Czasem człowiek nie zdaje sobie sprawy jakie znaczenie odgrywa jakiś motyw w kulturze popularnej póki nie usiądzie i nie zacznie się nad tym zastanawiać. Tak jest właśnie z pociągami. Kiedy usiądziecie i zdacie sobie sprawę ile filmów i scen dzieje się w pociągach to usiądziecie z wrażenia. Zwierz postanowił zamiast zwykłej listy filmów o pociągach do których można mieć pociąg poszukać scen które łączą pociągowe produkcje.
Zacznijmy od pewnego stwierdzenia. Ktoś prawie na 100% bije się na dachu pociągu którym jedziecie. Albo po nim biega. W 90% przypadków jest to Bond. W niewielu przypadkach jest to jakiś Mutant – Wolverine albo Magneto (Mutanty lubią dachy pociągów)
Nieznajomi z pociągu – jeden z najbardziej popularnych motywów- dwie osoby które się nie znają spotykaj się niby przypadkiem w pociągu – wiele może z tego wyjść, a to morderstwo, a to niemoralna propozycja a to romans zmieniający całe życie. Ten pomysł by wykorzystać pociąg jako miejsce gdzie ludzie się spotykają i z oczywistych powodów są na siebie w jakiś sposób skazani (trudno wysiąść) jest od dawna niesłychanie popularny. Co więcej, o ile konsekwencje takich spotkań są wyolbrzymione to jednak samo zjawisko – wcale nie jest tak dalekie od tego co dzieje się w życiu – rzeczywiście pociągi – zwłaszcza te które mają jeszcze przedziały dają doskonałą przestrzeń do tego by sobie porozmawiać nawet z kimś zupełnie nieznajomym.
Gdzie znajdziecie trop: Oczywiście w słynnych „Nieznajomych z pociągu”, współczesnej przeróbce tego tropu „Wyrzuć mamę z pociągu” ale także w „Przed wschodem słońca” czy w niezbyt udanym „Turyście”. Obyczajowo jest rzecz jasna też w słynnym polskim „Pociągu”. Kawalerowicza gdzie przypadek sprawia, że dwoje ludzi (płci odmiennej) spotyka się w przedziale sypialnym co zawsze daje okazję do rozmowy. Pamiętajcie – jeśli ktoś jest dla was niepokojąco miły w pociągu jest możliwość że będzie chciał żebyście kogoś zabili. Ewentualnie skończycie zamieszani w przemyt narkotyków w Rosji. („Transsyberia” uczy że naprawdę nie należy rozmawiać z zachodnimi turystami w Rosyjskich pociągach). Ogólnie siedźcie cicho i pod żadnym pozorem się do nikogo nie odzywajcie.
W pociągu macie siedzieć cicho i nie planować z nikim morderstwa
There is something rotten in this train! – pociąg jak wszyscy wiemy zatrzymuje się rzadko. Ewentualnie zatrzymuje się bardzo często jeśli przez przypadek kupiliście bilet nie na ekspres tylko na osobowy i możecie dzięki temu podziwiać każdą niewielką stacyjkę w kraju. Ale dość o pomyłkach zwierza. Otóż zdarza się czasem że w pociągu dzieją się rzeczy złe, dziwne i niepokojące. Tym bardziej niepokojące że nie ma wątpliwości, że ktoś coś tu kombinuje. Czasem na przykład nie zgadza się lista pasażerów, co budzi niepokój bo nikt nie mógł ani wsiąść ani wysiąść. Albo dochodzi do zbrodni i jest jasne że musi stać za tym ktoś kto jest w pociągu. Co budzi niepokój bo wszyscy mają motywy. Nikt nie chciałby się znaleźć w pociągu w którym wszyscy mają motywy do popełnienia morderstwa (dlatego zwierz boi się tych pociągów na trasie Warszawa/ Łódź bo tam wszyscy wyglądają jakby mieli ochotę na małą zbrodnię). Pewną odmianą morderstwa w pociągu są terroryści w pociągu. Możemy założyć, że mają mordercze zamiary. W przypadku tego tropu należy dodać, że jeśli na pokładzie bądź w okolicy pociągu znajduje się Sherlock Holmes prawdopodobieństwo, że coś się złego stanie i ktoś zginie zdecydowanie wzrasta.
Gdzie znajdziecie trop: Oczywiście we wszystkich wersjach „Morderstwa w Orient Expressie” i we wszystkich wersjach „Starsza Pani Znika”, zresztą skoro już jesteśmy przy starszej pani i jej zniknięciu. Jak może wiecie są aż trzy filmy i dwa nakręcone przez jednego reżysera czyli Hitchcocka –i zwierz bardzo poleca wam ten pierwszy najstarszy. Cudowny, niesamowicie dowcipny przykład na to, że wybitnego reżysera rozpoznacie na pierwszy rzut oka niezależnie czy mowa o starszym czy nowszym filmie. Nie mniej to nie wszystko – wszelkie nocne pociągi każą przeczuwać że coś dziwnego będzie działo się na ich pokładzie stąd zwróćcie uwagę na „Nocny pociąg do Triestu”, „Nocny pociąg do Wenecji” czy „Nocny pociąg do Monachium”. Zwróćcie uwagę i nigdy przenigdy do nich nie wsiadajcie. A co do Holmesa to jasne, że niepokoje w pociągu pojawiają się ilekroć w sprawę zaangażowany jest Moriarty ale nie tylko, w filmie „Terror by Night” mieliśmy typową sytuację że ktoś w pociągu ginie. Ale Sherlock sobie poradzi. No i oczywiście nie można zapomnieć o terrorystach w pociągu w „Liberator 2”
Wejdźcie kiedyś do pełnego przedziału i wypowiedzcie zdanie „Zastanawiacie się pewnie dlaczego was t wszystkich zebrałem”
W tym pociągu jest bomba (zapewne atomowa) – gdyby zwierz miał streścić połowę około pociągowej kinematografii musiałby was poinformować, że pociągi są uznawane za najlepszy i najbardziej powszechny środek przewożenia, detonowania i ukrywania bomb – głównie atomowych. Pociągi te niemal zawsze zmierzają do zamieszkanych przez ludzi przestrzeni albo do tajnej siedziby terrorystów. Pociągi zawsze ale to zawsze są niebezpieczne a bomby chcą wybuchnąć. Nie ma więc innego sposobu tylko trzeba pociąg dogonić, dostać się do niego, obezwładnić tych złych, i uratować wszystkich. Czasem wątek bomby w pociągu wiąże się z tematem terrorystów w pociągu, szpiegów w pociągu i absolutnie wszystkich innych klątw jakie mogą spaść na ludzkość. Nie mniej czasem zwierz się dziwi jak wsiada do pociągu do Kielc a tam ani śladu po bombie atomowej. Ewidentnie wszystkie są w pociągu do Siedlec.
Gdzie spotkamy ten trop: W sumie to wszędzie. Ale tak serio to zwierz mógłby naprawdę długo wymieniać. Bomba wybucha w pociągu na samym początku „Pacemakera” i trzeba jej przyznać, że to jedna z niewielu bomb którym udało się wybuchnąć. A poza tym wśród tytułów gdzie bomba i pociąg są najlepszymi kumplami: „Atomic Train” (tam to w ogóle wszystkie nieszczęścia na raz), „Broken Arrow” (skradziona atomówka przewożona pociągiem), „Death Train” (stara dobra atomówka w pociągu), czy „Kodzie Nieśmiertelności” (tam ma wybuchnąć brudna bomba więc dodajemy do kategorii atomówka w pociągu).Serio aż strach się bać tych pociągów. Ogólnie jeśli widzicie kogoś kto próbuje wsiąść do pociągu przez dach, ostatni wagon, czy podwozie to niewątpliwy znak, że w pociągu jest bomba i właśnie przyjechała kawaleria. Radzimy wysiąść na najbliższej stacji i dość szybko udać się w przeciwnym kierunku.
Jake! Nie siedź na torach!
Szpiedzy w pociągu – Szpiedzy kochają pociągi. Kiedy szpieg widzi pociąg to natychmiast by sobie poszpiegował, po dachach pobiegał, martini by się napił czy może próbował dogonić pociąg helikopterem. Mość szpiegów do pociągów wynika z faktu, że pociągi maj w sobie urok dawnych czasów a szpiedzy lubią wspominać czasy kiedy byli popularni i potrzebni bo trwała zimna wojna. Więc statystycznie na każdy pociąg przypada co najmniej jeden szpieg. Bardzo łatwo ich odnaleźć – w Warsie zamawiają szampana do Stolika i chodzą po TLK ubrani w smoking. Czasem wypadają przez okna i drzwi. Wtedy znaczy, że to byli ci źli szpiedzy.
Gdzie znajdziecie : W tylu Bondach że aż wstyd wyliczać, na pewno w „Pozdrowieniach z Rosji”, w „Goldeneye”, w „Spectre”, „Skyfall”, „Casino Royale” … ogólnie możemy przyjąć że MI6 ma jakąś doskonałą politykę zwrotów za bilety kolejowe bo inaczej trudno wyjaśnić dlaczego Bond wsiada do każdego pociągu który widzi. Chyba, że tak naprawdę jest totalnym pociągowym geekiem i po każdej zakończonej misji wpisuje do kajecika jakim pociągiem jechał, komu przywalił w mordę i jak tym razem udało mu się przeżyć/uwieść kobietę w przestrzeni zaledwie niewielkiej kabiny. Amerykańscy agenci muszą mu tego zdecydowanie zazdrości bo Ethan Hunt też ścigał pociąg helikopterem i bardzo, bardzo chciał się nim przejechać. Jednak ewidentnie agencja obsługująca „Mission Impossible” woli mu zwracać za benzynę bo związek z pociągami jest jakby mniejszy.
James Bond kocha pociągi. A w Casino Royale jeździ… Pendolino (tak twierdzi internet)
NIECH KTOŚ ZATRYMA TEN POCIĄG – zwierz ma wrażenie, ze w kinematografii jest przekonanie, że pociągi to tak naprawdę właściwie żywe istoty które – nie pilnowane wyrywają się na wolność. A to oznacza że raz na jakiś czas trzeba zatrzymać pociąg. Czasem powodem do zatrzymania pociągu jest jego porwanie przez podłych złoczyńców, ale czasem pociąg z powodu awarii mechanicznej nie chce się zatrzymać, jest też osobny podgatunek związany z wojną secesyjną i kradzeniem lokomotywy. Ogólnie pościgi za pociągami są dość powszechne, zaś ucieczki pociągów które chcą spokojnie żyć na wolności – stanowią jeden z najbardziej dramatycznych argumentów za tym, że nie można ich trzymać w niewoli.
Gdzie znajdziemy trop: W „Niepowstrzymany” pociąg pragnie tylko jechać przed siebie, niestety nie wie, że nie ucieknie od Denzela Washingtona, z kolei w „Bullet Train” absolutnie pod żadnym pozorem rozpędzonego pociągu nie można zatrzymywać bo wybuchnie (idź do tropu bomba w pociągu). W „Disaster on the Coastliner” podły zwolniony z pracy konduktor chce zderzyć ze sobą dwa pociągi osobowe (ogólnie powiedzmy sobie szczerze – nigdy nie zwalniajcie z pracy konduktorów i pracowników kolei to się zawsze kończy jakaś katastrofą.). Do tradycji amerykańskiego porywania pociągu w czasie wojny secesyjnej nawiązuje rzecz jasna „Generał” oraz „The Great Locomotive Chase”. Z kolei w „Last Passanger” raczej nie dowiemy się kto i dlaczego rozpędza pociąg ale gna on i absolutnie trzeba go powstrzymać. Ogólnie zawsze pamiętajcie – ktoś może porwać pociąg. Np. po tym jak jadąc z Katowic do Gdyni nabiera czterech godzin opóźnienia. Rzecz jasna czasem trzeba zatrzymać pociąg ze względu na pasażerów – „Runaway Train” to pociąg którym ucieka dwóch przestępców. Nawet jeśli im kibicujecie, albo tylko jednemu z nich to pewnym jest że wcześniej czy później pociąg trzeba będzie zatrzymać, zanim zatrzyma się sam, czyli jak to się wykolei.
Chris Pine ma nadzieję, że jak bardzo będzie spoglądał na pociąg tymi niebieskimi oczkami to pociąg sam się zatrzyma
Okradnijmy ten pociąg – jeśli w pociągu nie ma bomby to jest w nim całe mnóstwo miejsca, żeby pomieścić złoto, kosztowności i inne rzeczy, które warto ukraść. Okradanie pociągów ma długą historyczną i kinematograficzną tradycję. W sumie nic trudnego, trzeba dogonić pociąg, okraść pociąg, wyskoczyć z pociągu. Ewentualnie można porwać cały pociąg. Ogólnie jeśli naprawdę nie macie żadnego pomysłu to zawsze możecie okraść pociąg. Tylko zwierz nie wie co można ukraść w Polskich pociągach. Na pewno nie papier toaletowy bo tego nigdy nie ma.
Gdzie znajdziecie ten trop: Och tyle tajemniczych tytułów „Great Train Robbery” (tytuł który ma kilka filmów łącznie z czarno- biały filmem niemym), „The First Great Train Robbery”, „Train Robbers”. Są jednak tytuły nieco bardziej tajemnicze np. „The Grey Fox” to kanadyjski film o człowieku który po obejrzeniu filmów o okradaniu pociągów postanawia – okraść pociąg. Jak sami widzicie temat napędza się sam. Specyficznym filmem o okradaniu pociągów jest „Tough Guys” gdzie dwóch wypuszczonych po trzydziestu latach kryminalistów decyduje się okraść pociąg.
Wątek okradnia pociągóów zaczyna się w kinematografii w 1903 roku
Budujemy ciuchcię – trzeba koniecznie przypomnieć o pewnym podgatunku filmów pociągowych które wiążą się z tym niesłychanym wysiłkiem ludzkości jakim było przeciągnięcie linii kolejowej przez niejeden kontynent. Nic w tym przyjemnego nie było i nawet Zorro musiał bronić ludzi przed niebezpieczeństwami związanymi z rozwojem kolei. Kolej może budzić niepokój z wielu powodów – a to z powodu zagrożenia dla środowiska, braku wiedzy czy niechęci przed tym co nowe. Ostatecznie jednak jak mogliście zauważyć Ciuchcia dociera teraz prawie wszędzie. Zwierz pisze prawie, bo tyle połączeń skasowano, że nawet jak gdzieś dochodzą tory to czasem niestety na stacji nic nie stanie.
Gdzie znajdziecie ten trop: W serialu „Hell on Wheels” – produkcji właściwie całkowicie poświęconej budowaniu kolei, podobnie jak film Union Pacific. Z kolei wielką katastrofą kończy się budowa kolei w „Lone Ranger”, ale ogólnie cały ten film to wielka katastrofa. Jednak nie tylko amerykanie czy mieszkańcy Meksyku mają problem z koleją. W uroczym odcinku serialu „Pań z Cranford” problem z koleją mają… Anglicy. Tak moi kochani ten najbardziej rozkochany w kolei naród na świecie też miewał wątpliwości i lękał się niesamowitej prędkości parowozów. Na całe szczęście udało się ich przekonać choć nie obyło się bez katastrofy, martwej krowy i kontuzji Toma Hiddlestona.
Tom Hiddleston kradnie kadr pociągowi
Ten pociąg różni się od wszystkich innych – są pociągi i pociągi. Jedne zawiozą was z Warszawy do Koluszek, inne pozwolą przerwać apokalipsę, dojechać na Biegun by spotkać Mikołaja, trafić do szkoły średniej dla czarodziejów czy przetrwać wojnę. Jak to możliwe? Cóż od czasu do czasu po prostu trafia się pociąg który jest inny od wszystkich pozostałych. Niekoniecznie łatwo do niego wsiąść i niekoniecznie jesteśmy szczęśliwi jeśli znajdziemy się na jego pokładzie ale co pewien czas, kiedy pojawia się na torach pociąg którego na pewno nie powinno tam być to może to być jeden z tych tajemniczych pociągów. Ewentualnie ten pośpieszny którego nie ma w rozkładzie o czym kilka minut zapewniała was pani w kasie sprzedając wam bilety na Pendolino.
Gdzie znajdziemy ten trop: Oczywiście w „Harrym Potterze” gdzie nie tylko trudno się na pociąg dostać ale też, trzeba dokładnie widzieć gdzie się zatrzymuje. Takich problemów nie ma z „Polar Expressem” bo to on znajdzie ciebie. O tym jak ocenicie przejażdżkę „Snowpiercerem” przez zamrożony świat zależy przede wszystkim – gdzie dostaniecie miejsce. W każdym razie zwierz poleca w tym pociągu wykupić bilety na klasę pierwszą. Jest jeszcze pociąg z filmu „Pociąg Życia” którym jedzie się niesamowicie i ma się w nim sporo szczęścia. Szkoda tylko, że niestety jak się okazuje, jest to pociąg który naprawdę trudno złapać.
Chris Evans wzdycha głęboko bo chciałby być w tym samym pociągu co Chris Pine
To nie pociąg to życie – czasem znajdzie się w filmie pociąg który tak naprawdę jest mniejszą lub większą metaforą życia, podobnie jak ludzie których spotykamy stają się postaciami symbolicznymi. Takie filmy korzystają z pociągu jako zamkniętej przestrzeni w której można – niczym na teatralnej scenie rozegrać spotkania z nieznajomymi, czy odkryć prawdę o ludzkim istnieniu. Takich filmów jest w kinematografii całkiem sporo, co czyni pociąg jednym z tych licznych miejsc, do których wsiadają scenarzyści i myślą „Och jaka to byłaby cudowna metafora życia”.
Gdzie znajdziemy ten trop: W filmach Wesa Andersona – zwłaszcza w „Dajreeling Limited” i w mniejszym stopniu w „Grand Budapest Hotel”, w cudownym i pewnie nie przez wszystkich kojarzonym filmie Poliakoffa „Caught on the train”, gdzie podróżujący pociągiem bohater spotyka dwie zupełnie różne kobiety i z każdą z nich ma zupełnie inne relacje. Ciekawym pomysłem jest „Train of Events” gdzie przed katastrofą poznajemy historie ludzi którzy jadą pociągiem na który czeka niezbyt przyjemny koniec. W jakiś sposób można też jako ”życiową” uznać rolę pociągu w „Przypadku” Kieślowskiego. Do tego jeszcze wspomnijmy po raz drugi o „Pociągu” Kawalerowicza. A skoro jesteśmy na wschodzie (środkowym wschodzie) to nie można nie wspomnieć tu o Pociągach pod specjalnym nadzorem, w których pociągi odgrywają właściwie rolę drugoplanową. Ogólnie to trop całkiem częsty. Głównie dlatego, że w pociągach rzeczywiście jest coś romantycznego. Zawsze było.
Czasem wsiadasz do pociągu i orientujesz się, że znów trafiłeś na metaforę swojego życia
Zwierz zapewnia was że w temacie pociągów dopiero zaczynamy. Ilość filmów o pociągach, z pociągami, na pociągach, obok pociągów, pod pociągami jest nieprzeliczona. Dlaczego? Cóż popkultura jest trochę jak James Bond. Kocha pociągi. Oczywiście można sobie zadać pytanie co tak właściwie miałoby być pięknego w podróży pociągiem. Ale w sumie – nie jest to takie trudne pytanie. Po pierwsze pociąg wciąż kojarzy się z podróżą, z jednej strony długą, z drugiej – niekiedy ekskluzywną z drugiej staromodną. Nawet dziś podróżowanie pociągiem kojarzy się ludziom jakoś tak bardziej romantycznie niż z autobusem. Poza tym kiedy grozisz bombą albo katastrofą samolotu (choć to często się zdarza) to mamy do czynienia z czymś co u wszystkich budzi lęk, z kolei lęk przed katastrofą kolejową jest dużo mniejszy. Powiedzmy sobie szczerze – kiedy ostatnim razem myśleliście o katastrofie czy śmierci kiedy jechaliście pociągiem? Inna sprawa to kwestia kulturalnego kontekstu w pociągu – samoloty czy samochody nie doczekały się do własnego Morderstwa w Orient Expressie i wszystkich tych romantycznych wizji związanych z podróżą pociągiem ciągniętym przez parowóz. No i na sam koniec. Pociągi to przestrzeń zamknięta a jednocześnie bardzo otwarta. Jak wspominał zwierz – zaczynanie rozmowy w pociągu jest czymś co wszyscy znamy. I choć zwykle rozmowa nie prowadzi do niczego więcej to nie trudno wyobrazić sobie dwie osoby które w pociągu rozpoczynają romans czy też planują morderstwo. Zwłaszcza w tym do Koluszek. A prawie wszystkie są do Koluszek.
Ps: Błagam przesiedziałam nad tym wpisem cztery godziny wybierając przykłady. Nie piszcie mi że czegoś brakuje. Ten wpis stanowi WYBÓR filmów a nie próbę wyliczenia absolutnie wszystkich filmów w których są pociągi.
Ps2: Napisałam sześć stron o pociągach. Wiecie gdzie trzeba zadzwonić.
Uwaga końcowa: „Nocny pociąg z mięsem” jest wielkim oszustwem bo jest to w sumie „Nocny wagonik metra z mięsem”.