„ Ach…być malarzem” wzdychają ci którzy nie potrafią postawić prostej kreski, „Ach… mieć dobrą pracę” wzdychają ci którzy mają w szufladzie dyplom ukończenia Akademii. Malarze to istoty niesamowite, niemal równie pozaziemskie jak poeci. Widzą w świecie rzeczy których nie ma, albo wręcz przeciwnie te które są potrafią pokazać tak, że wzrusza nas pociąg, zaschnięta cytryna, kobieta zamiatająca w sieni. Skoro nie wszyscy możemy być malarzami to przynajmniej lubimy o nich opowiadać. A film o malarzach wręcz opowiadać uwielbia.
Zanim przejdziemy do samego wyliczania filmów zwierz pragnie zrobić jedno zastrzeżenie. To wybór bardzo subiektywny i co ważniejsze przygotowany raczej nie po to by wybrać filmy najlepsze tylko po to by pochylić się nad pewnym zjawiskiem filmu o malarzu. Zwierz ma nadzieję, że to się uda bo chciałby coś pokazać, może coś udowodnić. Jednocześnie nie ma zamiaru pokazywać wam produkcji w których mowa o malarzach fikcyjnych, bo to nieco inna kategoria filmu – być może też będzie kiedyś o niej wpis. Jednocześnie zwierz zastrzega że jeśli chcecie pełną listę to nie ma nic prostszego wystarczy wpisać w Internecie odpowiednią frazę i dostaniecie piękne zastawienia kilkudziesięciu filmów poświęconych malarzom. Jednocześnie zwierz zaznacza – to część pierwsza. Filmów jest tyle że nie ma sensu robić tak długiego wpisu.
Moja Lewa Stopa – to film od którego takie zestawienie trzeba zacząć bo – co ciekawe- jest jednym z pierwszych jaki przychodzi ludziom do głowy, kiedy mowa o produkcjach o malarzach. W skrócie film opowiada o życiu Christy Browna, irlandzkiego malarza i pisarza, który urodził się z porażeniem mózgowym – w pełni sprawną miał jedynie swoją lewą stopę. Film właściwie bardziej niż o malarzu jest o historii człowieka który choć urodził się w niesprzyjających warunkach (klasa robotnicza w latach trzydziestych to nie było dobre miejsce dla osoby z porażeniem mózgowym) osiągnął w życiu więcej niż ktokolwiek mógłby się spodziewać. Nie jest to opowieść przesłodzona ani też taka w której problem znika tylko dlatego, że pojawia się talent. Przede wszystkim jednak Moja lewa stopa to fenomenalna rola Daniela Day- Lewisa – który na długie lata wyznaczył standard odgrywania osób niepełnosprawnych. Nie chodzi jedynie o jego słynne zaangażowanie w rolę (na planie nie schodził z wózka i kazał się wszędzie nosić) ale też o stworzenie postaci która funkcjonuje nie tylko w ramach swoich ograniczeń – to bohater który jest zagrany od początku do końca a nie tylko służy jako pokazanie jak ciężko jest ludziom z porażeniem mózgowym czy jak niezwykłe było życie jego bohatera. Film trzeba zobaczyć koniecznie – głównie dlatego, że to być może jedna z najwyżej ocenianych produkcji w historii kina.
Dziewczyna z Perłą – Zwierz musi na początku zaznaczyć że Vermeer jest jednym z jego ukochanych malarzy (zaraz po Breughlu) głównie dlatego, że nie ma w jego twórczości wojen, królów czy scen biblijnych. Za to jest życie i codzienność ludzi zamieszkujących Delfy w czasach malarza. Zwierz uwielbia ten rodzaj malarstwa, gdzie zachowała się codzienność, przebłyski życia w którym rozpoznajemy pewne niezmienne cechy ludzkiej egzystencji. Dziewczyna z Perłą to film niekoniecznie o samym Vermeerze ale przede wszystkim – o artystycznej wrażliwości, która może się objawić w każdym. Ponownie w skrócie – w domu niezbyt szczęśliwego Vermeera, który męczy się w codziennym życiu z żoną, długami i niezbyt przychylną teściową pojawia się nowa służąca. Nastoletnia Griet okazuje się być obdarzona olbrzymią wrażliwością, która zbliżaj ją do malarza. To bardziej porozumienie dusz niż romans, ale zaowocuje – w tej fikcyjnej opowieści, jednym z najbardziej znanych obrazów malarza słynną „Dziewczyną z perłą”. Zwierz lubi ten film bo pokazuje, że malarstwo to nie tylko technika ale też pewna wrażliwość patrzenia na świat – jego kolory, odcienie, światło. Mogłoby wyjść bardzo melodramatycznie ale ostatecznie dostaliśmy piękną historię o tym co może zbliżyć nawet bardzo różnych od siebie ludzi.
Desperate Romantics – Prerafaelici malowali pięknie i mieli słabość do rudych kobiet. A poza tym byli ludźmi młodymi, ciekawymi i bardzo różnymi. Serial BBC zagląda w ich życie i w skomplikowane relacje z kolejnymi rudymi pięknościami, z mecenasami, właścicielami galerii i w ogóle ze wszystkimi. Serial o tyle ciekawy że zamiast zajrzeć w życie jednego malarza zagląda w życie całej artystycznej grupy. A to pozwala nam nie tylko przyjrzeć się temu jednemu genialnemu twórcy ale też – jak przyjaźń, zazdrość czy potrzeba rywalizacji wpływa na proces twórczy. Oczywiście jak zwykle bywa w takich przypadkach – nieco więcej czasu poświęcimy na śledzenie życia prywatnego niż zawodowego ale w przypadku naszych zdesperowanych romantyków jedno i drugie wydaje się nierozłączne. Do tego serial jest miejscami niesłychanie zabawny – i to nie koniecznie tam gdzie można byłoby się spodziewać. Zwierz obejrzał produkcję ze względu na Aidana Turnera który grał tu Dante Rossetiego ale cała obsada jest doskonała. Szkoda że nigdy nie nakręcono więcej bo serial nie pokazuje nam całego życia tej artystycznej grupy.
Life in Squares – mini serial BBC który opowiada o życiu (głownie prywatnym) słynnej Bloomsbury group, artystycznej bohemy z którą związana była Virginia Woolf. Ale nie o samej słynnej pisarce opowiada serial, ale o właściwie o jej siostrze malarce Vanessie Bell. Serial ma trzy odcinki i pokazuje nam jak Bell i jej siostra uzyskały niezależność, pozwalającą na działania twórcze oraz jak potoczyło się ich życie prywatne. To przede wszystkim ciekawy portret grupy artystów którzy bardzo boją się skończyć jak ich rodzice a jednocześnie – próbują pogodzić artystyczne życie bohemy z udanym życiem prywatnym. Trochę tu dramatu, trochę emocjonalnego szantażu, trochę niedoli życia artysty. Ciekawa jest natomiast nieco inna kobieca perspektywa, gdzie w całym tym artystycznym zamieszaniu pojawia się mąż czy zmieniające perspektywę na życie i twórczość macierzyństwo. Malowania nie ma w tym serialu bardzo dużo ale warto się przyjrzeć – zwłaszcza że twórcy z premedytacją nie starali się po raz kolejny opowiedzieć smutnych losów Virginii Woolf.
Pan Turner – zdaniem zwierza jeden z najlepszych filmów o malowaniu jakie istnieją. Film nie tylko pokazuje nam artystę – wcale nie idealnego, wręcz czasem komicznie niespójnego ze swoimi dziełami ale ludzkiego, głodnego życia, ciekawego, wciąż poszukującego, kochającego to co robi. Wszyscy chwalą film za wybitną rolę Thimotego Spalla ale trzeba przyznać, że olbrzymie znaczenie ma tu sama koncepcja filmu. Nie ma tu szukania na siłę dramatu, szaleństwa – wręcz przeciwnie film dużo bardziej niż inne produkcje skupia się na samym fizycznym akcie malowania, pozwalając nam podglądać malarza przy pracy. Produkcja opowiada o ostatnich dwudziestu pięciu latach życia Turnera – tych w których malował swoje najbardziej niezwykłe obrazy. Niektórzy mówią że to skutek wady wzroku inni widzą w jego późniejszych dziełach przejaw niesłychanej artystycznej oryginalności czy niemalże geniuszu. Niezależnie jak na to patrzymy, film doskonale pokazuje nam człowieka, jego epokę i jego pasję oraz ciekawość życia. To bardzo „ludzki” film, który raczej podąża z ciekawością za malarzem, czasem się z niego śmiejąc, czasem krytykując czasem patrząc z lekką odrazą a nie stawia na piedestale każąc podziwiać. Co oczywiście sprawia że Turner wydaje się nam postacią jeszcze ciekawszą i jeszcze bardziej wartą poznania.
Vincent I Theo – kiedy mowa o filmowym przedstawieniu życiu Van Gogha wszyscy kojarzą przede wszystkim film „Pasja życia” z rolą Kirka Douglasa. Tymczasem zwierz poleca wam spojrzeć na film Roberta Altmana – Vincent i Theo, który opowiada nie tylko o życiu Vincenta van Gogha ale też o życiu jego brata Theo van Gogha. Obaj nieszczęśliwi na swój własny sposób, poddani w sumie podobnym demonom – choć jeden z nich cieszy się za życia większym sukcesem to ten drugi zostanie zapamiętany przez potomnych (film zresztą otwiera archiwalne nagranie aukcji obrazów Van Gogha gdzie zostają sprzedane za olbrzymie kwoty). Dzięki podwójnemu portretowi, film który mógłby być kolejnym klasycznym produktem biograficznym przyjmuje nieco inne tory. Jednocześnie to produkcja wielokrotnie chwalona za to jak pokazuje Prowansję w której Van Gogh malował swoje najsłynniejsze dzieła. Jak zauważali krytycy kamera pokazuje piękne otoczenie tak że z cudownego krajobrazu staje się niekiedy przestrzenią nieprzyjemną wręcz alienującą. Zdaniem Altmana tak Van Gogh widział swoje otoczenie. Nie jest to najwybitniejszy film ale zwierz ma słabość do tego jak Tim Roth gra Van Gogha.
Popiołki – ponownie zwierz proponuje spojrzenie na film może nie wybitny ale za to ciekawy. Popiołki opowiadają o młodym Salvadorze Dali, który zakochuje się w poecie Frederico Lorce i zaprzyjaźnia z Louisem Bonuelem. Film mimo, że opowiada o postaciach kluczowych dla kultury i sztuki hiszpańskiej jest przede wszystkim opowieścią o młodych ludziach, ich uczuciach i ideałach (na które w Hiszpanii lat 20 i 30 znalazło się miejsce). Nawet gdyby bohaterowie nazywali się inaczej to nadal dostalibyśmy zaskakująco spokojny niemal poetycki film który powoli pokazuje rosnące pomiędzy bohaterami uczucie, na które być może wcale nie są gotowi. To takie kino o dorastaniu ale także o lęku przed tym kim może się być. Ciekawe jest obserwowanie postaci Salvadora Dali, pokazanego tu jako chłopaka nieśmiałego, outsidera, który jednak od początku jest przekonany, że czekają go rzeczy wielkie. Robert Pattinson gra go bardzo sprawnie, zwłaszcza w ostatnich scenach gdzie widzimy już tego dorosłego Dalego, ze swoim charakterystycznym wąsem i zdobytą przez lata popularnością. Ciekawy film – może nie koniecznie o samym malowaniu, ale warto nań rzucić okiem.
Straż Nocna – zwierz przyzna szczerze, że nie jest wielkim fanem tego filmu ale uważa że warto go zobaczyć z jednego powodu – otóż jest to film o malarzu nakręcony przez malarza – bo trudno inaczej postrzegać Petera Greenawaya i jego twórczość. Plastyczność obrazu połączona z zawsze obecną u Greenawaya ciekawie pokazaną mroczną stroną natury ludzkiej i naturalistycznie przedstawioną seksualnością, czynią z Straży Nocnej film specyficzny, ale też niesłychanie interesujący. Do tego, choć Martin Freeman nie wydaje się oczywistym wyborem do roli Rembrandta to jednak gra jak zwykle doskonale. Do tego film jest koprodukcją – z udziałem Polaków więc w filmie zobaczymy też polskich aktorów. Najsłabsza jest tu jednak – odwołująca się do teorii spiskowych historia jednego z najsłynniejszych obrazów Rembrandta. Mimo wszystko jednak warto, chociażby dla samych obrazów.
To koniec części pierwszej. Zwierz zorientował się pisząc że albo opisałby wszystkie produkcje bardzo skrótowo albo byłby to wpis niesłychanie długi. Nie mniej już teraz możecie dostrzec, że większość filmów o malarzach ma skłonność – jak w ogóle większość filmów o ludziach utalentowanych – do opowiadania niekoniecznie o samym malowaniu czy procesie malowania ale o życiu ludzi utalentowanych – głównie prywatnym, często szukając w nim wątków czy zjawisk które tłumaczyłby dlaczego oni tak dobrze malowali podczas kiedy inni, nawet jeśli umieli posługiwać się pędzlem nie zostali zapamiętani. Jednocześnie malarze są tu doskonałym przykładem bo wydaje się, że rzeczywiście wielu z nich miało życie ciekawe, dalekie od spokojnego trybu pracy. A jeśli mieli, to pewnie nie kręciliśmy o nich filmów.
Ps: Zwierz obiecuje drugi odcinek na dniach choć niekoniecznie jutro. Bo dziś idzie do kina więc jutro może będzie recenzja.
Ps2: Pamiętajcie – na subiektywnej liście niczego nie może brakować ;)