Inne Śródziemie czyli “Władca Pierścieni: Pierścienie Władzy”

Od chwili kiedy ogłos­zono, że Ama­zon real­izu­je, ser­i­al na pod­staw­ie … no właśnie trud­no było się dokład­nie rozez­nać na pod­staw­ie czego — bo prawa do ekraniza­cji Wład­cy Pierś­cieni i his­torii roz­gry­wa­ją­cych się w Śródziemiu są tak rozpros­zone, że wid­zowie, przez pewien czas zachodzili w głowę co dostaną. Jed­nocześnie — Ama­zon postanow­ił nie brać jeńców — zain­west­ował w ser­i­al więcej niż ktokol­wiek wcześniej i postaw­ił widzów i konkurencję przed fak­tem doko­nanym. To będzie najwięk­szy, naj­droższy i kto wie — może najważniejszy ser­i­al pokazy­wany w streamin­gu. Zakład tyle ryzykowany co mogą­cy przynieść olbrzy­mi zwrot — w postaci nowych widzów, sub­skrypcji i pier­wszego miejs­ca w wielkiej rywal­iza­cji o streamin­gową dom­i­nację. Pytanie tylko — czy się uda i czy Śródziemie pod każdą postacią jest siłą, z którą wszyscy muszą się liczyć. Tekst nie zaw­iera spoilerów.

Tu właś­ci­wie należało­by zacząć od jakiejś oso­bis­tej deklaracji. Nie będę prze­cią­gać wspom­nień i opowieś­ci, bo wiem, że prag­niecie uwag i reflek­sji po pier­wszych dwóch odcinkach seri­alu. Powiem jedynie, że nigdy nie należałam do zakonu wyz­naw­ców Tolkiena, choć „Wład­cę Pierś­cieni” uwiel­bi­am, podob­nie jak „Hob­bita” i nieco mniej „Sil­mar­il­lion”. Z ekraniza­c­ja­mi Jack­sona mam prob­lem. Jakkol­wiek po lat­ach budzą one mój olbrzy­mi sen­ty­ment i pewnie będę mu do koń­ca życia wdz­ięcz­na, że ubrał Lee Pace’a w strój elfa, to jed­nak — uważam, że jego ekraniza­c­je choć piękne, duchem niekoniecznie wierne są ory­gi­nałowi. Nie chcę się kłó­cić ale w najwięk­szym skró­cie — uważam, że nie udało mu się uniknąć snu­cia opowieś­ci o Aragornie, pod­czas gdy powinien  opowiadać o Fro­do. Nie chcę się jed­nak ter­az wdawać w dyskus­je, bo prze­cież nie po to tu przys­zliś­cie. Nato­mi­ast jed­no jest pewne — wiz­ual­nie Jack­son stworzył dla nas Śródziemie tak spójne i tak przekonu­jące, że dziś człowiek musi sobie przy­pom­i­nać, że jest to kraina jedynie stwor­zona w wyobraźni a nie real­nie zarysowana na mapie.

Od tej jed­noz­nacznej, przekonu­jącej i bard­zo wyraźniej wiz­ji, próbu­ją się odbić twór­cy seri­alu. Chcą włas­nego Śródziemia, które wciąż będzie piękne i mag­iczne, ale skro­jone pod zupełnie inną, zde­cy­dowanie dłuższą i bardziej wielowątkową his­torię. Choć wciąż jest to kraina, która przy­pom­i­na te które znamy z ilus­tracji do dzieł Tolkiena, to jed­nak mamy tu wiz­ual­nie nieco inną inter­pre­tację, wszys­tko wyglą­da nieco inaczej — od krótkowłosych elfów, po kra­jo­brazy, i nawet kolorystykę opowieś­ci. Nie jest to tak inne byśmy Śródziemia nie poz­nali, ale nikt tu nie próbu­je wcis­nąć Jack­sona do for­matu telewiz­yjnego. Ma to swój sens, bo mniemam, że z cza­sem zaczniemy tą este­tykę trak­tować jak włas­ną i przes­taniemy wciąż wycią­gać fil­mową try­logię (czy też try­logię razy dwa) jako punkt odniesienia. A to da seri­alowi włas­ny charak­ter i włas­ną osobowość. To jest coś na ksz­tałt tego co wydarzyło się (zachowu­jąc wszys­tkie pro­por­c­je) ze światem Gwiezd­nych Wojen, kiedy este­ty­ka i wiz­ja z ory­gi­nal­nej try­logii (a nawet z pre­queli) przes­tała być jedyną obow­iązu­jącą, co wpuś­ciło wiz­ual­nie nieco powi­etrza do tego świata.

Zaczy­nam od este­ty­ki, bo mam poczu­cie, że wiele osób trak­tu­je ser­i­al, przede wszys­tkim jak możli­wość powro­tu tam gdzie mieliśmy już nie wracać. Kiedy leci­ały napisy koń­cowe do ostat­niej częś­ci Hob­bita po mych policzkach leci­ały łzy bo zdałam sobie sprawę, że więcej mnie nikt do Śródziemia nie wpuś­ci. Ter­az dla wielu osób ser­i­al jest taką szan­są na powrót niemożli­wy, stąd — każde odstępst­wo od tamtej wiz­ji może być przykre i uświadami­ać, że tam­to Śródziemie naprawdę już zamknęło swe wro­ta. Otwarło je zaś inne — stwor­zone jed­nocześnie skrom­niej, ale też z więk­szym roz­machem, bo skaczemy tu po wielu krainach, zaś nasi bohaterowie pewnie jeszcze przez wiele, wiele odcinków nie spotka­ją się ani w kar­czmie, ani w przy­jaznym domu, ani na polu bitwy.

Struk­turą ser­i­al przy­pom­i­na wiele opowieś­ci rozbitych na liczne wąt­ki. Niek­tórym pewnie przy­pom­ni to wielowątkowość „Gry o Tron” ale to raczej porów­nanie, po które się się­ga bo łat­wo porówny­wać ser­i­al fan­ta­sy z drugim (nawet jeśli to fan­ta­sy bard­zo od siebie odmi­enne). Istot­nie — mamy tu wiele postaci, rozsianych po całym kon­ty­nen­cie, których his­to­rie roz­gry­wa­ją się nieza­leżnie. Mamy młodą Gal­adrielę, która ma swój życiowy cel — odnaleźć Suarona i upewnić się że nie będzie więcej stwarzał zagroże­nia, mamy Elron­da, który został zaan­gażowany do skom­p­likowanych planów króla Elfów, mamy niziołkę — Nori Brandy­foot której marzy się wiel­ki świat i przy­gody, mamy Arondi­ra, elfiego strażni­ka z daleko wysuniętego posterunku, który czuwa nad niewielką ludzką osadą, gdzie wzrok jego bieg­nie ku mądrej zielarce. Mamy tu więc fabułę rozpisaną sze­roko — prowadzącą nas od stol­i­cy wyso­kich elfów aż po niezbyt przy­jazne ludzkie osady. Nie braku­je też szan­sy by zejść do podzie­mi i spędz­ić czas z kras­nolu­da­mi, które muszę przyz­nać są obec­nie naj­ciekawszym i najsym­pa­ty­czniejszym ele­mentem opowieści.

To geograficzne i nar­ra­cyjne rozbi­cie, z jed­nej strony służy seri­alowi, bo pozwala mu zachować sto­sunkowo spoko­jny rytm (tak naprawdę nie dzieje się przez te dwa odcin­ki aż tak wiele) z drugiej — utrud­nia nieco zanurze­nie się w opowieść. Ilekroć zaczy­na się dzi­ać coś ciekawego, jesteśmy rzu­cani do kole­jnego wątku i ostate­cznie — skala opowieś­ci jak na razie utrud­nia skon­cen­trowanie się na jed­nej postaci. Inna sprawa — ser­i­al z koniecznoś­ci jest wobec swoich bohaterów nieco nieucz­ci­wych. Czym innym jest oglą­dać Gal­adrielę i Elron­da których późniejszą his­torię znamy, czym innym — przyglą­dać się posta­ciom stwor­zonym całkowicie na potrze­by seri­alu, którym potrze­ba więcej cza­su by stać się intere­su­ją­cy­mi. Stąd jak mniemam — wiele osób może te wąt­ki oglą­dać z mniejszym zain­tere­sowaniem — bo po dwóch odcinkach trud­no jeszcze jed­noz­nacznie odpowiedzieć sobie na pytanie — czy ci bohaterowie dorów­na­ją bohaterom, których his­torię rozwi­jał Tolkien.

Muszę też przyz­nać, że do pewnego stop­nia przeszkadza mi budowana w seri­alu atmos­fera tajem­ni­cy. Głównie dlat­ego, że mam wraże­nie, że sce­narzyś­ci podrzu­ca­ją nam mnóst­wo sug­estii, zagadek i niedopowiedzeń — trochę jak­by człowiek oglą­dał „Lost” a nie „Wład­cę Pierś­cieni”. Zwłaszcza, że część z tych zagadek nie ma sen­su w obliczu fak­tu, że wiemy co będzie dalej. Z resztą potę­ga opowieś­ci Tolkiena nie opier­ała się zwyk­le na jakimś szczegól­nie rozbu­dowanym sus­pen­sie. Jasne, Tolkien uwiel­bi­ał wątek bohaterów, którzy okazy­wali się po lep­szym poz­na­niu nieco kim innym niż wydawało się z początku, ale raczej nikt nie czy­ta tych opowieś­ci, przy­cią­gany sus­pensem i budowaniem napię­cia. Tzn. jasne te ele­men­ty są miłe ale mam wraże­nie, że twór­cy nieco za bard­zo się na nich opier­a­ją w tych pier­wszych odcinkach. Proszę państ­wa, robi­cie ser­i­al na pod­staw­ie „Wład­cy Pierś­cieni” my i tak będziemy oglą­dać dalej.

Wiele różnych rzeczy powiedziano o obsadzie seri­alu — zwłaszcza o jej różnorod­noś­ci. Przyz­nam szcz­erze — nie mam z nią prob­le­mu w ogóle, ale nawet gdy­bym mogła się zas­tanaw­iać — jak to się uda, to wszyscy do tej wiz­ji Śródziemia pasu­ją i nie ma tu momen­tu, w którym pomyślałabym sobie „E, nie tu nie ma pomysłu” albo „wewnętrznej spójnoś­ci”. Co nie znaczy, że wszyscy w obsadzie sprawdza­ją się równie dobrze. Od razu powiem, że moje serce pod­bił Robert Ara­mayo jako Elrond — głównie dlat­ego, że widać w tym młodym jeszcze elfie to co potem będzie jego cechą, gdy do Riverdell zawi­ta Druży­na Pierś­cienia. Uwiel­bi­am też całą kra­son­ludzką obsadę i w ogóle — tam gdzie na ekranie jest elf i kras­nolud tam jest dobrze, ktoś najwyraźniej wie, o czym piszą się najlep­sze fan­fi­ki. Nie jestem do koń­ca pew­na czy pol­u­bię się z Morfy­dd Clark jako Gal­adrielą. Jest bez wąt­pi­enia wystar­cza­ją­co elfia ale przy­pom­i­na mi wiele tych zde­ter­mi­nowanych bohaterek, które mają w sobie tyle deter­mi­nacji że braku­je miejs­ca na jakiekol­wiek inne cechy charak­teru. Nato­mi­ast Markel­la Kave­nagh jako ciekawska Nori, ma w sobie coś takiego, że chci­ało­by się je jeszcze więcej.

Jeśli komuś moja opinia wyda­je się chłod­na czy powś­ciągli­wa to trochę tak jest. Nie dlat­ego, że dwa odcin­ki są złe, raczej dlat­ego, że nie dały mi powro­tu do Śródziemia. A przy­na­jm­niej nie tego, do którego chci­ałabym wró­cić. Zabrały mnie do krainy, której jeszcze nie znam i która musi się wkraść w me łas­ki na włas­nych warunk­ach. Jest ciekaw­ie, ale też ostrożnie — tak by nie zaburzyć pewnego deco­rum opowieś­ci. Co spraw­ia, że na razie trud­no jeszcze powiedzieć, czy człowiek przepad­nie czy też będzie całość oglą­dać anal­i­ty­cznie i na chłod­no. Jeśli ktoś miał nadzieję, że przez pier­wsze dwa odcin­ki Ama­zon odkry­je wszys­tkie kar­ty to się zaw­iedzie. To jest gra oblic­zona na lata i tu się liczy upływ cza­su niemal elfią miarą. Zakładam, że może minąć sezon albo dwa zan­im będziemy mogli real­nie powiedzieć, czy to jest nasze Śródziemie.

Pewnym jest nato­mi­ast to, że takiego seri­alu wid­ow­n­ia chce. Ale — Ama­zon nie wszedł na puste pole, bo jed­nak HBO Max niegłu­pio przy­puś­ciło kon­trę „Rodem Smo­ka”, który pod pewny­mi wzglę­da­mi ma przewagę- bo to his­to­ria bardziej kam­er­al­na i lep­iej pod seri­alową nar­rację skro­jona. Mamy więc nie tyle dom­i­nację, ale poje­dynek. Kto wyjdzie z niego zwycięsko? Cóż na pewno jakaś adap­tac­ja powieś­ci auto­ra, który ma dwa „R” na okład­ce. Nato­mi­ast po tych dwóch odcinkach może się okazać, że wal­ka o serce widza będzie bardziej wyrów­nana niż się spodziewano. Jest zde­cy­dowanie zbyt wcześnie by powiedzieć, czy wygra pierś­cień czy smok. A my mamy szczęś­cie, że wal­cząc o nasze dusze twór­cy zabier­a­ją nas do fan­tasty­cznych krain.  Choć nie da się ukryć, że w tych wyprawach do świa­ta, w którym zło nigdy nie gaśnie, a wład­cy dają się sko­rumpować coraz mniej jest eskapiz­mu. A może nigdy go nie było.