Hej
Twórca jednego z ukochanych seriali zwierza Mad Mena ( serial o pracownikach agencji reklamowej w latach 60, w którym to nic się nie dzieje i dzieje się wszystko) wyznał, że wie jak ma się jego serial zakończyć. Zwierz czytał tą informację z mieszaniną dumy ( zwierz jest szczęśliwy że scenarzysta jednak nie będzie chciał ciągnąć bardzo popularnego serialu na siłę) jak i zdziwienia. Bo czy nie jest dziwnym, że dokładnie tego samego dnia zwierz pomyślał, że jedną z najciekawszych cech seriali jako gatunku jest fakt iż prawie nikt nie wie jak się kończą.
No ale po kolei – kiedy chcecie napisać książkę czy nakręcić film każdy zada wam dwa pytania – jaki jest punkt wyjścia i jak się to wszystko kończy. Jest bowiem znaną wszystkim twórcom prawdą, że dobre pomysły niekoniecznie owocują dobrymi zakończeniami, a z kolei świetne pomysły na zakończenia nie zawsze da się poprzedzić fajną akcją. Co gorsza początki i końce rzadko się lubią i bardzo trudno znaleźć taką parę, która dała by się opisać, wręcz przeciwne najczęściej ma się tylko jedno. Stąd zwierz doskonale pamięta jak przestrzegano go by nie myślał, że fakt iż ma pomysł wyjściowy na historię oznacza, że tak naprawdę ma historię. Wymyślić coś zagmatwanego jest prosto gorzej doprowadzić to do ciekawej puenty ( stąd też zwierz np. nigdy nie mógłby pisać kryminałów bo co prawa ma milion pomysłów na to jak podrzucić bohaterom trupa i zero na to jak wytłumaczyć co się tak naprawdę stało). Nie mniej wydaje się że ta zasada, która prześladuje pisarzy i filmowców nie dotyczy twórców seriali. Aby sprzedać stacji serial trzeba naprawdę napracować się nad punktem wyjścia – im ciekawszy i szybciej przyciągający widzów do ekranu tym lepiej – a najlepiej by był tak niesamowity by przyciągnął widzów jeszcze przed emisją pierwszego odcinka. Stąd trzeba zacząć najlepiej od czegoś skomplikowanego, intrygującego, i co chyba najważniejsze sugerującego, że historia może się ciągnąć w nieskończoność. Taki schemat przyjęło wielu scenarzystów jednak chyba najlepiej ową zasadę mocnego wejścia reprezentuje LOST – serial który rozpoczął od wieszania wszędzie dubeltówek niekoniecznie mając zamiaru pozwolić komukolwiek z nich wystrzelić. Przez lata serial korzystał z fakt, że świetnie się zaczął, nawet jeśli potem nie sprostał oczekiwaniom widzów
Ale nie chodzi tylko o to by zacząć z przytupem – przecież kilka najpopularniejszych seriali ostatnich lat opiera się na pomyśle który można streścić w jednym dobrze brzmiącym zdaniu – genialny diagnosta uzależniony od środków przeciwbólowych co tydzień rozwiązuje niesamowity przypadek medyczny, córka genialnej chirurg rozpoczyna staż w szpitalu gdzie pracowała jej matka, znany pisarz kryminałów współpracujący z nowojorską policją, nauczyciel hiszpańskiego zakładający szkolny chór gdzieś w Ohio. Wszystkie te streszczenia brzmią dobrze i interesujące – wystarczy dodać do tego świetnych aktorów, kilka kontrowersyjnych lub jak kto woli nowatorskich pomysłów ( można dodać piosenki, albo podróże w czasie albo dinozaury!) i przepis na serial gotowy. To, że zdanie nie sugeruje co się stanie dalej działa na jego korzyść, bo p wszystkim zadecyduje popularność pierwszych sezonów. Jedynie bardzo niewielu scenarzystów decyduje się zasugerować nam, że serial ma jakieś ramy czasowe – wspomniany Mad Men od samego początku miał obejmować lata 60, Mimo że How I Met Your Mother ma już 7 sezon to sprawni matematycy szybko policzą że jeśli w 2030 dzieci Teda miały po kilkanaście lat to show musi się niedługo skończyć i opowiedzieć o tym jak Ted poznał i poślubił matkę swych dzieci. Ograniczone są też seriale historyczne – Tudorowie raczej nie mogli by wyjść poza życie Henryka VIII ( choć w sumie mogli ale serial miał być o Henryku VIII co wyznacza jednak dość ścisłe ramy), choć akurat Rzym mógłby co prawda jeszcze spokojnie mieć kilka sezonów, ale poprzestano na dwóch. No i oczywiście trudno będzie kontynuować Grę o Tron po zakończeniu powieści choć w sumie kto wie na co zdecyduje się HBO.
Oczywiście brak zaproponowanego na samym początku zakończenia jest związany z tym, że nikt nie podejmie ryzyka ucinania serialu, który odniósł sukces tylko dlatego, ze skończyła się założona z góry historia. Ponieważ jednak bardzo niewiele historii można ciągnąć w nieskończoność nie dając żadnej puenty, a aktorzy którzy znaleźli się w popularnym serialu najczęściej chcą z niego zwiać jak najszybciej ( czy to nie ciekawe że z popularnego serialu ucieka się jak z tonącego statku ) pojawiają się dwie strategie – pierwsza to zamienienie serialu o ludziach w serial o miejscu. Tak właśnie stało się z Ostrym Dyżurem, tak dzieje się co raz bardziej z Grey’s Anatomy tak też dzieje się z niejednym serialem który przez lata wymienił większość obsady. Scenarzyści dość słusznie z resztą uważają, że opowieść o miejscu nie musi mieć puenty co więcej zawsze można zasugerować ( tak jak poczyniono to w przypadku Ostrego Dyżuru) że życie po prostu toczy się dalej już bez obecności kamer. Drugą strategią która wciąż cieszy się popularnością jest zmienianie po cichu jednego serialu w zupełnie inny – tak zrobiono z Gossip Girl która miała być serialem o nastolatkach chodzących do bardzo luksusowej szkoły a teraz jest po prostu serialem o młodych mieszkańcach Manhattanu, tak zrobiono z Housem który z detektywistycznego serialu medycznego stał się serialem skoncentrowanym niemal w pełni na bohaterze ( przez pierwsze trzy serie o samym Housie dowiadujemy się bardzo niewiele), tak też zrobiono w przypadku Chucka który rozpoczął się jako serial o miłym fajtłapie z superkomputerem w mózgu a teraz kończy się jako serial o super szpiegu, trudno powiedzieć o czym jest dziś 2 i pół ale na pewno o czymś zupełnie innym niż 9 sezonów temu. Są też scenarzyści którzy jakby od razu sugerują nam że nie mają zielonego pojęcia jak to skończyć – jeśli pamiętacie cudowny zaledwie dwu sezonowy serial Gdzie Pachną Stokrotki to wiecie że koncept scenarzystów choć bardzo ciekawy właściwie wykluczał możliwość jakiegokolwiek logicznego zakończenia tej skąd inąd przesympatycznej historii.
Oczywiście to jak serial się skończy rzadko bywa problemem tych samych scenarzystów, którym najczęściej nikt nawet nie pozwala dotrzeć do zakończenia kasując serial gdzieś po drodze. Po pierwsze nawet jeśli uda im się dobrnąć bez potknięć do ostatniego sezonu to nigdy nie mają gwarancji, że ich bohaterów nie spotyka to co postacie z Sexu w Wielkim Mieście czyli kontynuacja w postaci filmu. I nawet jeśli starali się dać bohaterkom ładne zakończenie to i tak popularność sprawiła, że z zakończenia nic nie zostały a bohaterki ze zupełnie zmienionymi charakterami nadal hasają po świecie. W sumie jedynym sposobem by mieć pewność, że nasz serial naprawdę się zakończył jest albo zabicie bohaterów ( nie trzeba koniecznie zabijać ich od razu – można jak w Sześciu Stopach pod Ziemią opowiedzieć po prostu do końca ich historię), albo takie wypromowanie aktorów że ich ponowne zgromadzenie n planie będzie po prostu niemożliwe (przypadek Przyjaciół ).
Nie mniej jak wiadomo mało który producent zgodzi się by scenarzysta definitywnie zakończył serial zanim wyniki oglądalności spadną poniżej pewnego poziomu. Na tym bowiem polega niesamowity paradoks serialowego świata, że najgorszym co może się serialowi przytrafić to popularność. Jeśli serial jest naprawdę dobry i stanie się popularny to jasne jest, że będzie kontynuowany tak długo jak tylko się da niezależnie od tego czy historia którą opowiada jest w stanie to wytrzymać. Tak więc w chwili w której serial osiąga autentyczne wyżyny można spokojnie założyć, że zacznie obniżać poziom by skończyć w niesławie, i przy ogólnym zniechęceniu. Ten paradoks towarzyszy serialom już od dawna i wynika zdaniem zwierza właśnie z takiej a nie innej polityki dotyczącej zakończeń. pod tym względem seriale przypominają nieco syberyjskie linie lotnicze które kiedyś chwaliły się, że udało im się prawie wyrównać ilość startów i lądowań. I tak jak niezbyt bezpieczny przewoźnik – seriale mają zdecydowanie więcej startów niż lądowań.
Całe to zjawisko jest tym ciekawsze jeśli pomyślimy jak niezwykle ważne w każdej opowiadanej historii jest jej zakończenie, jak potrafi zmienić jej odbiór czy nadać sens czemuś pozornie bezsensownemu. Ale dzisiejsza telewizja na wzór romantyków pozostawia nam zamiast końca ” figury nieskończoności” ( zwierz cytuje fragment tematu na olimpiadę z języka polskiego w której nie wziął 7 lat temu udziału ale zapamiętał tematy)wystrzegając się pożegnań i napisu ” The end”. Zdaniem zwierza ów niedobór zakończeń daje o sobie znać – kiedy tłumy fanów przeżywały zakończenie ” Harrego Pottera” można było wyczuć jak bardzo współczesny odbiorca popkultury nie jest przyzwyczajony by coś się tak definitywnie kończyło. Fakt, że histeria wybuchła nie po zakończeniu książki ale po zakończeniu filmu wskazuje, że właśnie koniec w filmie czy telewizji wywiera na nas większy wpływ ( do tego że książki się kończą udało nam się nieco przyzwyczaić choć zwierz nie wie co będzie się działo gdy Martin w końcu dopisze co dalej).
Oczywiście wszystko co zwierz tu pisze jest czymś powszechnie znanym. A jednak kiedy się nad tym zastanowić uderza jak bardzo serial odbiega jako twór kulturowy od czegokolwiek co dotychczas robiliśmy i jak bardzo zmienia naszą wizję narracji. Zwykło się traktować seriale jako gorsze filmy czy dalekich potomków powieści w odcinkach ale tak naprawdę to zupełnie nowy sposób opowiadania historii, który bardzo często ucieka tym schematom jakie znamy. Ale może zwierz niepotrzebnie narzeka – może końce, puenty wcale nie są takie potrzebne i są jedynie dowodem na to, że zwierz tkwi jedną nogą w starym świecie. W końcu gdyby Marks zdążył przed śmiercią skończyć swój wywód w którym dokładnie tłumaczył co rozumie pod pojęcie klasy społecznej mniej więcej połowa dziedziny którą zajmuje się zwierz nie miała by racji bytu. Więc może czasem z braku końca może się narodzić coś dobrego. Zwierz naprawdę nie wie – a wy moi drodzy czytelnicy- uważacie że serial poznaje się po tym jak kończy??