Klucz do samotności czyli o „Solitaire”

Alice Ose­man osiągnęła to o czym wielu autorów marzy — znalazła klucz do wyobraźni i wrażli­woś­ci młodych czytel­ników. Klucz do jej twór­c­zoś­ci jest prosty — sku­pia się na emocjon­al­nych i psy­cho­log­icznych prob­lemach młodych ludzi, nie poda­jąc łatwych rozwiązań i wskazu­jąc, że mało kto tak naprawdę dobrze wie kim jest. Wydawać by się mogło, że to przepis bard­zo prosty, ale niewielu autorów umie tak real­isty­cznie odd­ać niuanse i prob­le­my nas­to­latków, z pełnym zrozu­mie­niem, że dla wielu osób to jeden z najtrud­niejszych momen­tów ich życia. Dlat­ego, kiedy wydawnict­wo Jaguar poprosiło mnie o przeczy­tanie i napisanie blur­ba na książkę Ose­man „Soli­taire” nie wahałam się ani chwili. Wpis jest spon­sorowany przez wydawnict­wo „Jaguar”.

„Soli­taire” to pier­wsza powieść Ose­man. Napisała ją kiedy miała zaled­wie siedem­naś­cie lat. Co więcej — jest to książ­ka, która wyprzedza pow­stanie słyn­nego komik­su autor­ki, czyli „Her­at­stop­per”. Jest to o tyle ważne, że w 2020 roku, Ose­man wró­ciła do swo­jego tek­stu, i prz­eredagowała go tak by uwzględ­nić w nim wydarzenia, które pojaw­iły się w komik­sie. Jed­nocześnie przy­cięła nieco tekst by wyrzu­cić z niego wąt­ki najbardziej sen­sacyjne i pasu­jące bardziej do nas­to­let­niej twór­c­zoś­ci. Warto zaz­naczyć to na początku, bo mamy do czynienia z tek­stem, który z jed­nej strony — odd­a­je emocjon­al­ność siedem­nas­to­let­niej debi­u­tan­t­ki, z drugiej — został pod­dany pró­bie wpisa­nia go w szer­szy świat, stwor­zony przez autorkę w słyn­nym komik­sie. Oznacza to, że niekiedy — pojaw­ia­ją się pewne nieś­cisłoś­ci, i to nie fab­u­larne, ale powiedzi­ałabym — emocjon­alne.  W kilku miejs­cach widać, że autor­ka musi­ała uwzględ­nić fak­ty z komik­sów, ale już nie była w stanie nadać im odpowied­niej wagi w ramach całej powieś­ci. Stąd, zgadzam się z tymi komen­ta­tora­mi, którzy mają poczu­cie, że w kilku miejs­cach książ­ka jest niespój­na, a wydarzenia znane z „Heart­stop­pera” nie wybrzmiewa­ją w taki sposób jak­by spodziewali się czytelnicy.

Pomi­mo tych wstęp­nych uwag uważam, że „Soli­taire” to książ­ka warta lek­tu­ry. Bohterką powieś­ci jest Tori Spring, starsza sios­tra Char­liego (głównego bohat­era „Heart­stop­per”). Tori czu­je, że jest inna od swoich zna­jomych. Mniej entuz­jasty­cz­na, bardziej wyco­fana, lubią­ca inne rzeczy. Ma grupę zna­jomych, ale nawet wśród osób, które zna od lat czu­je się nieco wyob­cow­ana. Oczy­wiś­cie jako nas­to­lat­ka Tori może się nam wydawać nieco sno­bisty­cz­na czy egzal­towana, ale jeśli spo­jrzymy poza te proste kat­e­gorie, dostrzegamy dziew­czynę, która ma coraz poważniejsze prob­le­my emocjon­alne. Nie jest bowiem trudne dostrzec, że w życie Tori powoli zakra­da się depres­ja, brak chę­ci do życia i przeko­nanie, że jest źródłem wszys­t­kich prob­lemów jakie pojaw­ia­ją się wokół niej. Co więcej, nawet oso­by, które potenc­jal­nie powin­ny zaofer­ować jej wspar­cie, niekoniecznie wystar­cza­ją. Bliska relac­ja z bratem nie wystar­czy — zwłaszcza, gdy Char­lie zma­ga się ze swoi­mi włas­ny­mi naras­ta­ją­cy­mi prob­le­ma­mi, które prowadzą go do dra­maty­cznych decyzji. Z kolei rodz­ice Tori, są ide­al­nym przykła­dem dorosłych, którzy z jed­nej strony są obec­ni w życiu swoich dzieci, z drugiej — wyda­ją się ist­nieć zupełnie obok. Ta niewidzial­na ściana między rodzi­ca­mi a dzieć­mi to coś co nie jed­na oso­ba zna z doświad­czenia. Nie ma jakiegoś wielkiego otwartego kon­flik­tu, ale jed­nocześnie rodz­ice nie przy­chodzą do głowy, kiedy mowa o włas­nych naras­ta­ją­cych prob­lemach. Tori roz­maw­ia ze swoi­mi rodzi­ca­mi, ale właś­ci­wie nigdy nie mówią o tym co naprawdę ważne.

To co Ose­man najlepiej wychodzi w jej debi­u­tanck­iej powieś­ci to takie codzi­enne obserwac­je na tem­at życia nas­to­latków. Tego jak ksz­tał­tu­ją się młodzieńcze przy­jaźnie, jak trud­no jest komu­nikować swo­je emoc­je, jak wszyscy czu­ją się o krok od jakiegoś wielkiego przeło­mu czy zła­ma­nia. Uda­je się jej też dobrze odd­ać właś­ci­we dla młodych ludzi spo­jrze­nie na świat, z jed­nej strony niepewne z drugiej bard­zo ego­cen­tryczne. Te ele­men­ty codzi­en­noś­ci, roz­mowy, trochę o niczym, głupie pomysły — wychodzi autorce dobrze, także dlat­ego, że kiedy pisała książkę sama była nas­to­latką, co gwaran­tu­je tym obserwacjom sporą aut­en­ty­czność (choć jed­nocześnie nietrud­no dostrzec, że to książ­ka sprzed dekady — dziś młodzi ludzie nieco inaczej korzys­ta­ją z social mediów). Być może gdy­by była to po pros­tu powieść o codzi­en­noś­ci, nie miałabym żad­nych uwag krytycznych.

Prob­lem w tym, że moda autor­ka bard­zo chce dodać nam tu ele­ment niecodzi­en­ny, wręcz na pograniczu thrillera. W tym przy­pad­ku jest to tajem­nicza gru­pa „Soli­taire”, która prze­j­mu­je władzę nad szkołą. Początkowo drob­ne złośli­woś­ci i dow­cipy zaczy­na­ją naras­tać, a czytel­nik ma sobie zadawać pytanie — kto stoi za tajem­niczą orga­ni­za­cją (która opowia­da się jako głos wyk­luc­zonych uczniów) i do czego doprowadzą kole­jne — coraz odważniejsze żar­ty tej grupy. Sama Tori zna­j­du­je się bard­zo blisko cen­trum wydarzeń, wszys­tko za sprawą Michaela Hold­e­na, chłopa­ka, który być może wie coś więcej o całej grupie, a może… może się tak tylko wyda­je. Ten wątek jest moim zdaniem najsłab­szy. Nie chodzi o samego Michaela — bo to aku­rat nieźle napisana postać, ale raczej o tą tajem­niczą grupę i jej blo­ga. Mam wraże­nie, że autor­ka dodała ten ele­ment, bo nie czuła­by opowieść o nas­to­let­niej codzi­en­noś­ci była wystar­cza­ją­co ciekawa. Jak bard­zo się myli — właśnie to co jest w tej książce codzi­enne zwias­tu­je wiel­ki tal­ent Olsen, który rozwi­jała w swoich kole­jnych publikacjach.

Jest w tej powieś­ci kil­ka momen­tów, przy których miałam poczu­cie, że ktoś dotkną emocji które pamię­tam ze swoich lat nas­to­let­nich. Zas­tanaw­iam się jak wpłynęła­by na mnie wtedy lek­tu­ra takiej książ­ki. Mam wraże­nie, że poczułabym się lep­iej. Nie dlat­ego, że książ­ka peł­na jest zrozu­mienia i wspier­a­ją­cych treś­ci, ale dlat­ego że gdy byłam nas­to­latką najbardziej prześlad­owała mnie myśl, że swoi­mi niepoko­ja­mi czy lęka­mi jestem jedy­na. Wiecie, to jest jed­na z tych życiowych prawd, każdy z nas myśli, że tylko jemu przy­chodzą do głowy jakieś myśli, że jest ze wszys­tkim sam. A potem okazu­je się, że wcale nie, że wiele osób czu­je to samo i zma­ga się z tym samym. Stąd uważam, że najwięk­szą siłą kul­tu­ry jest to pokazanie nam, że nie jesteśmy sami, jedyni i wyjątkowi. To daje jakieś pociesze­nie, a jed­nocześnie — ułatwia szukanie odpowiedzi. Dlat­ego, cieszę się, że „Solitare” Ose­man wychodzi w Polsce. Dlat­ego bez waha­nia napisałam blurb do książ­ki, dlat­ego nadal pole­cam ją do lek­tu­ry zarówno młodym ludziom, jak i rodz­i­com zagu­bionych młodych ludzi. Kiedy już wiemy, że nie jesteśmy sami, wszys­tko wyda­je się do oga­r­nię­cia. Bo wbrew tytułowi, nikt nie jest samotnikiem.