Padnijcie na kolana czyli zwierz na poszukiwaniach filmu kultowego

Hej

Zwierz musi wam się przyznać że jest bardzo ostatnio zmęczony i zawalony pracą więc z tych oczywistych powodów niestety jego wpisy w ostatnich dniach są nieco mniej odkrywcze niż zazwyczaj — musicie to zwierzowi wybaczyć bo choć lubi was moi drodzy czytelnicy to jednak siebie zwierz kocha bardziej i uważa że musi czasem spać. Tym co dziś nurtuje zwierza to określenie filmu kultowego. Chyba każdy kto czytał o filmach musiał się z nim zapoznać. Korzystają z niego równie chętnie sami kinomani jak zupełnie poważni krytycy. Problem jednak polega na tym że jest to jedno z tych pojęć o którego znaczenie jest bardzo rozmyte.

Kiedy coś jest rozmyte trzeba zajrzeć do encyklopedii. No i zwierz zagląda — i to nie do byle jakiej ale bo encyklopedii filmu. I co tam znajdujemy — ano stwierdzenie ” Kultowy film, obdarzony przed odbiorców szczególną estymą, czasem po latach wyniesiony przez grono wyznawców, dopatrujących się wartości w cechach wcześniej skazujących dzieło na odrzucenie przez masową widownię” . Hasło ciągnie się dalej przekonując nas że to zjawisko właściwie dla Ameryki i pojawia się na końcu stwierdzenie ” Późniejsze zawłaszczenie terminu przed produkcję komercyjną i jawnie hedonistyczną oraz bezkrytyczne powtarzanie go przez niezorientowanych sprawiło że termin film kultowy stracił swój pierwotny sens” ( cytat z hasła : Kultowy film w ” Encyklopedia kina” pod red. Tadeusza Lubelskiego).

Jak więc widać ów twórca hasła nadal nie wie jakie jest znaczenie tego słowa- wie tylko podobnie jak zwierz że dawne znaczenie i współczesne znacznie się od siebie różni. Z drugiej strony zwierz nie do końca rozumie jak film komercyjny nie może być kultowy — wydaje mu się wręcz że film kultowy nierozerwalnie wiąże się z tymi rodzajami produkcji które są produkowane dla szerokiej widowni ale przez swoje różnice od tego co zazwyczaj się serwuje zyskują specjalne miejsce w sercach widzów. Gdyby sam zwierz miał wyróżnić konteksty w jakich pojawia się stwierdzenie że dany film jest kultowy wyróżniłby kilka zasadniczych kategorii:

1.) Film wąsko znany lecz uwielbiany — zdaniem zwierza tej kategorii ( chyba najbliższej temu co sam zwierz uważa za produkcję kultową ) mieści się np. ” Donnie Darko” — film który do Polski na DVD dotarł dopiero teraz ale już od momentu swojego powstania jest przez niektórych widzów uważany za objawienie — co więcej dwupłytowa wersja DVD z komentarzem reżysera który tłumaczy o co mu tak właściwie chodziło jest uznawane za jedno z lepszych jakie powstało. Co więcej nie jest to film zupełnie niszowy bo był pokazywany w kinach a grające w nich rodzeństwo Gyllenhaalów nie należy do aktorów niszowych. Zdaniem zwierza do takich filmów zalicza się też np. THX-1138 — dzieło Lucasa znane jego fanom i przez większość bardzo cenione jednak praktycznie nie istniejące w szerokiej świadomości tych którzy Lucasa kojarzą tylko z Gwiezdnymi Wojnami.

2.) Film szeroko znany nienawidzony lub uwielbiany - oto ta kategoria filmów którą niektórzy kochają a inni nienawidzą — jednak ci którzy je kochają kochaj je całym sercem i gotowi są na daleko idące poświęcenia. Tu wyróżnikiem nie musi być koniecznie czas powstania ale raczej przywiązanie jakie mają względem filmu fani — zwierz zaliczyłby to tej kategorii np. Gwiezdne Wojny, Avatara czy Matrixa albo 300. Jak zapewne zauważyliście żaden z tych filmów nie jest niskobudżetowy a jednak wielu nazywa je kultowymi. Zwierz uważa że w tej kategorii spokojnie mogłyby się znaleźć bardzo popularne filmy dla kobiet. Bo zazwyczaj o filmie kultowym mówi się w przypadku produkcji raczej męskiej ( kurczę to seksistowskie ale rozumiecie o co zwierzowi chodzi) — tymczasem zwierz może stwierdzić bez wahania że np. ekranizacja Dumy i Uprzedzenia z 1995 roku jest typowym kobiecym filmem kultowym należącym właśnie do tej kategorii. Dlaczego zwierz pisze że film musi być nienawidzony — otóż zdaniem zwierza owa bardzo silna dychotomia między uwielbieniem części widzów a pogardą ze strony innych stanowi jeden z głównych wyznaczników filmu kultowego

3.) Film tak zły że aż kochany - to wyznacznik pod którym najczęściej określa się filmy kultowe. To te których nikt nie chce oglądać poza grupą wiernych fanów. Jeśli jesteście fanami film wydaje wam się najlepszy na świecie, jeśli nie jesteście fanami to nie jesteście w stanie tego oglądać. Bardzo często to filmy żenująco złe ale i tak mamy do nich sentyment — zwierz nie będzie podawał przykładów bo myśli że każdy ma w głowie co najmniej jeden taki film który ogląda ilekroć leci — co więcej wie że ludzi otaczających go może dzielić na tych którzy podobnie jak on kochają ową produkcję ( przez co należą do elitarnego grona wzajemnego zrozumienia) lub tych którzy nie łapią skąd ta sympatia ( to cała normalna reszta świata)

4.) Film godzien wszelkich zaszczytów — określeniem kultowe określa się niekiedy naprawdę dobre filmy czy arcydzieła które jednak zachwyciły nie tylko krytyków ale także zwykłych widzów — można spokojnie uznać że do tej kategorii łapie się połowa twórczości Tarantino czy Ojciec Chrzestny, zwierz wrzuciłby tu też tą porcję klasyki którą cytuje się chętnie i bardzo chętnie np. Casablankę. Zdaniem zwierza powinno się tu też wrzucić także twórczość niekoniecznie poważną być może nawet produkowaną trochę po to by stała się kultowa — tak więc można tu spokojnie wrzucić np. twórczość Monty Pythonów ( zwłaszcza tą filmową)

5.) Filmy z których powinniśmy wyrosnąć - kultowymi określa się niezwykle często te produkcje z których powinniśmy wyrosnąć ale nadal czujemy do nich olbrzymi sentyment a co więcej czujemy go nie sami lecz wraz z całym naszym pokoleniem — spokojnie można tu wrzucić wszystkie te produkcje Disneya które wchodziły na ekrany kiedy byliśmy dziećmi, Shreka odmieniającego oblicze współczesnej kreskówki czy dla pokolenia zwierza — kreskówki lecące na Polonii 1 które tak naprawdę są jednym prawdziwym wyznacznikiem pokolenia które zaczynało edukację w latach 90.

Uważny czytelnik chyba nie powinien mieć problemów by stwierdzić że praktycznie każdy film można wrzucić do kategorii film kultowy. Jaki więc jest ów film kultowy na którego poszukiwania udał się dziś zwierz? Odpowiedź wydaje się być równie mglista co wtedy kiedy zwierz zaczął rozmyślać nad jego znaczeniem.

Ostatecznie jednak przychyla się chyba do opinii że dziś tak naprawdę film kultowy znaczy dziś jako samo pojęcie zupełnie nic. Ale nie oznacza to że dla nas nie ma ważnego znaczenia. Każdy ma swój zestaw filmów kultowych i w naszych oczach te filmy zasługują na ten przymiotnik bardziej niż inne. Zdaniem zwierza to wystarczy nawet jeśli to straszliwie banalne i zwierz powinien przeczytać jeszcze mnóstwo innych opracowań by dojść do bardziej twórczego wniosku.

Nie mniej drodzy czytelnicy — jeśli już mamy być sentymentalni — zostawmy sobie to pojęcie wyłącznie dla tych filmów które uważamy za warte obiektu kultu a nie dla każdego filmu który nam się aktualnie spodoba. Dzięki temu zostanie nam coś jeszcze w arsenale kiedy naprawdę się filmowo zakochamy.

Padnijcie na kolana czyli zwierz na poszukiwaniach filmu kultowego

Mamo, tato jak mogliście mi to zrobić czyli moje życie to nie jest wina

Skutki braku bilokacji czyli nie ma teatru bez skandalu

Powiązane wpisy