Nikt nie każe robić filmów o gejach czyli czytamy razem nowe zasady Oscarowe

Czytanie. Czytanie moi drodzy ma kolosalną przyszłość. A ponieważ wiele osób pracujących w mediach nie zajmuje się czytaniem rzeczy, które komentuje, to dziś, spokojnie, powoli i bez emocji poczytamy sobie nowe zasady dotyczące Oscarowej kategorii Najlepszy film. Głównie po to żeby je zrozumieć i nie robić niepotrzebnego szumu.

  

No i zaczynamy od punktu pierwszego. Akademia wprowadziła nowe zasady – mające zadbać o reprezentacji w kategorii Najlepszy Film. Jednocześnie – zasady te nie wchodzą od razu – w latach 2022, 2023 filmy będą badane pod tym kątem, ale nie będzie się to liczyło by film został zakwalifikowany do kategorii Najlepszy Film, dopiero od roku 2024 film będzie musiał spełniać wymienione w dokumencie standardy. Okres przejściowy jest konieczny – żeby można było np. stworzyć programy stypendialne, ale też dlatego, że daje to szanse Akademii na przetestowanie rozwiązań.

 

Uwaga: od razu pojawia się pytanie co z filmami z innych kategorii które mogą zostać zgłoszone do kategorii Najlepszy Film (jest to możliwe w przypadku filmu Dokumentalnego, Międzynarodowego czy Rysunkowego) – otóż pod sam koniec dokumentu dostajemy informacje, że będą one rozważane w sposób osobny – zakładamy więc że Akademia dopuszcza że filmy nie realizowane w Stanach będą oceniane nieco inaczej. Czyli np. Parasite niekoniecznie musiałaby spełniać te obostrzenia.

 

Punkt drugi – przedstawione nowe zasady są inspirowane zasadami które już obowiązują w BAFTAch – do kilku lat.  Parę lat temu pisałam o tym tutaj Zasady na BAFTach obowiązują od 2016 roku i nie mam wrażenia by ktokolwiek to naprawdę zauważył. Co jest dobrym prognostym dotyczącym tego czy zauważymy to na Oscarach.

 

 

Punkt trzeci – są cztery różne wymogi (standardy) w których film może spełnić wymagania stawiane przez Akademię. Absolutnie nie musi spełniać wszystkich czterech. Wystarczy że spełni 2 z 4 i już może zostać dopuszczony do konkurencji. Co więcej każde z kryteriów ma trzy kryteria – pierwszy – najwyższy który wymaga najwięcej zaangażowania po trzeci który jest najogólniejszy i najłatwiejszy do spełnienia. NIe trzeba spełniać wszystkich kryteriów z każdego standardu , w dwóch przypadkach trzeba spełnić JEDEN standard z każdego wymogu . Co to oznacza ? Że z 9 kryteriów w czterech standardach trzeba spełnić 3.

 

 

No dobra przejdźmy do Standardów.

 

Standard A dotyczy reprezentacji na ekranie, tematów i narracji (w luźnym tłumaczeniu).

 

To standard które dotyczy tego co widz zobaczy na ekranie. Aby spełnić ten standard film może zdecydować się na spełnienie kryterium pierwszego czyli mieć :

 

• W jednej z główny lub istotnych ról drugoplanowych mieć osobę z następujących grup etnicznych:

 

Azjatę, Latynosa, osobę czarnoskórą, rdzennego mieszkańca Ameryki ( w tym Alaski), osobę z Bliskiego Wschodu lub Maghrebu (czyli Arabskiej części Afryki), osobę z Hawajów lub Pacyfiku, plus jakąkolwiek dowolną osobę z innej mniejszości etnicznej czy rasowej.

 

Spójrzmy na filmy nominowane za najlepszy film w zeszłym roku – łapie się bez trudu Parasite (choć byłby pewnie oceniany inaczej), łapie się JoJo Rabbit (ze względu na swojego reżysera i odtwórcy jednej z ważnych ról), łapie się Joker (czarnoskóra bohaterka w jedynej większej roli wspierającej). To byłby trzy filmy które już się z samek pierwszej kategorii łapią.

 

Przejdźmy do kryterium drugiego – 30 procent ról drugoplanowych i zupełnie na trzecim planie musi pochodzić z co najmniej dwóch grup:

 

• Kobiet
• Mniejszości etnicznych rasowych
• Mniejszości seksualnych
• Osób z niepełnosprawnościami, problemami ze słuchem. Tu też liczą się osoby z zaburzeniami.

 

Przy czym kojarzycie te dzieciaki które na początku Jokera kradną mu znak, którym się bawi? Jeśli któryś z tych chłopców byłby Latynosem, gdyby była tam dziewczyna, gdyby w tej niewielkiej roli wystąpiła osoba z problemami ze słuchem – już film byłby na dobrej drodze. Zresztą np. scena w autobusie, gdzie Joker się śmieje – już mamy dwie role osób z mniejszości etnicznych (w tym czarnoskórą kobietę, która od razu łapie się do aktorów wypełniających tą kategorię).

 

Trzecie kryterium tego standardu to temat/ przedmiot opowieści. Film spełnia ten wymóg, jeśli temat filmu dotyczy:

 

• Kobiet,
• Mniejszości rasowych albo etnicznych
• Mniejszości seksualnych
• Osób z niepełnosprawnościami czy zaburzeniami

 

Spójrzmy na nasz zeszły rok. Joker się łapie, bo główny bohater choć nie grany przez osobę z zaburzeniami je ma i wokół tego kręci się film, łapią się Małe Kobietki, bo temat dotyczy kobiet, być może łapie się też Historia Małżeńska – połowa scenariusza dotyczy kwestii kobiecej, łapie się pewnie też JoJo Rabbit bo mamy bohatera który przez pewien czas zmaga się z ograniczeniami fizycznymi.

 

Na razie na tematyczną kategorię nie załapało się nam Pewnego razu w Hollywood (choć tu mogłoby przejść obsadą – trzeba byłoby więcej policzyć), 1917 – film bez prawie żadnej kobiety, Ford vs Ferrari i Irlandczyk. Ponownie jednak – mówię tak tylko na oko – być może każdy z tych twórców mógłby np. Załapać się na te 30 procent osady. A może nie.

 

Jeśli jednak filmy nie spełniły by tego konkretnego standardu to jeszcze nie koniec zabawy.

 

Standard  drugi (B) mówi o osobach, które zajmują się filmem od strony kreatywnej (czyli zwykle ich nie widzimy na ekranie, są odpowiedzialni za przygotowanie filmu).

 

Pierwsze kryterium conajmniej dwie z poniższych funkcji (Reżyser Castingu, Operator, Kompozytor, Reżyser, Montażysta, Fryzury, Charakteryzacja, Producent, Scenograf, Dźwięk, Efekty Specjalne, Scenarzysta – sorry korzystam z form męskich, bo inaczej ten post będzie nieskończenie długi) musza zostać obsadzone przez jedna z grup

 

• Kobiety
• Osoby z mniejszości rasowych/etnicznych
• Mniejszości seksualne
• Osoby z niepełnosprawnościami (w tym z zaburzeniami i problemami ze słuchem)

 

Jedna z tych pozycji musi zostać obsadzona przez:

 

Ajzatę, Latynosa, osobę czarnoskórą, rdzennego mieszkańca Ameryki (w tym Alaski), osobę z Bliskiego Wschodu lub Maghrebu (czyli Arabskiej części afryki), osobę z Hawajów lub Pacyfiku, plus jakąkolwiek dowolną osobę z innej mniejszości etnicznej czy rasowej.

 

 

To dobry moment by spojrzeć na Irlandyczka – zobaczcie za Casting odpowiedzialna jest tam kobieta, za Montaż kobieta za kostiumy – kobieta za dekoracje – kobieta. Widzicie – nawet film, w którym nawet nie ma kobiecych ról wcale nie będzie miał takiego wielkiego problemu żeby spełnić te kryterium. To nie jest bowiem kryterium, które ma cokolwiek wspólnego z treścią produkcji.

 

No właśnie tu przechodzimy do drugiego kryterium tego samego standardu – sześć osób z zespołu odpowiedzialnego za produkcję (bez Asystentów produkcji) musi być z powyższych grup mniejszościowych. Może to być np. Script Supervisor, Asystent reżysera, szef działu nadzorującego elektrykę przy filmie.

 

 

Czyli ponownie – mówimy nie o aktorach, ale o ludziach pracujących zupełnie (z punktu widzenia widza) na trzecim planie. Można mnie film z całkowicie białą męską obsadą, który opowiada o średniowiecznej Francji, a spełnić ten wymóg, jeśli sześć osób zaangażowanych w tle produkcji spełnia kryterium różnorodności. To naprawdę nie jest trudne do zrealizowania- zwłaszcza dla filmów amerykańskich, które powstają w wielonarodowym i wieloetnicznym kraju.

 

No i w końcu ostatnie kryterium tego standardu – 30% całej grupy musi pochodzić z jakieś z tych grup:

 

• Kobiet
• Mniejszości etnicznych
• Mniejszości seksualnych
• Osoby z niepełnosprawnościami (w tym z zaburzeniami i problemami ze słuchem)

 

Sprawdziłam, że statystyki mówią, że nad filmem pracuje średnio 276 osób (przy filmie tworzonym w Stanach Zjednoczonych). Ta liczna drastycznie wzrasta, jeśli w filmie są efekty specjalne. Żeby spełnić to kryterium trzeba mieć wśród ludzi pracujących nad filmem 83 osoby, które nie są białym mężczyzną. To nie brzmi jak niemożliwy do spełnienia wymóg (zwłaszcza że pewnie już większość filmów go spełnia), zwłaszcza, że uwzględnia on kobiety (czyli nie jest tak, że trzeba nie wiadomo jak szukać jakiejś egzotycznej mniejszości – jak sugerują niektórzy komentatorzy)

 

Wiecie co? Ja podejrzewam, że już ten standard spełniły wszystkie filmy które startowały w zeszłym roku po najlepszy film – zwłaszcza, że wprowadzenie kobiet jako grupy która też się liczy bardzo ułatwia spełnienie tego kryterium. Co jest śmieszne, bo w sumie kobiety nie są żadną mniejszością (technicznie jest nas pół na pół z mężczyznami, a w niektórych krajach jest nas więcej) – ale są mniejszościami na planie. Wciąż – 30% niebiałych mężczyzn to jest nie takie trudne do spełnienia przy produkcji w Stanach (w 2012 kiedy był ostatni spis ludności Latynosi stanowili 17% ludności kraju –  a w Nowym Meksyku 47% – to też powoli przestaje być grupa mniejszościowa choć wciąż jest niesamowicie niedoreprezentowana w narracji filmowej)

 

 

Przejdźmy do Standardu trzeciego – C – ten dotyczy otwierania przemysłu filmowego i tworzenia nowych możliwości, dla grup które mają problem by zacząć w biznesie

 

Pierwsze kryterium  któraś z firm dystrybuujących film albo finansujących produkcję musi mieć płatny staż, na który przyjmuje

 

• Kobiety
• Osoby z mniejszości etnicznych
• Osoby z mniejszości seksualnych
• Osoby z niepełnosprawnościami, zaburzeniami i problemem ze słuchem

 

Duże studia filmowe muszą mieć płatne staże w większości z licznych wymienionych w zasadach działów związanych z produkcją filmową

Mniejsze studia filmowe muszą mieć dwóch stażystów w jednym z działów związanych z produkcją filmową.

Wiecie to znaczy, że żeby to spełnić film produkowany przez Disneya musi płacić kilku stażystom – z punktu widzenia wielkich firm produkcyjnych to jest absolutnie nic – z punktu widzenia otwarcia przemysłu filmowego – to daje możliwość zaczęcia osobom dla których zwykle jest to utrudnione (przyznam, że żałuję, że nie ma tu więcej o osobach z domów o niskich dochodach, bo to też jest grupa, która ma problem by dostać staż)

 

No i drugie kryterium tego standardu to możliwość rozwoju umiejętności i przejścia treningu zawodowego – ponownie dla wszystkich wymienionych grup. No i ponownie – to jest przede wszystkim po to by więcej osób z różnych grup mogło zdobywać umiejętności, które potem stawią, że takie przepisy będą zbędne bo osoby z mniejszości będą mogły swoje umiejętności sprzedać na rynku.

 

Wiecie to znaczy, że jak na pięć osób które przyjmiesz na staż stolarski przy budowie dekoracji dwie nie będą białymi facetami to już to spełniasz. Szalone nie?

 

No i ostatni standard – D. Tu chodzi o marketing, dystrybucje i media.

 

Aby go spełnić studio albo firma producencka musi mieć wśród zatrudnionych u siebie osób na wyższych stanowiskach kobietę, osobę z grupy etnicznej (wymienionych wcześniej) osobę z mniejszości seksualnej, albo osobę z niepełnosprawnościami.

Przypominam, że dotyczy to wedle zasad studio filmowego. Wiecie, jak zatrudniasz kogoś kto nie jest białym mężczyzną na wyższym stanowisku w Warner Bros to wszystkie filmy Warner Bros spełniają to kryterium. Jak podejrzewam – od lat ten element spełnia większość produkcji.

 

No i koniec czytania. Jak się na to spojrzy to okazuje się, że tak naprawdę – najpewniej my widzowie w ogóle tej zmiany nie zauważmy. Pierwsze kryterium może okazać się ułatwieniem dla filmów, ale tak naprawdę – pewnie większość produkcji i tak spełnia już wymagania. Być może najważniejsze jest pojawienie się wymogów dotyczących programów stażowych – oznaczać to będzie ni mniej, ni więcej że przemysł filmowy stanie się bardziej otwarty i spełnienie kryterium dotyczącego np. 30 procent obsady, albo kryterium dotyczącego osób na ważnych stanowiskach będzie zupełnie przezroczyste bo ci którzy dzięki tym stażom zaczęli swoją pracę w przemyśle filmowym już dojdą do wysokich stanowisk.

 

Prawdę powiedziawszy tym co łagodzi te przepisy w sposób drastyczny jest pojawienie się na liście kobiet. Bo to umożliwia właściwie utrzymanie przemysłu wciąż w wąskiej grupie osób. I tu muszę dodać – to właściwie oznacza że te przepisy mają charakter bardziej kosmetyczny niż rewolucyjny. Można byłoby nawet stwierdzić że skoro większość filmów je i tak spełnia należałoby zrobić jeszcze więcej. Wiem że to szokujące stwierdzenie ale tak naprawdę Akademia bardziej pozoruje ruchu niż robi coś drastycznego. Istnieje możliwość że te zasady nic nie zmienią (może poza stażami choć kto wie może i takie już są). To w sumie są niewielkie zmiany dla tych którzy szukają otwarcia przemysłu filmowego. Zwłaszcza że największe produkcje i tak nie startują w tej kategorii więc nie zmieni to całego przemysłu tylko niewielką jego część.

 

Na koniec – pamiętajmy, że Akademia często wycofuje się z różnych decyzji – pojawienie się dwuletniego okresu przejściowego pokazuje, że szybko może się okazać, że pewne przepisy nie działają, albo lobby producenckie wymusiło jakieś zmiany. Nie mniej – jeśli wydaje się wam, że to chodzi o to by filmy były OBOWIĄZKOWO o mniejszościach – to tak o nie działa. Zwłaszcza, że np. Pojawienie się wśród tematów niepełnosprawności odzwierciedla to, co już i tak się pojawia – aktorzy, którzy grają osoby niepełnosprawne dostają dużo częściej nagrody i nominacje, nawet jeśli nie należą do mniejszościowej grupy.

 

Tak więc podsumowując – najpewniej dla nas widzów niewiele się zmieni. Zmieni się dla osób, które chcą robić filmy albo robić przy filmach a odbijają się od zamkniętych drzwi. A nie powinny, bo naprawdę im więcej osób z różnych grup robi filmy tym lepiej.

 

Jedyne co możemy jako widzowie robić to czytać. Od początku do końca. I nie dać się rollingowi mediów, które próbują nas przekonać, że kinematografia amerykańska zacznie opowiadać tylko o mniejszościach. Nie zacznie, bo wciąż najwięcej do powiedzenia mają producenci a nie Akademia.

 

Na sam koniec jeszcze jedna uwaga – z całej amerykańskiej produkcji filmowej tylko niewielki procent procentu próbuje wystartować w kategorii Najlepszy Film. Większość produkcji w ogóle nie ma takich ambicji. Co znaczy, że spokojnie mogą nie spełniać żadnego z kryteriów. Jak pisałam, to znaczy że dla wielu osób te otwierające rynek przepisy nie przyniosą żadnej zmiany . Warto też pamiętać – żadna produkcja nie ma obowiązku startować w kategorii Najlepszy Film. Akademia stawia wymogi tylko w jednej ze swoich licznych kategorii. Co więcej nawet do dziś każda nie mogła, bo wystarczyło, że nie miała pokazów w kinach w Los Angeles. Więc jakby – wpływ tych zasad na kształt kinematografii jest w gruncie rzeczy niewielki. Ale otwieranie drzwi jest dobre

 

PS: Ktoś mnie pytał jak będzie się weryfikować orientację seksualną osób pracujących nad filmem. Nie mam zielonego pojęcia, ale na całe szczęście tym będzie się musiała zająć sama Akademia.