Hej
Zwierz od dziecka miał słabość do legendy o królu Arturze. Jak dziś pamięta, że będąc w piątej klasie podstawówki po raz pierwszy zetknął się z jej wersją nie dla dzieci i od razu pomyślał sobie jedno co z resztą myśli do dziś – że to jedna z najsmutniejszych historii jaką kiedykolwiek przyszło mu poznać. Jednak wtedy zwierz nie był w stanie do końca umiejscowić źródła tego smutku choć czuł że nie budzą go w nim tragiczne losy wszystkich niemalże bohaterów.
Oto dziś gdy jest już starszy widzi że ów smutek wynikał z faktu, że jest to opowieść przełomu – choć oglądamy nowego króla to wiemy że to tak naprawdę król ostatni, który zamknie na zawsze ten rozdział historii w którym na jednej ziemi mógł się spotkać czarodziej i ksiądz i w której można było wierzyć w smoki i święty Graal. Stąd też chyba wszyscy się zgodzimy że w tej historii najtragiczniejszą postacią jest Merlin – istota ( bo przecież mimo tylu błędów i ludzkich przywar nie da się go nazwać człowiekiem) zdecydowanie będąca częścią odchodzącego świata którego wszystkie czyny spełzną na niczym bo czasy muszą się zmienić.
Oprócz oczywiście tej refleksji wyższego rzędu zwierza w historii fascynowało to co powinno – niezdrowe relacje między Arturem i Morganą, romans Ginewry z Lancelotem, szlachetna idea Okrągłego Stołu i Tajemnicza Pani z Jeziora. A także poruszająca wyobraźnię zwierza niechęć do ostatecznego zakończenia historii. W przeciwieństwie do tylu legend autorzy tej nie byli w stanie zabić swojego Artura – woleli go odesłać do krainy skąd jednak można powrócić.Taklegenda Arturiańska wręcz pęka w szwach od elementów które zafascynują każdego – dlatego tez trudno się dziwić że kino z radością sięga do tego worka bez dna.
Z początku zwierz chciał omówić 10 najlepszych nawiązań do Arturiańskiego mitu ale doszedł do wniosku że było by nudno i trudno bo w sumie nie sięgano po opowieść aż tak często ( choć zaczęto bardzo wcześnie bo w sumie chwilę po wynalezieniu filmu w 1904 powstał pierwszy film oparty o legendę Arturiańską) – zdecydował się na wybranie dziesięciu różnych podejść – żebyście zobaczyli co z Arturem da się zrobić.
1.) Miecz w Kamieniu – jedna ze starszych i bardziej nietypowych animacji Disneya. Dlaczego nietypowych – bo oś fabularna filmu jest dość licha – młody Artek popychadło na dworze swoich wychowawców pobiera nauki u Merlina będąc na przemian wiewiórką, rybką zaś Morgana jest brzydką czarownicą z którą można zwyciężyć przy pomocy kataru. Choć sam film zdaniem zwierza jest średnio udany to moment wyciągania miecza z kamienia – to czysta Disneyowska magia. Film urywa się gdy mały jeszcze Artur zostaje królem – scena w której siedzi sam w olbrzymim psutym pomieszczeniu z korona na głowie uświadomiła w dość wczesnym wieku zwierzowi że nie chce on nigdy piastować funkcji królewskich
2.) Excalibur – być może najgorsza i jednocześnie najlepsza ekranizacja legendy Arturiańskiej – miejscami koszmarnie kiczowata ( te lśniące zbroje) i bardzo, bardzo z początku lat 80 ( ta estetyka ) z drugiej strony to film który naprawdę w niektórych scenach porusza widza ( sceny przed ostatnią bitwą zwłaszcza) no i opowiada mit mniej więcej od początku do końca. Jak zazwyczaj w ekranizacjach bywa Artur interesuje nas tu zdecydowanie mniej niż pojedynek między Morganą ( jak zawsze świetna Helen Mirren) i Merlinem ( w tym filmie ma bardzo dziwne nakrycie głowy) i choć niekiedy trudno sobie wytłumaczyć co reżyser sobie myślał kiedy dokonywał estetycznych wyborów to jednak zdaniem zwierza to jak na razie najlepsza ekranizacja mitu jaką mamy.
3.) Król Artur – zwierz nie lubi tego filmu ( chodzi mu o nakręconą w 2004 wersję w której w dzielnego Artura wcielił się Clive Owen) z kilku powodów. Po pierwsze dlatego, że na niego czekał i to nie trochę ale bardzo. W wyobraźni zwierza powstała zupełnie nowa ekranizacja Arturiańskiego mitu opowiedziana jak Pan Bóg przykazał ale bez kiczu obecnego w Excaliburze. Zamiast tego zaserwowano mu po prostu film dziejący się dawno w Brytanii w który z mitem o Arturze ma niewiele wspólnego. Nawet jeśli Owen może ujdzie za dobrego Artura to pomysł scenarzystów na Ginewrę ogranicza się do ubrania jej w kuse wdzianka. Wszyscy tu biegają z mieczami i tną się na prawo i lewo jednocześnie gubiąc sens legendy. Cały zaś romans Lancelota z Ginewrą wykasowano bo po co psuć taką piękną przyjaźń. Zwierz wie że ten film ma fanów i nie chce ich obrazić ale skromnym zdaniem zwierza to profanacja i to zła.
4.) Ostatni Legion – zwierz pisał już o tym filmie. To film zły. Nie trochę zły. Nie odrobinę zły. To film żenująco zły. Ze świetną obsadą. Ale zły. Nie mniej do mitu Arturiańskiego nawiązuje choć jakby nieco niechętnie i zupełnym przypadkiem. Zwierz nie rozumie po co ale najwyraźniej ta legenda ma nad ludźmi taką władzę że pragną ją wpisać w każdą historię ( pamiętacie co spotkało biednego Sapkowskiego? )
5.) Rycerz Króla Artura – choć Artura gra tu sam Sean Connery to jednak całość jest bardziej niż amerykańska. Stary już Artur mający u boku piękną Ginevrę nie jest w stanie wiele poradzić na to że zakochuje się ona w pięknym i młodym Lancelocie ( choć jeśli by ktoś pytał zwierza to mając do wyboru Connerego i Richarda Gere zwierz nie wahałby się długo i pozostałby przy pierwszym ;). I choć film próbuje nas przekonać że to opowieść o miłości niemożliwej to Amerykanie nie są jeszcze gotowi na opowieść w stylu Tristana i Izoldy – tak więc wszystko kończy się dobrze ( przynajmniej dla zakochanych) zaś wielbiciele króla Artura patrzą w osłupieniu w ekran zastanawiając się czy przypadkiem nie byli świadkami największego gwałtu na kulturze anglosaskiej w historii
6.) Camelot – powinien być pierwszy bo to inspiracja dla dzisiejszego wpisu . Nowiutki serial telewizji kablowej Starz który ma zastąpić Dynastię Tudorów. Podobnie jak tam jest tu mnóstwo świetnego aktorstwa przemocy i seksu ( tego ostatniego zdaniem Starz nigdy za wiele). Jak na razie sam Artur postacią jest mało interesującą na pierwszy plan zaś wysuwają się Merlin ( którego gra ulubieniec zwierza Joseph Fiennes) i Morgana ( tu niespodzianka bo gra ją Eva Green – rzadko zaczyna się u Bertolucciego by zostać potem dziewczyną Bonda i wrócić po tym do telewizji) zaś w drugim planie pojawia się James Purefoy który w Rzymie grał Marka Antoniusza i sprawia wrażenie jakby powtarzał swoją rolę. Po jedynym odcinku ( tyle do dziś obejrzał zwierz) trudno jeszcze wnioskować o całym serialu ale zapowiada się nieźle i kto wie może nie aż tak bardzo heretycko względem oryginału.
7.)Merlin – Zwierz ma tu na myśli serial BBC który w większym stopniu niż na postaci Artura koncentruje się na Merlinie który w przeciwieństwie do większości adaptacji nie jest w średnim lub podeszłym wieku ale sam jest jeszcze młody. Zwierz nie zna serialu na tyle dobrze by wyrokować o jego jakości ale może wam tylko powiedzieć że jeśli jakiś serial robi BBC to najczęściej jest świetny – z tego co zwierz wie ten też cieszy się jak najlepszymi opiniami i kto wie czy zwierz nie podejmie w końcu próby obejrzenia go.
8.)Monty Python i Święty Graal – Film w którym pada obelga ” twoja matka była chomikiem a twój ojciec śmierdział skisłymi jagodami” musi być świetny. Ale tak na serio – film Pythonów jest zabójczo absurdalny ale jak słusznie zauważono – wszystko w nim jest jak najbardziej na miejscu – ubrania, zbroje, zamki i inne elementy odtworzono z pieczołowitością godną poważnej produkcji. I nawet jeśli zamiast konia mamy mężczyznę z dwoma kokosami to czy nie należało by uznać że jest to jedno z lepszych nawiązań do legendy Arturiańskiej w historii kinematografii. I nawet jeśli to herezja to zwierz jest gotowy przymknąć oko i nie rzucać na wielbicieli absurdu ekskomuniki:)
9.) Chłopak na dworze króla Artura – nie wiem czy pamiętacie ten film – być może nie – zwierz pamięta bo była to jedna z tych nielicznych produkcji na którą zaciągnięto go w szkole. Zwierz nigdy tego nie śledził ale ów film wydawał mu się idealnym reprezentantem wszystkich produkcji w których ktoś z teraźniejszości zostaje przeniesiony w przeszłość – tu na Camelot by po błyskawicznym przystosowaniu się do nowych warunków pokonać przeciwników i odmienionym wrócić do własnych czasów – jeśli pamięć zwierza nie myli to biedaków na dwór króla Artura przenoszono nadzwyczaj ochoczo w wielu filmach.
10.) Uczeń Czarnoksiężnika – zwierz dodaje ten film niechętnie ale nie bez powodu – w opowieści o biednym amerykańskim studencie którego czarnoksiężnik wziął na ucznia czerpie z legendy arturiańskiej w sposób bardzo skąpy i wybiórczy czyniąc ze wszystkich czarnoksiężników uczniów Merlina. Trzeba jednak stwierdzić że owo nawiązanie – choć z prawdziwą legendą ( czy to nie jest oksymoron?) ma niewiele wspólnego pokazuje jak głęboko w kulturze anglosaskiej zakorzeniona jest legenda o królu Arturze.
Tyle na dziś – jeśli macie jakieś propozycje co by do tej listy dodać ( nie chodzi o filmy nie opisane tylko o inne perspektywy) zwierz jest bardzo otwarty zwłaszcza że np. nigdy nie widział ekranizacji Mgieł Avalonu. Zaś co się tyczy samego Artura to trzeba będzie jednak chyba poczekać aż powróci z Avalonu nawet jeśli miałby być to powrót tylko na chwilę by pokazać się na filmowej taśmie i przypomnieć że w razie czego jest na kogo czekać w dniu w którym i nasze czasy zaczną się kończyć.
PS : Gdyby was temat zafascynował tak jak zwierza to zwierz ponownie ma wam do polecenia lekturę i to na dodatek znów z google books – Zbór dwudziestu esejów o kinie arturiańskim może nie jest najrówniejszą publikacją pod słońcem ale czyta się to ( jak się jest zwierzem) z dużym zainteresowaniem