadała w trud­ną pułap­kę koniecznoś­ci zachowa­nia podzi­ału na dobrych i złych pod­czas kiedy wszyscy bohaterowie powin­ni być raczej po środ­ku).  Z drugiej strony zwierz pode­jrze­wa, że nikt nie pisał tej książ­ki na wyczu­lonych dok­toran­tów socjologii więc może­my uznać, że nie jest to wiel­ka wada.

 Bohater­ka jest smut­na, samot­na, bied­na i jeszcze na nią pada? Cud­own­ie zakrzyknie czytel­nik, autor i filmowiec

Kwes­t­ia trze­cia — książ­ka jest bard­zo dobrze zbu­dowana na niedopowiedze­niu, zosta­je­my wrzuceni w pewien świat przed­staw­iony, dość pobieżnie z resztą zarysowany  i tak szy­bko przez niego przeprowadzeni, że nie mamy cza­su zas­tanaw­iać się nad luka­mi w kon­strukcji opisy­wanej rzeczy­wis­toś­ci.  Zwierz co praw­da liczył, że luki zostaną uzu­pełnione później ale przy­na­jm­niej pier­wszy tom zawodzi pod tym wzglę­dem. Tym­cza­sem chwila reflek­sji pokazu­je, że książ­ka pewne rzeczy obiecu­je by ich nie spełnić ( zdaniem zwierza sam opis Głodowych Igrzysk  jest najsłab­szą częś­cią powieś­ci, na którą autor­ka wyda­je się nie mieć zupełnie pomysłu).  Najwięk­szy żal ma jed­nak zwierz o dość pobieżne przed­staw­ie­nie świa­ta, w którym żyją bohaterowie — teo­re­ty­cznie wszys­tko ład­nie się ukła­da w spójną całość ale nie do koń­ca — zwierz nie chce za bard­zo narzekać na ten ele­ment powieś­ci bo może dwa następ­ne tomy pogłębi­a­ją ów wątek, ale wyda­je się, jak­by autor­ka nie prze­myślała nie tyle poli­ty­cznego co społecznego aspek­tu swo­jej powieś­ci.  Przede wszys­tkim zdaniem zwierza sam pomysł Głodowych Igrzysk choć w sum­ie nie nowy wyda­je się mieć jeden zasad­niczy błąd — otóż jest to znien­aw­id­zona , narzu­cona z góry kara wład­ców przed­staw­ionego świa­ta . I to zdaniem zwierza stanowi sporą wadę fabuły — zwierz nie musi być socjolo­giem by wiedzieć, że bez porów­na­nia bardziej sprawdz­iło by się zarówno fab­u­larnie jak i chy­ba społecznie gdy­by była to insty­tuc­ja nie tyle narzu­cona,  co uświę­cona trady­cją czy uza­sad­niona w jakikol­wiek inny sposób. W każdym razie zwierz jest przeko­nany, że jedynym sposobem utrzy­ma­nia takiego morder­czego zwycza­ju jest stworze­nie sytu­acji w której ludzie prag­ną igrzysk a nie ich nien­aw­idzą. A, że ludzie zawsze prag­ną igrzysk to wcale nie jest to takie trudne do wyobraże­nia. I tu też na mar­gin­e­sie zwierz musi dodać, że jed­nym z najbardziej niewyko­rzys­tanych wątków książ­ki, który może jed­nak świet­nie sprawdz­ić się w ekraniza­cji jest kwes­t­ia wyko­rzys­ta­nia mediów w tym świecie. Otóż, autor­ka kładzie dość duży nacisk ( zaskaku­ją­cy biorąc pod uwagę obję­tość książ­ki) na przy­go­towa­nia bohaterów pod wzglę­dem wyglą­du i prezen­tacji,  wyraźnie dając do zrozu­mienia, że przekaz medi­al­ny jest w tym świecie wszys­tkim. Ale z drugiej strony przez to, że oglą­damy rzeczy­wis­tość oczy­ma oso­by, która jest w samym środ­ku tego przekazu nie dosta­je­my obrazu tych potenc­jal­nych tysię­cy osób siedzą­cych przed telewiz­o­ra­mi ( wiemy, ze przekaz oglą­da­ją wszyscy) — zwierz żału­je bo aku­rat wyda­je się to eduka­cyjnie jed­nym z lep­szych tem­atów do poję­cia ( książ­ka z resztą chy­ba ma w przy­pad­ku tego wątku taki wymiar).

 Trze­ba przyz­nać, że książ­ka nie poświę­ca zbyt wiele cza­su opi­som przy­rody. Nawet jeśli się za nimi nie przepa­da to jed­nak ich brak nieco utrud­nia roze­jrze­nie się po świecie. Wyglą­da jed­nak na to, że fil­mow­cy jakoś sobie z brakiem opisów poradzili.

             Zwierz ma też pewien prob­lem z bohat­era­mi — otóż zwierz odnosi wraże­nie,  że właś­ci­wie wszys­t­kich zna. Co więcej odnosi wraże­nie, że główną bohaterkę poz­nał już świet­nie na kar­tach innej powieś­ci. Praw­ie każdej powieś­ci, w których dziew­czy­na zami­ast łkać za wam­pirem brała sprawy w swo­je ręce. Zwierz nie dostrzegł w bohater­ce żad­nej cechy, która czyniła by ją ciekawszą od wielu innych — nie jest to postać zła, ale raczej złożona z pewnych klisz nakazu­ją­cych, dobrze radzącej sobie z przetr­waniem dziew­czynie być nieufną, odważną ale nie chęt­ną do okazy­wa­nia uczuć, szla­chet­ną i nie czułostkową. Zaś pozostali ważni bohaterowie mają co najwyżej frag­men­ty charak­teru — zwłaszcza towarzyszące żeńskiej bohater­ce Pee­ta — chło­piec z tego samego okręgu wyda­je się być postacią zbu­dowaną w taki sposób, że niemal wszys­tkie cechy charak­teru czytel­nicz­ka może sobie radośnie dopowiedzieć, w zależnoś­ci do tego kim chce widzieć sym­pa­ty­cznego młodzień­ca. Ów ubo­gi zestaw charak­terów nieco zwierza martwi bo aku­rat książ­ka dawała pole do popisu — autor­ka wpuś­ciła w końcu na arenę 24 zawod­ników ale charak­terem obdarzyła bard­zo niewielu. Być może nieco zadzi­ałał tu młodzieżowy charak­ter powieś­ci, której zde­cy­dowanie przy­dało by się przy końcu dodatkowych sto stron — ponieważ budowane przez więk­szość powieś­ci napię­cie abso­lut­nie nie odpowia­da akcji z ostat­nich 50.

 Choć książ­ka znacznie różni się od Zmierzchu to jed­nak wśród fanów pojaw­ił się ten kosz­marny znany z cyk­lu May­er podzi­ał na fanów konkret­nych bohaterów określa­ją­cych się jako “Team ( i imię”). Zwierz nie wie czemu ale strasznie go to denerwuje. 

         Zwierz nie będzie jed­nak twierdz­ił, że Igrzys­ka Śmier­ci to zła książ­ka — jak już stwierdz­ił czy­ta się ją szy­bko i bard­zo przy­jem­nie, a całość wzbudz­iła w rodzinie zwierza dyskus­je,  prz­ery­wane jedynie wypraszaniem z poko­ju tych, którzy jeszcze nie przeczy­tali, uciszaniem się nawza­jem kiedy ktoś chci­ał poruszyć wątek z innego tomu, oraz nie spotkaną od dość daw­na sytu­acją, w której wszyscy w domu zwierza czy­ta­ją to samo ( zwierz chy­ba nie zgorszy czytel­ników za bard­zo jeśli stwierdzi, że zazwyczaj taka sytu­ac­ja następowała w przy­pad­ku nowego Pot­tera kiedy konieczny był zakup kilku egzem­plarzy). Pod tym wzglę­dem Igrzyskom Śmier­ci udało się coś co nie udało się bard­zo wielu innym mod­nym powieś­ciom. Ale nie ma się co oszuki­wać — to nie jest coś wybit­nego, to porząd­na proza młodzieżowa, która opiera się na dobrze znanych schemat­ach. Co więcej zwierz z radoś­cią przyj­mu­je powrót po krótkiej Zmierz­chowej nieobec­noś­ci bohater­ki nieza­leżnej , samodziel­nej i uczu­ciowo rozważnej,  a nie przy­czepi­onej do mężczyzny. Pod tym wzglę­dem pop­u­larność Igrzysk śmier­ci powin­na wszys­t­kich bard­zo cieszyć. Nie mniej żeby spraw­iedli­woś­ci stało się zadość — z Igrzysk nic poza prze­jś­ciową modą nie będzie.  Dlaczego? Bo to niezła ale nie wybit­na książ­ka, której sporo jed­nak braku­je — przede wszys­tkim tego co tak bard­zo wyróż­ni­ało Pot­tera — szczegółowo skon­struowanego świa­ta przed­staw­ionego — zwierz zdążył się przekon­ać, że w ostate­cznym rozra­chunku to liczy się najbardziej ( bo to zmusza czytel­ni­ka do powro­tu nawet jeśli już wie jak się powieść skończy)

Fab­u­li­tas w swo­jej świet­nej recen­zji całoś­ci dobrze zauważa że pow­tarzanie przez fanów hasła igrzysk jest wyrazem lekkiego niezrozu­mienia kryjącego się w nim ironii.

         Zwierz obiecał odnieść się do ekraniza­cji więc się odnosi. Zdaniem zwierza Igrzys­ka Śmier­ci są ide­alne do prze­niesienia na ekran. Prawdę powiedzi­awszy, dobrze że zwierz przeczy­tał je zan­im je obe­jrzał bo inaczej wcale nie był­by pewien co było pier­wsze. Książ­ka bardziej niż z płyn­nej nar­racji jest bowiem stwor­zona z wielu dość inten­sy­wnych scen, które wręcz ide­al­nie nada­ją się do prze­niesienia na ekran. Co więcej nawet kon­strukc­ja samej książ­ki przy­pom­i­na nieco kon­strukcję wielu filmów ( łącznie z pewną utratą impetu pod koniec). Zwierz nie dzi­wi się też his­terii fanów po pier­wszym trail­erze — rzeczy­wiś­cie wyda­je się, że przy­na­jm­niej w warst­wie wiz­ual­nej fil­mow­com udało się odd­ać obraz świa­ta wykre­owany w książce a i dobrani do głównych ról aktorzy wyda­ją się być jak najbardziej właś­ci­wi ‑choć może zwierz źle na to patrzy bo prze­cież wiedzi­ał jak wyglą­da­ją zan­im zaczął czy­tać książkę. Jedyną wadą książ­ki jest już wspom­ni­any na samym wstępie fakt, że jest to ewident­nie tom pier­wszy. I to nie w sty­lu Pot­tera gdzie spoko­jnie moż­na było po pier­wszym tomie odłożyć książkę, ale tom niedomknię­ty co oznacza, że jeśli ekraniza­c­ja się nie powiedzie ( mało możli­we ale możli­we) to zostaniemy z kole­jnym filmem, który opowia­da tylko część historii.

 Wyda­je się, że fil­mow­cy mają w rękach prawdzi­wy skarb. Oby tylko umieli dobrze go wykorzystać. 

          Dobra ter­az już wiecie co myśli zwierz. Co praw­da recen­z­ja jest nieco chao­ty­cz­na ale zwierz ostrze­gał, że dar recen­zen­ta posi­a­da niewiel­ki i wyko­rzys­tu­je go zde­cy­dowanie lep­iej w służ­bie kine­matografii. Co zaś się tyczy głosów na face­booku osób, które chci­ał­by dowiedzieć się czegoś więcej o tym co zwierz mówił na kon­fer­encji to jak już zwierz napisze co mówił to może rozesłać chęt­nym bo blog zwierza to nie miejsce na poważne dywa­gac­je na poważne tem­aty.  W końcu tytuł zobowiązuje.??