Śmiech i co dalej czyli po co Hollywood Korea Północna

Hej

Dzisiejszy wpis, zwierza jest po częś­ci pow­iązany z wczo­ra­jszą reflek­sją nad Zło­ty­mi Globa­mi (a właś­ci­wie nad galą) i połąc­zony z niedawny­mi prob­le­ma­mi, jakie Sony przyniosła kome­dia Inter­view a właś­ci­wie reakc­ja Północ­no Kore­ańs­kich władz na wypuszcze­nie takiego fil­mu. Zwierz, bowiem zaczął zadawać sobie pytanie o to, czy Hol­ly­wood nie trak­tu­je przy­pad­kiem Kor­ei Północ­nej, (o której zwierz będzie pewnie wielokrot­nie pisał we wpisie Korea, ale zawsze chodzi o tą samą) nieco instru­men­tal­nie, radośnie wyko­rzys­tu­jąc total­i­taryzm do kręce­nia filmów, których inaczej nakrę­cić nie może.

Zwierz bierze wczo­ra­jszą galę tylko za punkt wyjś­cia ale to zdję­cie pasowało mu idealnie

Dobra to jest łapiące czytel­ni­ka zdanie, które brz­mi paskud­nie, ale zwierz już tłu­maczy. Jak wszyscy wiemy Korea Północ­na jest kra­jem, którego mech­a­nizmy dzi­ała­nia prz­eras­ta­ją wyobraże­nie więk­szoś­ci osób żyją­cych w demokraty­cznym społeczeńst­wie. To dłu­go utrzy­mu­ją­cy się total­i­tarny ustrój utrzy­mu­ją­cy swoich oby­wa­teli w znacznym odcię­ciu od świa­ta, steru­ją­cy niemal każdym ele­mentem ich życia i każą­cy wszel­ki brak posłuszeńst­wa. Korea jest państ­wem bied­nym, który jak wszyscy pamię­tamy nękał okrop­ny głód i które właś­ci­wie abso­lut­nie u niko­go nie wywołu­je uśmiechu. Jed­nocześnie to kraj wiecznie szyku­ją­cy się do wojny, uzbro­jony po zęby, choć jed­nocześnie niema­ją­cy real­nej siły wal­czyć. No i bez prz­er­wy piorą­cy móz­gi swoim oby­wa­telom, którzy odcię­ci od świa­ta niewiele mogą z tym zro­bić. Od cza­su do cza­su ktoś prze­dostanie się do Kor­ei Połud­niowej z his­to­ri­a­mi mrożą­cy­mi krew w żyłach, Inny­mi słowy nic śmiesznego. Przy czym wyda­je się, że nikt nic w spraw­ie Kor­ei Północ­nej nie zro­bi, bo i jak – postaw­iono granicę, zaminowano ją i ter­az tylko raz na jak­iś czas sły­chać ciche mod­ły by Korea Północ­na nie zbom­bar­dowała Połud­niowej, czego raczej robić nie ma zami­aru, ale nigdy nic nie wiado­mo. Czyli inny­mi słowy trochę jak w Wojnie Zom­bie – wszyscy trochę czeka­ją aż kiedyś prob­lem Kor­ei sam zniknie. Jak nie wiadomo.

Hemsworth miał się bronić przed Chińczyka­mi skończył broniąc się przed Koreańczykami

Wszys­tkie te przed­staw­ione w najwięk­szym możli­wym skró­cie infor­ma­c­je niko­go nie dzi­wią. Wszyscy plus minus wiemy, że Korea to dzi­wne, złe państ­wo – na całe szczęś­cie z dala od nas. Skąd wiemy? Bo w ostat­nich lat­ach Kore­ańczy­cy jako „ci źli” sta­ją się co raz pop­u­larniejsi. Przetrzymy­wali Bon­da (za cza­sów Pierce Bros­nana), w Olym­pus has Fall­en – w jed­nym z dwóch filmów o ataku na Biały Dom, atakowali Biały dom, w filmie Red Dawn musi­ał się przed nimi bronić Chris Hemsworth, pojaw­iali się też  w Salt z Angeliną Jolie.  Kore­ańczy­cy okaza­li się ide­al­ny­mi zły­mi. Bo kino – zwłaszcza thrillery poli­ty­czne, ale i kino sen­sacyjne potrze­bu­je złych. Przez lata nie było wielkiego prob­le­mu – kiedy ma się kino wojenne to wiado­mo, ze źli są Niem­cy, potem szło przez lata równie łat­wo. Sko­ro szpiegowano to prze­ciw Związkowi Radzieck­iemu, ewen­tu­al­nie zawsze mógł to być jak­iś z kra­jów bloku wschod­niego. Potem z kolei gdy na nieszczęś­cie dla kine­matografii Związek Radziec­ki się zwinął, na pewien czas pojaw­iły się kra­je Blisko Wschod­nie.  Te z kolei przes­tały nieco baw­ić po zamachach z jede­nastego wrześ­nia. Bo sprawy ter­ro­ryz­mu czy zagroże­nia stały się zbyt poważne i trud­no było je tak łat­wo i powszech­nie wrzu­cić do układu „dobrzy/źli”. A kino takiej dychotomii strasznie potrze­bu­je – co więcej – zawsze jej szu­ka choć zasa­da musi być taka, że wróg musi być dale­ki i wcale nie taki naprawdę niebez­pieczny. (pamięta­cie jak w Pace­mak­erze odnos­zono się do Bałkanów bo jeszcze było na tyle świeżo by pamię­tać że były tam niepoko­je ale już na tyle dawno, że nie wydawało się to real­nie groźne).

Prawdą jest że Team Amer­i­ca był najbliższy czegoś co moż­na nazwać od porząd­ną poli­ty­czną satyrą a nie tylko komedią

Zan­im (w ostat­nich lat­ach) na scenę wró­ciła nowa Ros­ja (bo wró­ciła w ostat­nich lat­ach co dość dobrze odd­a­je pewne nas­tro­je w sto­sunkach amerykańsko- rosyjs­kich) Korea speł­ni­ała wszys­tkie odpowied­nie warun­ki. Jed­noz­nacznie zła, ale na tyle daleko i na tyle nie spraw­ia­ją­ca wid­zowi real­nych prob­lemów, że moż­na było ją spoko­jnie dopisać do długiej listy potenc­jal­nie „złych” miejsc/postaci i bohaterów (listę tą otwiera ktokol­wiek mówią­cy z bry­tyjskim akcen­tem).  Prob­lem w tym, że ta wiz­ja dalekiej i złej Kor­ei nigdy nie przekła­da się w fil­mach na jakąkol­wiek reflek­sje. Korea to taki mar­i­onetkowy zły kraj – równie dobrze moż­na było­by tu pod­staw­ić jeden z tych wymyślonych kraików z który­mi wal­czą bohaterowie komik­sów czy z który­mi negocju­ją ludzie z seri­alu Aarona Sork­i­na. Ale to nie wszys­tko – zdaniem zwierza Korea dawała jeszcze jed­ną możli­wość. Widzi­cie w Red Dawn – początkowo chciano by bohaterowie bronili się przed Chińską armią, ostate­cznie jed­nak zmieniono ją na Kore­ańską. Co nie zmienia fak­tu, że zwierz nie może pozbyć się wraże­nia, że Korea jest ide­al­nym kra­jem który moż­na pod­staw­ić zami­ast Chin a jed­nocześnie grać – obec­nym u wielu widzów – lekiem przed rozwi­ja­ją­cy­mi się  Chi­na­mi. Wszak sko­ro na ekranie jest Azja­ta to kto tam będzie sprawdzał czy z Chin czy z Kor­ei. Przy czym tak zwierz wie, że jest tu złośli­wy wzglę­dem prze­cięt­nego widza, ale z drugiej strony – ma wraże­nie, że to szy­bkie sko­jarze­nie jest wyko­rzysty­wane jak najbardziej instru­men­tal­nie. Ponown­ie twór­cy filmów doskonale zda­ją sobie sprawę, że więk­szość ich widzów nie zas­tanaw­ia się dłużej skąd dokład­nie jest zły Azja­ta, tylko pamię­ta­ją, że tym razem to Azja­ta jest zły.

Zły Kore­ańczyk? A może tylko Zły Azjata

Ale nie tylko o filmy sen­sacyjne. Obec­ność „dzi­en­nikar­ki” z Kor­ei Północ­nej na tegorocznych Zło­tych Globach nie jest w najm­niejszym stop­niu przy­pad­kowa. Mar­garet Cho już w pisanym i pro­dukowanym przez Tinę Fey 30 Rock grała kore­ańskiego przy­wód­cę. A nie był to mały wątek bo jak zapewne nie pamięta­cie (zwierz ma zawsze dzi­wne wraże­nie, że późniejszych sezonów seri­alu praw­ie nikt nie oglą­dał) jed­na z bohaterek była przetrzymy­wana w Kor­ei siłą dość dłu­go (głown­ie po to by aktor­ka nie musi­ała wys­tępować w seri­alu). Nie tak dawno wszyscy w poczu­ciu sol­i­darnoś­ci oglą­dal­iśmy naprawdę kiep­s­ki Inter­view by zademon­strować nasze niezad­owole­nie z hakowa­nia kont Sony, a wcześniej Korea w uję­ciu kome­diowym pojaw­iała się w South Parku, w Team Amer­i­ca czy – jeśli pamięta­cie całkiem zabawny klip w Ostrzach Chwały.   Zwierz doskonale zda­je sobie sprawę, że w his­torii zarówno kine­matografii jak i  w ogóle kul­tu­ry pop­u­larnej ele­ment wyśmiewa­nia się z dyk­ta­torów i sys­temów total­i­tarnych stanowi długą i uznaną trady­cję.  Żeby daleko nie szukać moż­na wspom­nieć doskon­ałego Dyk­ta­to­ra Chap­lina, który zaczy­na się jak najzwyk­le­jsza kome­dia, by potem skończyć się płomi­en­ną mową z wezwaniem o pokój.  No właśnie, o ile amerykanie naprawdę są dobrzy w wyśmiewa­niu sys­te­mu (co zwier­zowi nawet nie przeszkadza) to trud­no powiedzieć do czego miało­by to prowadz­ić. Widzi­cie zwierz może jest nieco nai­wny, ale wyz­na­ję zasadę pewnej równowa­gi w przy­rodzie. Jasne moż­na naśmiewać się dowoli z dyk­ta­torów i sys­temów. Prob­lem pojaw­ia się wtedy kiedy nie idzie za tym żad­na reflek­s­ja. I zwierz nawet rozu­mie, że z różnych powodów his­to­rycznych amerykanie mogą nie być pier­wsi do rzu­ca­nia się by taką reflek­sję wprowadzać. Ale z drugiej strony – no właśnie, czy nie czas zacząć tem­atu trak­tować poważnie.  Nie ze stra­chu ale z przyzwoitości.

30 Rock naśmiewało się z Kor­ei i jej przy­wód­cy dość dłu­go głównie po to by “por­wana” aktor­ka mogła się pojaw­iać rzadziej w serialu

Zwierz nie wie jaką wiedzę o świecie posi­a­da prze­cięt­ny widz Zło­tych Globów. Nigdy się nad tym nie zas­tanaw­iał. Nie zmienia to jed­nak fak­tu, że to co widzieliśmy w cza­sie gali nie miało żad­nego wydźwięku poli­ty­cznego. Tak jasne – obec­ność śmiesznej kome­diowej postaci z Kor­ei Północ­nej przy­pom­i­nała wszys­tkim, że amerykanie nie boją śmi­ać się z Kore­ańczyków. Przekaz który rzecz jas­na poszedł świat. Podob­nie jak poszła w świat – utwierdzana w kole­jnych pro­dukc­jach wiz­ja Kor­ei która albo jest tym głównym złym, albo jest idio­ty­cznie śmiesznym państewkiem z którego moż­na się dowol­nie śmi­ać. Prob­lem z tym, że fakt iż wyśmiewany w cza­sie gali fakt, że Kore­ańczy­cy nie mają żad­nego dostępu do kul­tu­ry zachodu, nie jest śmieszny. Po pros­tu. Co więcej, zwierz cały czas czekał na jakąś puen­tę, która może poz­woliła­by przy­pom­nieć wid­zom (zresztą zwierz w każdym „kome­diowym” wys­tępie Kor­ei na to czeka), że nie ma się z czego śmi­ać. Tym­cza­sem nic takiego się nie pojaw­ia. Nie pojaw­ia się, bo prze­cież wtedy Hol­ly­wood musi­ało­by przyz­nać, że jeden z ich ulu­bionych wrogich kra­jów, łatwy cel do wyśmi­a­nia w isto­cie powinien przede wszys­tkim pojaw­iać się jako tem­at filmów wcale nie sen­sacyjnych, tylko porusza­ją­cych i dra­maty­cznych.  Ewen­tu­al­nie powin­ni iść śla­dem duńskiego fil­mu Red Chapel gdzie komi­cy przy­jeżdża­ją do Kor­ei by wyśmi­ać w swoim przed­staw­ie­niu idio­tyzm sys­te­mu i władzy a ostate­cznie (mimo wewnętrznego sprze­ci­wu) pod­porząd­kowu­ją się  wyma­gan­iom orga­ni­za­torów. Moż­na się więc zapy­tać — skąd w takim razie potrze­ba wyśmiewa­nia Kor­ei. Sko­ro nigdzie to właś­ci­wie nie prowadzi. Czy chodzi rzeczy­wiś­cie o wyśmi­an­ie total­i­taryz­mu, czy o to, że deklarowana wielkość kra­ju jest rzeczy­wiś­cie śmiesz­na dla mieszkań­ca zachodu, a może po pros­tu z czegoś trze­ba się śmi­ać a Korea stanowi łatwy cel, bard­zo prostej, pozornie zaan­gażowanej, poli­ty­cznej satyry. Chy­ba, że przyj­mu­je­my zasadę, że śmieje­my się, bo ze wszys­tkiego moż­na się śmiać.

Nie dość że jest zły Kore­ańczyk to jest to wciąż ten sam zły Kore­ańczyk  (tak w Day Anoth­er Day i Olym­pus has Fall­en gra ten sam aktor)

No właśnie im dłużej się zwierz nad tym zas­tanaw­ia tym częś­ciej dochodzi do wniosku, że najwięk­szy prob­lem jaki zwierz ma z przed­staw­ian­iem Kor­ei w kine­matografii amerykańskiej (pop­u­larnej bo odłóżmy na bok np. dobre filmy doku­men­talne choć nie ma ich tak dużo. Jest  na przykład nasza ‘Defi­la­da” ) jest fakt, że nijak nie przykłada­ją się one do zrozu­mienia jak straszy jest to sys­tem. Tym­cza­sem – choć zwierz rozu­mie, że nie wszyscy chcą słuchać o rzeczach smut­nych, wyda­je się że zrozu­mie­nie z jak strasznym sys­te­mem mamy do czynienia jest jed­nak konieczne by moż­na było jakoś wyrów­nać fakt że się z niego śmieje­my. Tzn. bard­zo fajnie się jest śmi­ać z kole­jnego Kima ale czy cokol­wiek to zmieni w życiu bied­nych Kore­ańczyków jeśli gdzieś z tył naszej głowy nie pojawi się myśl, że należało­by coś zro­bić dla lud­noś­ci, która mu podle­ga? Ponown­ie – zwierz nie ma nic prze­ci­wko satyrze, czy rozu­mie, że filmy sen­sacyjne umac­ni­a­ją wiz­ję kra­ju jako nieprzy­jaznego, ale cały czas ma jakieś dzi­wne poczu­cie dyso­nan­su. Oczy­wiś­cie zwierz pode­jrze­wa, że to jest pew­na reakc­ja obron­na. W końcu ostat­nie nie związane z kine­matografią wydarzenia poniekąd zmusiły trochę widzów by obe­jrzeć głu­pia komedię na którą nie mieli ochoty i sol­idary­zować się z jej twór­ca­mi. I choć zwierz sol­idaryzu­je się z samą wiz­ją że nikt nie powinien bać się iść do kina na film kry­ty­czny wobec total­i­tarnej władzy, oraz sol­idaryzu­je się z samym aktem sprze­ci­wu, to ma wąt­pli­woś­ci – czy moż­na tylko się śmi­ać i nie zatrzy­mać się na chwilkę by przy­pom­nieć sobie że tam w sum­ie żyją zupełnie prawdzi­wi ludzie. I tym zupełnie prawdzi­wym ludziom, którzy nie są ani straszni, ani idio­ty­czni wcale nie jest do śmiechu.

Ps: Zwierz chci­ał­by na koniec napisać że to nie jest ten wpis,  w którym jest do koń­ca wszys­tkiego pewien. Ale obser­wu­je od dłuższego cza­su ten sam mech­a­nizm – kiedy ma pocz­cie dyskom­for­tu potrafi sam siebie przekon­ać, że może prze­sadza. Tym razem zwierz nie ma jakichś  częstych i wiel­kich dylematów co nie zmienia fak­tu, że zas­tanaw­ia się dlaczego nikt nie zro­bił­by komedii o Czer­wonych Khmer­ach – których pomysł na społeczeńst­wo był nie mniej absurdal­nie total­ny, a śmieje­my się z Korei.

Ps2: Tak z zupełnie innej becz­ki – zwierz nadal oglą­da Gala­van­ta i jest nadal zach­wycony. Wiecie tak strasznie się zwierz cały tydzień bał, że po fajnych piosenkach śpiewanych sobie pod nosem przez te dni do pre­miery kole­jnych odcinków zwierz będzie zaw­iedziony. Ale nie – jest nawet dow­cip­niej niż wcześniej, są piraci na lądzie i Gala­vant ma nawet nieco więcej charak­teru. I znów zwierz będzie śpiewał. Dlaczego to ma tylko osiem odcinków?