Znany aktor nieznany czyli zwierz pyta dlaczego Benedict.

Hej

Dzisiejszy wpis wcale nie pow­stał przy­pad­kowo i nagle, ale wydarzenia wczo­ra­jszego dnia miały na jego ksz­tałt spory wpływ. A właś­ci­wie stały się dla zwierza bard­zo wyraźnym impulsem by napisać coś co zwierza dręczy od daw­na. Brz­mi tajem­nic­zo, ale w isto­cie sprawa jest dość pros­ta. Otóż wczo­raj zwierz znalazł w Internecie (potwierd­zoną przez siebie wiado­mość), że Bene­dict Cum­ber­batch wylą­dował na pier­wszym miejs­cu listy aktorów na Imdb. Co to oznacza? Że wczo­raj był najpop­u­larniejszym aktorem na świecie (oczy­wiś­cie bard­zo umown­ie najpop­u­larniejszym aktorem) — przy czym zwierz nie będzie was przekony­wał, że na tym miejs­cu zna­jdzie się dłużej niż do koń­ca tygod­nia czy nawet dnia — to efekt pre­miery Star Tre­ka, który wywin­dował na chwilę na szczy­ty całą niemal obsadę fil­mu (Chris Pine pojaw­ił się koło miejs­ca siód­mego). Nie oznacza to też, że aktor będzie miał bardziej ugrun­towaną pozy­cję w Hol­ly­wood niż ktoś kto za rolę bierze kil­ka razy tyle.  Niem­niej zwierz uznał, że to doskon­ały moment by zadać sobie pytanie, które zwierza trochę nur­tu­je. Dlaczego Bene­dict? Przy czym wbrew temu co może się wydawać, nie jest to pytanie, które ma być punk­tem wyjś­cia do fanows­kich zach­wytów. Wręcz prze­ci­wnie — zwierz odnosi wraże­nie, ze choć padło na bard­zo dobrego akto­ra to sam algo­rytm pop­u­larnoś­ci nie koniecznie opiera się wyłącznie na tal­en­cie.  Tak moi drodzy czytel­ni­cy, zwierz wcale nie chce zafun­dować wam not­ki gdzie się rozpły­wa i tyle. Zwierz chce sobie dość poważnie zadać pytanie jak w ciągu dwóch lat bez żad­nej fil­mowej pier­ws­zo­planowej roli w Hol­ly­woodzkim hicie moż­na prze­jść od — nis­zowego akto­ra bry­tyjskiego do pier­wszej oso­by na liś­cie aktorów w Imdb (nieza­leżnie od tego co to tak naprawdę znaczy)

Zaczni­jmy od pewnego fak­tu, który przy­na­jm­niej zdaniem zwierza jest dość symp­to­maty­czny — nasz bohater nie zagrał jeszcze głównej roli w żad­nym Hol­ly­woodzkim filmie (zwierz zakła­da, że nawet jeśli jego rola w Star Trek jest rozbu­dowana i mar­ketingowo wysuwana na plan pier­wszy to głównym bohaterem jed­nak jest Kirk ewen­tu­al­nie Kirk i Spock).  Co więcej, jeśli spo­jrzy się na zbiór jego ról to nawet w ang­iel­s­kich fil­mach są one dość drob­ne. W Szpiegu pojaw­ia się na drugim planie (i był w sum­ie postacią mało rozbu­dowaną), w Horse War zni­ka po pięt­nas­tu min­u­tach, w Poku­cie jest na ekranie mniej niż dziesięć min­ut (zresztą kiedy krę­cono ten film  nikt się nad jego rolą nie zas­tanaw­iał), niedawne Wreck­ers to film nis­zowy, którego praw­ie nikt nie widzi­ał (zwierz nie pisze z per­spek­ty­wy odd­anych fanów), podob­nie jak Trze­cia Gwiaz­da (film który nie miał poza Anglią nor­mal­nej dys­try­bucji kinowej a w Anglii dość ogranic­zoną). Zresztą obie te pro­dukc­je są bry­tyjskie co oznacza, że zasięg ich raże­nia jest zde­cy­dowanie mniejszy (zwierz może i jest zafas­cynowany ang­iel­skim kinem ale musi jed­nak przyjąć że Hol­ly­wood to to nie jest). Ewen­tu­al­nie widz mógł go podzi­wiać w seri­alu Parade’s End gdzie jed­nak ‑mimo odgry­wa­nia główniej roli nie stanow­ił głównego bohat­era bo ser­i­al ukradła mu Rebe­ca Hall, zresztą ser­i­al choć puszczany w HBO widzi­ało pewne jeszcze mniej osób niż pro­dukc­je fil­mowe.  Co więcej w następ­nej pro­dukcji  w jakiej go zobaczymy ( August: Osage Coun­ty) też nie zagra głównego bohat­era Tak więc jeśli pominiemy naprawdę kró­ci­ut­ki wys­tęp w War Horse to Star Trek jest jego pier­wszym dużym filmem. I nie ma się co wściekać na Let­ter­mana za jego pytanie doty­czące w czy Bene­dict kiedyś grał w tak dużej pro­dukcji bo szcz­erze trze­ba przyz­nać, że rzeczy­wiś­cie nie grał, a ktoś kto nie śledz­ił jego kari­ery spoko­jnie prze­gapić akto­ra mógł.  Trze­ba powiedzieć, że to moc­ne wejś­cie. Zwłaszcza, że trze­ba powiedzieć, że już w chwili pre­miery fil­mu znacz­na część wid­owni szła na film z jego powodu.

Sekund­kę zwierzu — powiecie drodzy czytel­ni­cy — prze­cież nikt nie śledzi kari­ery Cum­ber­batcha z powodu jego fil­mowych osiąg­nięć. Niemal  wszyscy zna­ją go przede wszys­tkim z telewiz­ji. To właśnie Sher­lock zamienił zupełnie nie znanego szer­sze­mu gronu akto­ra w dość ciekawy fenomen. I ponown­ie — choć zwierz jest jak niemal wszyscy pod wraże­niem sześ­ciu odcinków Sher­loc­ka nie zmienia to fak­tu, że jest to ser­i­al BBC nadawany w stanach przez PBS — telewiz­ję która ma tam doskon­ały pro­gram i niską oglą­dal­ność. Nawet nom­i­nac­je do Emmy czy Złotego Globu za tą rolę zwierz trak­tu­je jako niewiel­ki czyn­nik przy­czy­ni­a­ją­cy się do pop­u­larnoś­ci akto­ra — choć­by dlat­ego, że aktor żad­nej z tych nagród nie dostał a jak wskazu­ją naw­iąza­nia w kul­turze pop­u­larnej pro­gramem PBS który zagoś­cił w ser­cach widzów jest Down­ton Abbey (o czym świad­czyć mogą nie tylko wylic­zone już kiedyś przez zwierza naw­iąza­nia ale także pojaw­ie­nie się seri­alu w najnowszym Iron Manie 3).

 Dowód że zwierz mówi o fak­cie ist­nieją­cym (mała cyfer­ka w prawym górnym rogu)

Inny­mi słowy powin­niśmy przyjąć, że za sukces akto­ra odpowiedzial­na jest jed­na genial­na rola w seri­alu telewiz­yjnym, który ma sześć odcinków, nadawanych na przestrzeni dwóch lat. I rzeczy­wiś­cie tak jest. Przy czym wcale tak nie jest. Bo Sher­lock nie jest fenomen­em w typowym tego słowa znacze­niu. Zazwyczaj fenomen seri­alowy przy­pom­i­na trochę Dok­to­ra Housa (zwierz wybrał go ze wzglę­du na casus niez­nanego Bry­tyjczy­ka pod­nie­sionego do roli gwiazdy) — ser­i­al początkowo prze­cięt­nie pop­u­larny sta­je się niezwyk­le pop­u­larny, wszyscy go oglą­da­ją, jest co raz więcej odcinków i w końcu po pewnym momen­cie kiedy wszyscy już ser­i­al widzieli następu­je spadek. Ci którzy oglą­dali wcześniej dochodzą do wniosku, że to już nie to samo i odchodzą i ostate­cznie ser­i­al schodzi z ante­ny. Tym­cza­sem fenomen Sher­loc­ka w dużym stop­niu opiera się na tym, że po pier­wsze nowi zrów­nali się ze stary­mi bard­zo szy­bko (do nadro­bi­enia było niewiele) a po drugie na czeka­niu tzn. tym, że fani robią więcej szu­mu bo seri­alu nie ma niż dlat­ego, że ser­i­al jest. Jest to oczy­wiś­cie pewien paradoks ale w świecie pop­kul­tur­al­nego nad­mi­aru, pewien niedobór wyda­je się być kluc­zowym ele­mentem sukce­su. Co więcej wyda­je się — że Sher­lock choć nadawany w państ­wowej telewiz­ji pozosta­je paradok­sal­nie fenomen­em przede wszys­tkim Inter­ne­towym. To Inter­net sza­le­je i podsy­ca i sta­je się polem sza­leńst­wa na punkcie pro­dukcji i akto­ra. Wystar­czy ode­jść na kil­ka kroków od Inter­ne­tu by przekon­ać się, że imię i nazwisko akto­ra albo niko­mu nic nie mówi, albo budzi rozbawienie.

No dobra ale może­my dziś przyjąć, że o tym kto dziś będzie sławny albo nie decy­du­ją niemal na równi mar­ketingow­cy wielkie wytwórnie i odd­any fan­dom. Ale trze­ba też zwró­cić uwagę, że w ruletce niepro­por­cjon­al­nej pop­u­larnoś­ci wypadło dość dzi­wnie. Zwierz może co środę umieszczać na stron­ie na face­booku zdję­cie Bene­dic­ta ale nie będzie się upier­ał, że to najprzys­to­jniejszy mężczyz­na jakiego nosiła ziemia.  Przeko­nanie, że nie jest przys­to­jny, a nawet, że wyglą­da dzi­wnie jest nawet wśród fanów seri­alu równie rozpowszech­nione co przeko­nanie, że stanowi on ósmy cud świa­ta. Oczy­wiś­cie dla wielu łapie się on do kat­e­gorii tak brzy­d­ki że aż ład­ny czy raczej tak inny, że aż ład­ny, ale to za mało by wyprowadz­ić pop­u­larność z samej urody aktora.Rzeczywiście Bene­dict jest dobrym aktorem, ale ponown­ie — znakomi­tych aktorów jest wielu — zwłaszcza w Anglii — z podob­nym teatral­nym (tak przy okazji — czy kogoś w Hol­ly­wood naprawdę intere­su­je nagro­da Oliviera, zwierz nie sądzi) — zapleczem i niewielką iloś­cią dobrych, ale w sum­ie nie sze­roko oglą­danych ról. Wielu ma też podob­ną ang­iel­ską pop­u­larność bazu­jącą na seri­alach BBC — ale np. takiemu Ten­nan­towi, który kil­ka lat temu przyszło do głowy pod­bić Amerykę zupełnie się nie udało. Ben Wishaw choć pojaw­ił się ostat­nio w dwóch bard­zo pro­mowanych pro­dukc­jach (Sky­fall i Atlas Chmur) a tal­en­tu z pewnoś­cią mu nie brak, nadal pozosta­je aktorem nis­zowym. Nawet rzeczy­wiś­cie intere­su­ją­cy głębo­ki glos akto­ra, choć doskonale znany fanom, którzy zasłuchu­ją się audio­booka­mi i radiowy­mi sit­co­ma­mi. Ale te amerykanie odkryli dopiero w zeszłym tygod­niu (w uroczym feli­etonie pew­na dzi­en­nikar­ka odkryła, że Bene­dict potrafi być zabawny), zresztą Alan Rick­man ma od Bene­dic­ta bez porów­na­nia bardziej charak­terysty­czny głos a chy­ba na pier­wszym miejs­cu IMdb by się nie znalazł nawet w tygod­niu pre­miery pier­wszej Szk­lanej Pułap­ki. Co więcej nawet charak­ter — grzecznego choć ewident­nie nie wyro­bionego w świecie udziela­nia setek nic nie znaczą­cych wywiadów — nie pre­destynu­je Bene­dic­ta do bycia ulu­bieńcem tłumów. Jego odpowiedzi są długie i elok­wentne, ale braku­je mu tego reflek­su i naty­ch­mi­as­towego uroku który np. ma obec­nie zna­j­du­ją­cy się na miejs­cu 12 listy Robert Downey Jr. Inny­mi słowy gdy­by przyłożyć jak­iś schemat nie było­by trud­no dostrzec, że aktor nie tyle do niego nie przys­ta­je co stoi gdzieś obok.

Niek­tórzy mogą się zdzi­wić że zwierz kwes­t­ionu­je przy­czyny pop­u­larnoś­ci Bene­dic­ta — zwierz prag­nie być dobrze zrozu­mi­any. Zwierza pop­u­larność akto­ra bard­zo cieszy, co więcej zwierz ma takie hip­ster­skie poczu­cie, że udało mu się zła­pać dobrego akto­ra zan­im stał się niezwyk­le pop­u­larny. Nie mniej wyda­je się, że to pop­u­larność która jed­nak wymy­ka się pewne­mu schema­towi. Zwłaszcza, że Cum­ber­batch jest w swo­jej drodze po abso­lut­ną sławę nieco bardziej samot­ny niż się może wydawać. Zwier­zowi wydawało się, że dorów­nać może mu np. Tom Hid­dle­ston ale w tygod­niu, w którym w Cannes miał pre­mierę najnowszy film z jego udzi­ałem Hid­del­ston jest gdzieś w pier­wszej 500 najpop­u­larniejszych aktorów ale na pewno poza setką. Oczy­wiś­cie pewnie znacznie awan­su­je w tygod­niu pre­miery Tho­ra 2 ale zwierz nie wyobraża sobie by kiedykol­wiek wylą­dował na pier­wszy miejs­cu. W każdym razie nie w najbliższym cza­sie. Z kolei Mar­tin Free­man — Hob­bit, oraz kole­ga z planu Sher­loc­ka choć prze­bi­ja Cum­ber­batcha niemal pię­ciokrot­nie w wyszuki­wa­niu w Google (no co czymś pop­u­larność trze­ba mierzyć) to nie budzi nawet w połowie takich emocji. 

Zwierz musi wam powiedzieć, że od dłuższego cza­su zas­tanaw­ia się nad algo­ryt­mem pop­u­larnoś­ci. Teo­re­ty­cznie wydawało­by się, że wykreśle­nie jak prze­b­ie­ga sława akto­ra czy aktor­ki i określe­nie jakie kro­ki należy poczynić powin­na być łat­wa. Sko­ro wszys­tko da się wyliczyć to powin­na być możli­wość wyab­stra­howa­nia jakichś cech czy pro­jek­tów które gwaran­tu­ją sukces. W końcu show-biznes nie bez powodu ma słowo biznes w nazwie — tu jak przy najbardziej skom­p­likowanych inwest­y­c­jach — trze­ba mieć jak­iś współczyn­nik do prog­no­zowa­nia sukce­su i ryzy­ka.  No i tu wchodzi taki przy­padek jak Cum­ber­batcha — niby nic takiego nie zro­bił, niby nie jest potenc­jal­nie tak pop­u­larny a jed­nak jeśli wziąć pod uwagę emoc­je fanów i w ogóle emoc­je towarzyszące aktorowi to jest ona zde­cy­dowanie bardziej na top­ie niż nie jeden uznany gwiaz­dor mają­cy za sobą wiele pier­ws­zo­planowych ról w między­nar­o­dowych pro­dukc­jach.  Być może kari­era Cum­ber­batcha — która właśnie wys­trzeliła takim dość nie trady­cyjnym łukiem (zdarza­ły się kari­ery spek­taku­larne ale zwyk­le wiąza­ły się z jakąś rolą fil­mową lub też z sukce­sem nieco mniej oszczęd­nego seri­alu) jest odpowiedz­ią jak na utar­ty Hol­ly­woodz­ki schemat wpły­wa Inter­net. Zwierz bowiem zakła­da, że gdy­by nie możli­wość wspól­nego czeka­nia fanów w Internecie na kole­jne odcin­ki seri­alu emoc­je (przeży­wane przez każdego na włas­ną rękę) opadły­by dużo szy­b­ciej, i nie przełożył­by się na taki wzrost pop­u­larnoś­ci akto­ra. Jed­nocześnie nie było­by tak jas­nego zapisu tych fas­cy­nacji. W końcu trze­ba przyz­nać, że dzi­ałal­ność fanów w Internecie może zdzi­ałać więcej niż nie jed­no CV.  Zwierz rzecz jas­na się nie zna ale prze­cież potenc­jal­nie ktoś kto pole­cił Spiel­ber­gowi Cum­ber­batcha musi­ał sobie zdawać wcześniej sprawę, że to był w tym momen­cie paradok­sal­nie znany, niez­nany aktor (zwierz korzys­ta z tego paradok­su bo nadal ludzie na uli­cy nie wiedzą kim Bene­dict jest)

            Oczy­wiś­cie wszelkie rozważa­nia zwierza moż­na zbić dość prostym argu­mentem, że kiedy utal­en­towany aktor zabłyśnie w roli wtedy wielkość ekranu czy skąpość iloś­ci odcinków się nie liczy. Ale zwierz nie ma złudzeń. Choć w tal­ent Bene­dic­ta nie wąt­pi to jed­nak nie oszuku­jmy się — nie jest on jedynym utal­en­towanym bry­tyjskim aktorem gra­ją­cym w seri­alach BBC. Nawet przy­woły­wanie jego osiąg­nięć na sce­nie nie ma za wielkiego sen­su bo może­my spoko­jnie stwierdz­ić, że nie mają one wiele wspól­nego z między­nar­o­dowym sukce­sem w kinie — show biznes lubi ludzi, którzy gra­ją w teatrze ale nie aż tak bard­zo by ich tam oglą­dać.  Zwierz wierzy w tal­ent i lubi wierzyć, że w ostate­cznym rozra­chunku tal­ent tri­um­fu­je nad wszelki­mi schemata­mi  i praw­idła­mi rządzą­cy­mi filmem ale nie jest na tyle nai­wny by uznać, że tylko on wystar­czy.  Przy czym może­my też uznać, co właś­ci­wie zwier­zowi przy­padło do gus­tu, że naoli­wiona maszy­na fil­mowego biz­ne­su gdzie wszys­tko dzi­ała wedle pewnych zasad (np. niemal nie mają­ca wyjątków zasa­da, że z obsady nawet bard­zo pop­u­larnego seri­alu wielką kari­erę robi tylko jed­na oso­ba, nie koniecznie główny bohater) cza­sem się zaci­na. Wychodzi błąd Matrixa i ktoś kogo prze­cież nie powin­no być w tym miejs­cu o tym cza­sie prześl­iz­ga się bok­iem. I chy­ba tak jest w przy­pad­ku Bene­dic­ta. Bo takiej szy­bkiej kari­ery, bez żad­nej pier­ws­zo­planowej roli (jeszcze bo prze­cież to kwes­t­ia nie lat a raczej miesię­cy) w filmie amerykańskim zgod­nie ze wszys­tki­mi zasada­mi zro­bić się nie da. 

            Jak sami widzi­cie nie jest to wpis fanows­ki, a właś­ci­wie nie ściśle fanows­ki. Nie jest to też wpis, w którym zwierz jest pewien wszys­t­kich swoich tez. To ważne by zaz­naczyć to przed komen­tarza­mi. Zwierz swo­je pode­jrzenia o wpły­wie Inter­ne­tu na kari­erę Bene­dic­ta (a także na pop­u­larność seri­alu Sher­lock) opiera przede wszys­tkim na włas­nych obserwac­jach. Przy czym są to jed­nak jak wszys­tkie obserwac­je poglądy o tyle subiek­ty­wne, że zwierz w ogóle zda­je sobie sprawę z ist­nienia akto­ra. Wciąż jest sporo osób, które nie maja i nie będą miały poję­cia kim jest i taki stan rzeczy utrzy­ma się pewnie jeszcze dość dłu­go. Zwier­zowi to nie przeszkadza nigdy nie miał potrze­by by jego ulu­bień­cy byli powszech­nie kojarzeni. Nie był też nigdy szczegól­nie hip­ster­s­ki by lubować się w tym, że lubi kogoś kogo nikt nie zna. Niem­niej zwierz wciąż zas­tanaw­ia się dlaczego niek­tórzy robią tą przysłowiową “kari­erę przez noc”, a niek­tórzy nigdy nie obudzą się gwiaz­da­mi. Jeśli zasa­da Inter­ne­towego przyśpiesza­nia kari­ery miała­by być prawdzi­wa, to może czas zacząć się zas­tanaw­iać czy nie włożyć nieco więcej wysiłku w sza­lone pro­mowanie swoich ulu­bionych ale jeszcze nie znanych szerzej aktorów. Kto wie, może potem będą nam przysyłać część swo­jej gaży w ramach wynagrodzenia ;)

 EDIT : Zwierz zupełnie zapom­ni­ał, że jest ten dzień roku kiedy prosi was byś­cie zostawli komen­tarz nawet jeśli zazwyczaj tego nie robi­cie. Komen­tarz może być wybit­nie lakon­iczny czy też nawet ograniczać się do zwyk­lego “cześć zwierzu”. Zwierz co roku robi taki “spis powszech­ny” czytel­ników, po pros­tu zas­tanaw­ia­jąc się ile nas tu jest (zwierz śre­dio ufa statystykom) i ilu jest gotowych zostaw­ić komen­tarz. W zeszłym roku dos­zliśmy do bard­zo ład­nej cyfry, która pozowliła ziden­ty­fikować zwier­zowi wielu czytel­ników o których ist­nie­niu nie miał pojęcia. 

Ps: Zwierz obe­jrzał sobie wczo­raj South Pacyf­ic — to niesamowite jak bard­zo trud­no oglą­da się dziś musi­cal którego moty­wem prze­wod­nim jest wątek żołnierzy prag­ną­cych za wszelką cenę przes­pać się z ład­ny­mi kobi­eta­mi nie zważa­jąc na ich bard­zo nis­ki wiek. Ależ cza­sy się zmieni­a­ją. Ale muzy­ka nadal cudowna.

Ps2: Zwierz idzie dziś na Romeo i Julię do teatru więc jutro będzie niezwyk­le kulturalnie.??