Ocean straconych możliwości czyli zwierz o Vaianie

Zwierz ma pewną, zupełnie niepotwierd­zoną teorię. Otóż jeśli zwierz czeka bard­zo na jak­iś film a potem nie może się zebrać żeby pójść nań do kina to znaczy, że nie ma się co spodziewać wybit­nego sean­su. Głównie dlat­ego, że zwierza napędza chęć podzie­le­nia się opinią w dyskusji a po śred­nich czy marnych fil­mach dyskusji nie ma. I właśnie tak było z Vaianą.

Zaczni­jmy od tego, że film zapowiadał się naprawdę dobrze — przy­na­jm­niej w fazie pier­wszych infor­ma­cji i ilus­tracji. Zwier­zowi nigdy nie przeszkadza­ło, że Dis­ney od pewnego cza­su korzys­ta z podob­nej ani­macji postaci, więc nie wdał się w dyskusję doty­czącą wyglą­du nowej Dis­ney­owskiej księżnicz­ki. Zwierz był nawet zad­owolony, że wracamy do świa­ta postaci ludz­kich bo choć Zootopia była naprawdę bard­zo faj­na (i w sum­ie bard­zo ludz­ka) to zwierz zawsze ma prob­lem z fil­ma­mi o gada­ją­cych zwierzątkach. Inna sprawa, umieszcze­nie his­torii na polinezyjs­kich wys­pach i obiet­ni­ca piosenek spod pióra Lina Manuela- Mirandy obiecy­wała coś naprawdę fajnego. Co więc się stało, że zwierz — podob­nie jak wielu innych widzów wychodz­ił z kina nie pros­zony a nawet lekko znudzony?

Moana czy Vaiana to bohater­ka ze sporym potenc­jałem ale ostate­cznie — nigdy nie musi staw­ić czoła prawdzi­we­mu konfliktowi

Zaczni­jmy od samej his­torii — nie różni się ona w swoim pod­sta­wowym schema­cie od wielu typowych dla Dis­neya his­torii które już znamy. Mło­da księżnicz­ka (czy właś­ci­wie cór­ka wodza), której wyz­nac­zono na wyspie konkretne zadanie marzy o podróżach po wielkim Oceanie. Tym­cza­sem jej ojciec zabra­nia opuszcza­nia wyspy i wypuszcza­nia się poza otacza­jącą ją rafę. Dziew­czy­na, zachę­cana przez bab­cię (snu­jącą opowieś­ci o dawnych cza­sach) szu­ka włas­nego ja. W końcu okazu­je się, że musi owego ja poszukać nie tylko z potrze­by real­iza­cji marzeń ale po to, żeby ocal­ić znany sobie świat. Jej zadanie jest jed­nocześnie proste  i trudne — musi przewieść słyn­nego półbo­ga Maui z jed­nego koń­ca oceanu na dru­gi, po to by pow­strzy­mać nad­chodzącą ciem­ność. W różnych kon­fig­u­rac­jach widzieliśmy to nie raz więc niko­go nie powin­no to za bard­zo dzi­wić że Dis­ney korzys­ta ze sprawd­zonej for­muły. Zwłaszcza, że ofer­u­je swój film kole­jnym pokole­niom widzów którzy jeszcze się tak bard­zo nie znudzili pro­ponowanym schematem.

Jed­nym z moty­wów pow­tarza­ją­cych się w filmie jest pytanie — dlaczego Ocean wybrał właśnie naszą bohaterkę, i wiecie co — film nie jest nas w stanie przekon­ać, że ma to jakiekol­wiek racjon­alne podłoże

No dobrze, powiecie, ale prze­cież o więk­szoś­ci — nawet pow­tarzal­nych ani­macji Dis­neya zwierz i wielu innych widzów ma dobre zdanie. Co tym razem się nie udało? Przede wszys­tkim w filmie braku­je nie tylko jakiegoś kon­flik­tu ale też jakiegokol­wiek prze­ci­wni­ka dziel­nej bohater­ki. Jej początkowe spory z ojcem nigdy tak właś­ci­wie nie przekłada­ją się na żadne realne ograniczenia. Ojciec zabra­nia a dziew­czy­na się nie słucha. Ostate­cznie robi to co chce i ponieważ ratu­ję sytu­acje wszys­tko jest jej wybac­zone. Sama przy­go­da — choć potenc­jal­nie bard­zo niebez­piecz­na odby­wa się z pomocą Oceanu, dziel­nego choć nieco zarozu­mi­ałego półbo­ga i pojaw­ia­ją­cych się — wspo­ma­ga­ją­cych bohaterkę duchów przod­ków. Choć kil­ka razy musi się wykazać spry­tem to tak naprawdę po jej stron­ie są wszyscy zaś prze­ci­wni niej nie ma niko­go. Stęże­nie mag­icznoś­ci jest tak wielkie, że bohater­ka zawsze może liczyć na pomoc. Do tego jak to zwyk­le w bajkach bywa — szy­bko okazu­je się, że wszys­tko czego się dotknie nie spraw­ia jej trud­noś­ci. Ponown­ie nie jest to jakaś wiel­ka nowość w fil­mach Dis­neya ale zwyk­le przy­na­jm­niej twór­cy tworzyli ciekawych prze­ci­wników głównych bohaterów. Tu prze­ci­wników nie ma, poza jed­nym śpiewa­ją­cym krabem. A śpiewa­jące kra­by wyszły z mody gdzieś tak pięć min­ut po pre­mierze Małej Syrenki.

Maui to takie pół postaci — cza­sem ma prze­błys­ki dylematów czy prob­lemów ale głównie dow­cip pole­ga na tym, że jest duży, obce­sowy i ma rusza­jące się tatuaże

Film ma się wpisy­wać w nowy nurt w fil­mach Disney’a które chcą uczyć dziew­czyn­ki, że te mogą wszys­tko i powin­ny być dzielne. Zwierz popiera przesłanie (choć w przy­pad­ku Dis­neya kończy się na sprzedawa­niu dziew­czynkom całej masy gadżetów z ich nowej ulu­bionej ani­macji) choć ma wraże­nie — że w przy­pad­ku Vaiany wcale nie ma ono szczegól­nie sil­nego wydźwięku. Bohater­ka żyje bowiem w świecie równoś­ci — choć wyspą przed naszą bohaterką rządzili sami wod­zowie nikt nie ma prob­le­mu z tym, że ter­az ona wyda­je polece­nia. Potem zaś — kiedy wybiera się na swo­ją wyprawę tak naprawdę nie musi się bard­zo mierzyć z niechę­cią społeczeńst­wa. Zarozu­mi­ały Maui wyty­ka jej że jest dziew­czyną w jed­nej sce­nie — potem szy­bko zmieni­a­jąc zdanie. Poza tym w filmie nie ma innych postaci, rywali, niko­go kto by tak naprawdę staw­iał dziew­czynie wyzwanie. Oczy­wiś­cie w filmie zna­jdzie się moment wąt­pli­woś­ci ale ostate­cznie nigdy bohater­ka nie zna­j­du­je się w sytu­acji prawdzi­wego kon­flik­tu czy musi naprawdę wal­czyć z zakaza­mi i przesą­da­mi społeczny­mi.  Do tego pro­dukc­ja wpa­da w pewien schemat który zwierz już wdzi­ał wcześniej – co zro­bić by bohater­ka była nieza­leż­na i nie potrze­bowała chłopa­ka? Wykreślmy właś­ci­wie posta­cie męskie, i tak właś­ci­wie bohater­ki nie tyle świadomie pode­j­mu­ją decyzję że chcą się zająć czymś innym niż chłopaka­mi tylko w ich świecie albo nie ma chłopaków albo wszyscy to niedo­jdy. To zdaniem zwierza chodze­nie na łatwiz­nę.  Ostate­cznie zami­ast ciekawej postaci dziel­nej dziew­czyny otrzy­mu­je­my typową Mary Sue której się wszys­tko uda­je, wszys­tko zosta­je wybac­zone a wszelkie kon­flik­ty zosta­ją rozwiązane szy­bko a częs­to – w ogóle poza nią.

Bab­cia bohater­ki spraw­ia wraże­nie jak­by twór­cy u Dis­neya mieli tylko jeden pomysł na bab­cię i to jest zawsze ta sama mądra “bab­cia wierzba”

Jed­nocześnie film jak to zwyk­le bywa w pro­dukc­jach Dis­neya — wskazu­je, że trze­ba za wszelką cenę szukać siebie. Zwierz zawsze ma prob­lem z tym przesłaniem w sytu­acji w której doty­czy ono bohaterów którzy mają jakąś funkcję w społeczeńst­wie. Zwierz ma prob­lem z pewnym egoizmem poszuki­wa­nia siebie kosztem innych. Zwłaszcza, że film pod­kreśla że dziew­czy­na powin­na uciec od trady­cji (pozostanie na wyspie) odwołu­jąc się do jeszcze dawniejszej trady­cji jej ludu, który podróżował po morzach. Inny­mi słowy poszuki­wanie siebie oznacza powrót do korzeni, i tyle wal­ki z trady­cją. Zwierz ma z tymi przesła­ni­a­mi prob­lem, bo wyda­ją się on takie strasznie antyspołeczne. To znaczy zwierz uważa że fajnie jest szukać siebie, ale pomi­ja­jąc fakt, że to morał połowy his­torii Dis­neya w ostat­nich cza­sach, to braku­je tu zwyk­le wydźwięku społecznego. Pod tym wzglę­dem doskon­ała była Zootopia gdzie bohater­ka real­i­zowała swo­je wielkie marze­nie w ciągu kilku­nas­tu pier­wszych min­ut fil­mu a potem okazy­wało się że społeczeńst­wo i tak ma prob­le­my zaak­cep­towaniem jej wyborów.

Zwierz oglą­da­jąc film cały czas miał wraże­nie jak­by zostało w nim mnóst­wo pomysłów z wcześniejszych wer­sji sce­nar­iusza, których nikt nie wykreślił a śred­nio pasu­ją do fabuły

Sytu­acji nie poma­ga też sam sce­nar­iusz który wyz­nacza bohater­ce proste zadanie o prowadzi ją do rozwiąza­nia prostą drogą. Oglą­da­jąc film zwierz czuł się miejs­ca­mi trochę tak jak­by oglą­dał grę kom­put­erową gdzie bohater­ka musi prze­jść kole­jne zada­nia by w końcu dojść do ostate­cznej wal­ki i tam pokon­ać bossa. Zwierz zawsze cenił te sce­nar­iusze Dis­neya które jed­nak ofer­owały w swoich nawet prostych fabułach albo jak­iś nieoczeki­wany zwrot akcji albo przy­na­jm­niej dobrze pokazane tło lub bohaterów. Zootopia była doskon­ałym komen­tarzem na tem­at uprzedzeń w społeczeńst­wie, w Zaplą­tanych pokazano świet­ną toksy­czną matkę, w Frozen stara­no się pokazać co się dzieje kiedy człowiek żyje w stra­chu przed samym sobą. Szuka­jąc podob­ne­go nieco poważniejszego wydźwięku Vaiany moż­na się naciąć.  Film nie tylko roz­gry­wa się we włas­nym mag­icznym świecie ale też ma prob­le­my by w jakikol­wiek sposób poruszyć tem­aty choć trochę bliskie życiu widzów. Chy­ba najbliżej poważnego wątku jest his­to­ria samego Maui który został przez rodz­iców odrzu­cony i ter­az stara się za wszelką cenę zawal­czyć o miłość ludzkoś­ci. Nie mniej his­to­ria jest opowiedziana w taki sposób, że nie stanowi cen­trum opowieś­ci i jest gdzieś z boku, tak że moż­na ją przegapić.

W filmie braku­je dobrych prze­ci­wników bohater­ki — Tam­a­toa wiel­ki krab jest prze­ci­wnikiem wyjątkowo nijakim

Pod wzglę­dem ani­macji film jest przyz­woity choć braku­je w nim momen­tu prawdzi­wego zach­wytu. Nie ma tu czegoś na ksz­tałt sce­ny z lam­pi­ona­mi z Zaplą­tanych która  była boda­jże pier­wszą przy której zwierz zrozu­mi­ał po co w kinie jest 3D. Film nie jest też jakoś niesły­chanie zabawny — w sum­ie  najwięcej radoś­ci przynosi obser­wowanie niezbyt roz­gar­niętego kur­cza­ka głównej bohater­ki. Pół Bóg jest ład­nie ani­mowany ale jego naj­ciekawszą  cechą są same tat­u­aże, które komen­tu­ją jego zachowa­nia. Ocean jest piękny (i też jest uroczym charak­terem) a bab­cia płaszcz­ka to nowa reinkar­nac­ja bab­ci wierz­by. Nie ma jed­nak momen­tu który trafił­by do jakiegoś pan­teonu Dis­ney­ows­kich scen do zapamię­ta­nia. Dzieci obec­ne na sean­sie śmi­ały się kil­ka razy, ale zwierz ma wraże­nie, że to jed­na z tych pro­dukcji która nie przekracza bari­er wieku i ostate­cznie – dla widza dziecięcego jest chy­ba zbyt pros­ta by poruszyć jego wyobraźnię albo naprawdę go przes­traszyć a dla widza dorosłego – zbyt przewidy­wal­na i pozbaw­iona podtek­stów (Zootopia cud­own­ie odnosiła się do zjawisk społecznych które dorośli mogli inter­pre­tować jako komen­tarz do współczes­noś­ci a dzieci­a­ki widzi­ały jako spór pomiędzy zwierzętami).

Vaiana to taki film który oglą­da się bez bólu ale pod koniec człowiek zaczy­na się zas­tanaw­iać czy nie jest za stary na Disney’a

Zwierz ma wraże­nie, że najwięk­szy prob­lem z Vaianą pole­ga na tym, że  widać w ostate­cznym sce­nar­iuszu śla­dy różnych his­torii i pomysłów. Kiedy napisy koń­cowe dochodzą do nazwisk osób które układały his­torię widać, że było tych osób dużo. Naprawdę dużo. I to w filmie widać — bohater­ka ma np. na samym początku uroczą świnkę, która potem właś­ci­wie zni­ka z his­torii.  Na początku przed­staw­ia się nam liczne isto­ty które chci­ały zdobyć kle­jnot ale ostate­cznie kon­frontac­ja z nimi jest zro­biona trochę na odw­al (pod koniec fil­mu moż­na w ogóle zapom­nieć- że np. bohaterowie wal­czyli z taki­mi kokosowy­mi stworka­mi), tylko po to by zmieś­cić kole­jne sce­ny. Całość wyglą­da właśnie jak taki zlepek różnych pomysłów, różnych tropów i ostate­cznie niewiele z tego wychodzi. Co więcej zwierz ma wraże­nie, że w ogóle nie wyko­rzys­tano przestrzeni w jakiej roz­gry­wa się opowieść. Pię­kno polinezyjskiej wyspy widz­imy tylko na początku, ocean jest prak­ty­cznie pusty (poza okazjon­al­ny­mi płaszczka­mi) – a nie pełen życia i niesamow­itoś­ci. Zwierz liczył na opowieść dużo bar­wniejszą i piękniejszą a dostał – cóż wyprawę łód­ką przez ocean.

Zwierza intrygu­je co się stało ze sce­nar­iuszem że właś­ci­wie wykreślono zeń prosi­acz­ka głównej bohater­ki. Na początku wyda­je się, że będzie takim typowym zwierzątkiem towarzyszą­cym a potem zni­ka na 3/4 filmu

W kwestii piosenek zwierz nie chce ostate­cznie wyrokować. Ścież­ka dźwiękowa jest tu dość specy­ficz­na i braku­je w niej takiego klasy­cznego prze­bo­ju, którym rodz­ice mogli­by być zadręczani przez kole­jne miesiące czy lata. Twór­cy postaw­ili na nieco inne piosen­ki – częś­ciowo naw­iązu­jąc do trady­cyjnej muzy­ki polinezyjskiej, częś­ciowo korzys­ta­jąc z tal­en­tów Mirandy. Po pol­sku nieste­ty wyszło śred­nio, minął jeden dzień a zwierz nie powtórzył­by żad­nej melodii czy słów piosen­ki. Wiecie to jest tak, że zwierz nie jest wielkim fanem muzy­ki z Krainy Lodu ale umi­ał, podob­nie jak więk­szość nieszczęs­nych posi­adaczy dzieci, zanu­cić Let It Go już kilka­naś­cie min­ut po sean­sie. Być może właśnie przyglą­da­jąc się uważniej muzyce moż­na dojrzeć co z filmem poszło nie tak. Otóż pomysł jest dobry, zatrud­nie­nie kogoś trochę innego, wyko­nanie niezłe, ale w całoś­ci braku­je czegoś co prze­r­o­biło­by sprawnie zre­al­i­zowany film na pro­dukcję która pozostanie w pamię­ci. A to w przy­pad­ku Dis­neya wyda­je się zawsze prob­lem, bo na jego filmy czeka się dłu­go i jeśli nie przyniosą odpowied­niej daw­ki emocji to dzieci­a­ki mogą podros­nąć bez żad­nego naprawdę dobrego fil­mu Dis­neya. Na całe szczęś­cie poprzedza­ją­ca pro­dukcję krótkome­trażówka była ślicz­na i naprawdę urocza. Ale tu od daw­na poziom jest naprawdę wyśrubowany. A ter­az nie pozosta­je nic innego aż czekać na następ­ną pro­dukcję Dis­neya w nadziei, że będzie to coś zabawnego, wzrusza­jącego i wartego zapamiętania.

Ps: Przed pokazem zwierz zobaczył zwias­tun dub­bin­gowanej Pięknej i Bestii i przeszła mu przez głowę strasz­na myśl że może ten film będzie w kinach tylko z dub­bingiem. Był­by to najgłup­szy pomysł Dis­neya w his­torii biorąc pod uwagę, że połowę emocji związanych z filmem wywołu­ją ludzie pokłada­ją­cy głos pod poszczególne posta­cie. Zwierz zas­tanaw­ia się kiedy Dis­ney dojdzie do wniosku, że ma na tyle sze­roką grupę widzów wśród dorosłych by zacząć ryzykować wpuszczanie poje­dynczych nie dub­bin­gowanych kopii. Zwłaszcza w przy­pad­ku filmów aktors­kich (poprzed­nie bywały bez dub­bin­gu ale w ostat­nich lat­ach zwierz zauważył niepoko­jącą ten­dencję by coraz więcej kopii danego fil­mu było tylko dubbingowanych).